De redactie van ut Deevers Archief vond onlangs bij het digitaliseren van weer een ordner met Deeverse paperassen bijgaand afgebeelde schrijfkant van een ansichtkaart uit de Tweede Wereldoorlog. De redactie weet niet hoe hij aan dat paperasje is gekomen, maar dat zal wel gebeurd zijn in de periode 1999-2007, toen hij nog mocht meewerken aan de samenstelling van een kwalitatief en kwantitatief zo hoogwaardig mogelijk papieren blad Opraekelen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever.
In die ordner zat geen fotokopie van de beeldkant van die ansichtkaart, maar het zal wel zo’n N.A.D.-propagandakaart zijn geweest. In ut Deevers Archief is een voorbeeld van zo’n ansichtkaart te vinden.
Het kamp Diever van de Nederlandsche Arbeidsdienst (N.A.D.) lag in de buurt van de Gowe. Na de oorlog was daar het jongenskamp ‘de Eikenhorst’ gevestigd. Zie afbeelding 2. Op 1 januari 1942 voerde de Duitse bezetter voor mannen en vrouwen van 18 jaar de ongewapende arbeidsdienstplicht in. Mannen werden hiervoor naar een ver van hun woonplaats gelegen kamp van de Nederlandsche Arbeidsdienst gestuurd. De arbeidsmannen van het N.A.D.-kamp an de Gowe werkten bij de ontginning van woeste gronden, maar deden ook boerenwerk.
Op 21 september 1942 stuurde N.A.D.-arbeidsman Jan Wartena een ansichtkaart naar de weduwe J.C. Sterke-Brinxma in de Frederik Hendrikstraat 192-III in Amsterdam West. Op de achterkant van deze ansichtkaart schreef hij het volgende bericht:
Beste Tante Jo,
Hoe gaat het met U ? Nog steeds gezond ?
Ik ben nu al twee maanden in de Arbeidsdienst. Wat gaat de tijd toch snel.
Binnenkort kom ik weer met verlof naar Amsterdam. Dan kom ik ook eens bij U een visite maken hoor, want ik heb u in lange tijd niet gezien.
Ik weet niet of ik in uniform kom, maar dat ziet u dan wel.
Dus Tante tot ziens.
De hartelijke groeten van Jan.
Arbeidsman J. Wartena. Groep I. Peloton 13-2. N.A.D.
Post Dieverbrug (Drente)
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Zo te lezen wil arbeidsman Jan Wartena het zijn tante Jo best laten weten, dat hij het naar zijn zin heeft in het kamp van de Nederlandsche Arbeidsdienst (N.A.D.) an de Gowe. Maar ja, hij kon natuurlijk geen kritiek op de omstandigheden in het op miliitaire leest geschoeide arbeidskamp of de kampleiding of de Wapser laandwachters of iets dergelijks op de achterkant van die ansichtkaart schrijven, wetende dat de uitgaande post door de kampleiding zou kunnen worden gelezen.
N.A.D.-arbeidsman Jan Wartena was niet helemaal op de hoogte van de tweede voornaam van zijn tante Jo, want die tweede voornaam was Hendrika. Tante Johanna Hendrika Brinxma is geboren op 19 augustus 1860 in Amsterdam. Zij is overleden op 2 april 1947 op 86-jarige leeftijd in Hilversum. Zij trouwde op 17 november 1896 met de 41-jarige magazijnknecht Joannes Lambertus Sterke. Hij is geboren op 9 september 1855 in Maastricht. In de openbare bronnen is de datum van overlijden van Joannes Lambertus Sterke niet te vinden, maar dat is natuurlijk vóór 21 september 1942 geweest. De redactie heeft zijn overlijdensakte nog niet kunnen vinden in de openbare bronnen. Jan Wartena was via de familie Brinxma gelinkt aan zijn tante Johanna Hendrika Sterke-Brinxma. De redactie heeft in de openbare bronnen nog geen gegevens van Jan Wartena kunnen vinden.
De weduwe Johanna Hendrika Sterke-Brinxma deed op 26 juli 1940 bij het politiebureau in de Marnixstraat in Amsterdam aangifte van het verlies van haar ‘algemeene distributiekaart’ en haar ‘broodkaart’ . Zie afbeelding 3.
De redactie zou wel graag willen weten of de inwoners van de gemiente Deever in de Tweede Wereldoorlog ook een ‘broodkaart’ hadden. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan hier duidelijkheid over verschaffen ?
Afbeelding 1
Afbeelding 2
Afbeelding 3
