Het met veel historisch waardevolle foto’s geïllustreerde artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ stond op bladzijden 10 en 11 van het tijdschrift Panorama, nr. 28 uit het jaar 1953. Dit artikel verscheen toen in 1953 de toneelvereniging Diever in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever het grappig bedoelde toneelstuk All’s well that ends well van de tamelijk onbekende Engelse toneelschrijver met de naam William Shakespeare over het voetlicht bracht.
Afbeelding 1
Shakespeare in de Drentse bossen
De toneelvereniging Diever gaf een succesvolle voorstelling van “Eind goed, al goed”.
Wij moeten u gelijk geven. Als men van William Shakespeare spreekt, denkt men niet automatisch aan dat kleine plaatsje in de Drentse bossen. Als we u verder vertellen, dat dit dorp van een goede vijftienhonderd inwoners dit jaar al aan zijn zevende Shakespeare-uitvoering toe is, zult u waarschijnlijk wel een wenkbrauw optrekken. Maar als we dan tot slot onthullen, dat de regisseur zijn koningen, graven, edellieden en prinsessen recruteert uit de rijen der doodgewone Dieveranen, dan knippert u zo langzaam aan wel met uw ogen.
Afbeelding 2
De tekst bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ luidt als volgt:
De gravin van Rousillon in haar dagelijkse omgeving. Als vrouw van een veearts en als moeder van twee kinderen heb je, dachten wij, toch een behoorlijk bezette dag. Mevrouw Van der Eijk-Gouda kon voor Shakespeare toch altijd nog wel een paar uurtjes vinden.
Toch vertellen wij u de zuivere waarheid. Het is eigenlijk begonnen met de komst van dokter Broekema. Toen deze toneel minnende heelmeester zich na de oorlog in Diever vestigde viel het hem op, dat er in de plaatselijke verenigingen lieden waren, die, onder deskundige leiding, heus wel iets op het toneel zouden kunnen bereiken.
Kort en goed: na een succesvolle uitvoering van ‘De verdwenen ring’ werd een toneelvereniging opgericht, waarvoor zich onmiddellijk vijftig inwoners aanmeldden.
“Maar waarom nu uitgerekend Shakespeare ?!”, riepen wij ietwat onthutst uit. Wij herinnerden ons de beroemde Engelse schrijver nog maar al te goed uit onze collegejaren. “Is dat voor een kleine gemeenschap als Diever niet een ietwat gewaagde greep ?”.
Afbeelding 3
Bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ staat de tekst:
Aan een opgebroken stuk weg in het bos ‘lag’ R. Zoer. Toen hij tegen ons begon te spreken, hadden wij, eerlijk gezegd, wel even moeite met zijn onvervalst Drents. Toch presteert deze jongeman het in ‘Eind goed, al goed’ de narrenrol voor het voetlicht te brengen. “Maar ik heb er wel hard op moeten leren”, vertrouwde hij ons toe.
Dokter Broekema, jongensachtig enthousiast, lachte breed. “Op het eerste gezicht lijkt uw bezwaar wel steekhoudend.”, zei hij. “Maar u ziet dan toch een paar belangrijke punten over het hoofd. Om te beginnen staat het al bij voorbaat vast, dat Shakespeare voor het grote publiek heeft geschreven. En ook toentertijd zal zijn publiek wel niet uitsluitend uit intellectuelen bestaan hebben. Vervolgens is het grote aantal personen voor mijn doel juist prettig. Als ik van mijn vijftig leden ieder jaar maar acht of tien personen kan laten optreden, zal de animo gauw verslappen. Nu heb ik allicht een kans, ze als edelman, schildknaap of soldaat te gebruiken. Dat houdt de belangstelling levendig. Daarbij komt nog, dat iedereen van Shakespeare op zijn eigen manier kan genieten. Er zullen er zijn, die de schoonheid van de tekst waarderen. Dat zijn er in Diever natuurlijk niet veel. Maar de anderen komen altijd nog aan hun trekken als zij kunnen kijken naar het spel zelf, de show, de costuums, de lichteffecten en de bijzonder romantische omgeving van ons openluchttheater.”
Afbeelding 4
De tekst bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ luidt als volgt:
Als Mariana en als hofdame vervult met juffrouw Thalé Botje, onderwijzeres in Wittelte, in het stuk van dit jaar maar liefst een dubbelrol. Misschien wilde ze daarmee het hoofd van de school, die maar één rol vervult, de loef afsteken.
We moeten bekennen dat hier wel iets in zat. En toen de burgemeester van Diever ons later op de dag een opgave deed van de successen uit vroegere jaren, moesten wij toegeven dat dokter Broekema de zaak juist gezien had. Als een plaatsje als Diever in 1952 met “As you like it” liefst zevenduizend tweehonderd en eenendertig toeschouwers weet te trekken, zegt dit toch wel iets.
Afbeelding 5
De tekst bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ luidt als volgt:
De niet gemakkelijke rol van Parolles, een volgeling van graaf Bertram, wordt zeer verdienstelijk vertolkt door de heer Van Elselo. Zijn dagelijkse boterham verdient deze Dieveraan met het bijhouden van de gemeentelijke administratie.
Het is zelfs een keer zover gekomen, dat toeschouwers, waarvoor geen zitplaats meer over was, eenvoudig in de bomen klommen. “Maar toen was de acoustiek opeens weg.”, lachte de heer Meyboom, de burgemeester van het toneeldorp. “We hebben het aantal zitplaatsen dan ook opgevoerd, zodat we nu ruim negenhonderd toeschouwers kunnen bergen.”
Afbeelding 6
Het bijschrift bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ luidt als volgt:
Naast deze bibelebonse boterberg staat de heer Pieter Boelens. Zijn dagelijkse werk verricht hij in een zuivelfabriek. Maar ’s avonds gaat de witte overall uit om plaats te maken voor een rijk staatsiegewaad. Dan is hij plotseling de oude Dumain, een der edellieden van ‘Eind goed, al goed’.
En het meest sympathieke van het hele geval is misschien wel, dat alles met eigen krachten wordt ondernomen.
Het openluchttheater is door de spelers zelf aangelegd.
De costuums zijn door eigen krachten vervaardigd. “Vroeger hebben we ze wel eens gehuurd.”, vertrouwde mevrouw Meyboom ons toe. “Maar dat was zo schandalig duur, dat we zelf maar de handen uit de mouwen gestoken hebben. Op markten hier en daar kocht ik voordelige lappen gordijnstof, die dan met veel fantasie en geduld tot staatsiegewaden voor edelen en vorsten werden gemaakt. Een beetje handig moet je natuurlijk zijn. Neem nou deze kraag bijvoorbeeld. Aan deze kant is hij bestikt met sterren en figuren: een prachtkraag voor een edelman. De andere kant is gewoon grijs: een prima schouderkleed voor een soldaat.”
Afbeelding 7
Het bijschrift bij deze foto luidt:
Sietske Hatzmann is met haar zeventien jaren al bijna een oude rot in het vak. Het klinkt wel niet erg complimenteus, maar hoe moet je iemand anders noemen, die al acht jaar meespeelt en nu als Diana haar tweede grote rol vervult ? We zijn benieuwd in welke rol we haar nog eens terug zullen vinden.
We begonnen zo langzamerhand iets te begrijpen van de toewijding, waarmee de spelers, de speelsters en de vele andere werkers achter de schermen hun liefhebberij verwezenlijkten. Moeilijkheden, die niet door een gezamenlijke inspanning overwonnen kunnen worden, schijnen er niet te bestaan.
De enige factor, waarover zelfs het heiligste enthousiasme geen zeggenschap heeft, is het weer. En gunstige weersomstandigheden zijn voor een uitvoering in de open lucht natuurlijk van het grootste belang.
Over het algemeen heeft Diever echter over medewerking van de weergoden niet te klagen. Avonden, zoals de zesentwintigste juni 1951, toen een onophoudelijke plasregen de pruiken doorweekte en de schmink met strepen van de gezichten van de spelers deed druipen, zijn uitzonderingen. Niet dat dit overigens de voorstelling onmogelijk maakte. De toeschouwers hadden hun goede geld betaald. Zij trokken hun jassen wat dichter om zich heen en bleven. En de spelers ? “Och de kleedkamers zijn droog.”, redeneerden zij, “Doorspelen dus.”
Afbeelding 8
Bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ staat de volgende tekst:
De gravin van Rousillon, de koning van Frankrijk en de edelman Lafeu horen verbaasd de avonturen aan van graaf Bertram.
Sinds de oprichting van de toneelclub in 1945 hebben al meer dan zevenentwintigduizend toeschouwers het openluchttheater bezocht. Geen slecht cijfer voor een klein plaatsje.
Kijk, dit kenmerkt wel de geest, die de toneelspelers van Diever bezielt. Zij hebben er iets voor over. Maandenlang nemen zij trouw de verplichtingen op zich van een streng repetitieschema. Iedere avond (en het kan in april of mei nog behoorlijk koud zijn) oefenen zij onder het alziend oog van dokter Broekema. Maar dan ook met het gevolg dat ieder jaar opnieuw weer duizenden en duizenden de tocht naar Diever geen verloren moeite vinden. En die toeschouwers hebben gelijk. De zeldzaam romantische omgeving van het openluchttheater brengt hen al dadelijk in een aparte sfeer. Een stemmig muziekje (weer een uitvinding van de onuitputtelijke geneesheer) vult handig de kleine tijdruimten tussen de verschillende scènes op en de lichtbundels van een dozijn spotlichten maken het geheel in één woord sprookjesachtig.
Afbeelding 9
De tekst bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ luidt als volgt:
De zieke koning van Frankrijk krijgt hulp van de jeugdige Helena.
Onder de bezielende leiding van dokter Broekema is dit nu al het achtste jaar, dat de toneelvereniging van Diever een groot klassiek werk opvoert. Het grote aantal personen, dat in Shakespeare’s stukken meespeelt, maakt dat praktisch ieder lid ’n kans krijgt.
U moet van ons niet verwachten, dat wij u een verantwoorde critiek op het stuk zelf geven. Natuurlijk kleven er tekortkomingen aan. Men kan niet verwachten dat een boerenzoon, die de hele dag hooi geladen heeft, ’s avonds nog kan lopen als een edelman. Men moet niet verwachten dat een onderwijzer op de hobbelige bosgrond kan schrijden als een vorst. Maar is dit eigenlijk belangrijk ? Wij vinden van niet. Wat wij waarderen is vooral het enthousiasme en de toneelliefde van de ingezetenen van Diever. En met deze geestdrift wensen wij de leraren, onderwijzeressen, de boerenzoons, de stratenmakers en de huismoeders van harte geluk. Als u deze maand nog in Drente komt, dient Diever op uw programma te staan.
K.L.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van het lezen van tekst op papier is, kan het hier getoonde artikel ook ten zeerste bewonderen op de bladzijde 7 tot en met 13 van het nummer 02/2 (juni 2002) van Opraekelen, het papieren blad van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren blad zijn of dat papieren blad bij iemand in kunnen zien.
Inzake afbeelding 2
De redactie heeft in de openbare bronnen nog niet de voornamen van mevrouw A.D.M. van der Eijk-Gouda kunnen. vinden.
De familie Van der Eijk woonde an de Tusschendarp in Deever. In het huis wat aan de rechterkant van een ansichtkaart is te zien. De familie Wijnand van de Eijk vertrok aan het begin van de zestiger jaren van de vorige eeuw uit Deever.
De twee kinderen op de foto zijn de dochters Nelleke en Andy van der Eijk.
Inzake afbeelding 3
De straatmaker is Roelof Zoer. De redactie is in de openbare bronnen op zoek naar gegevens van hem.
Roelof Zoer is bezig met het herstraten van de Bosweg.
De redactie herinnert zich dat hij ook voetbalde in V.V. Diever.
Inzake afbeelding 4
Zij was schooljuffrouw in Wittelte. Zij is geboren op 18 januari 1931 in Groningen. Zij is overleden op 31 mei 2021 op 90-jarige leeftijd in Haren. Zij woonde in Eelde. Zie het overlijdensbericht.
De foto is gemaakt in de Witteler skoele.
Juffrouw Thalé Botje was in het bezit van een originele afdruk van het negatief van deze foto.
De redactie is in de openbare bronnen nog op zoek baar meer gegevens van haar.
Zij is te zien op een foto van de Witteler skoele uit het schooljaar 1952-1953.
Inzake afbeelding 5
Otte Franke van Elselo is geboren op 3 april 1908 in Hindeloopen. Hij is overleden op 11 september 1987 in Bergum.
Hij was commies ter secretarie van de gemiente Deever.
De foto is gemaakt in het oude gemeentehuis an de brink van Deever.
De redactie is in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
Inzake afbeelding 6
Pieter Boelens is geboren in 1924 in Deever. Hij is overleden op 6 april 2009 in Meppel.
Hij was in 1947 melkcontroleur en blijkbaar in 1953 botermaker.
De foto is gemaakt in de zuivelfabriek aan het Moleneinde van Deever.
Hij was in het bezit van een originele afdruk van het negatief van deze foto.
De redactie is in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
Inzake afbeelding 7
De redactie is in de openbare bronnen op zoek naar gegevens van haar.
Blijkbaar is de foto gemaakt in de ’telefooncentrale’ in het postkantoor an de Heufdstroate in Deever.
Inzake afbeelding 8
De rol van gravin van Rousillon, werd gespeel door mevrouw A.D.M. van der Eijk-Gouda.
De rol van zieke koning van Frankrijk werd gespeeld door Albertus Andreae, schoolmeester in Deever.
De rol van de oude edelman Lafeu werd gespeeld door Hendrik (Henk) Broer, schoolmeester in Wittelte
Inzake afbeelding 9
De rol van zieke koning van Frankrijk werd gespeeld door Albertus Andreae, schoolmeester in Deever.
De rol van de jeugdige Helena, pleegdochter van de gravin van Rousillon werd gespeeld door Jantien (Jantina) Figeland.
Afbeelding 10
De tekst bij deze foto in het artikel ‘Shakespeare in de Drentse bossen’ luidt als volgt:
Een scène uit ‘Eind goed, al goed’, een toneelstuk van Shakespeare, zoals dit door de enthousiaste inwoners van Diever voor het voetlicht wordt gebracht. De romantische omgeving van het openluchttheater geeft het spel een geheel eigen bekoring.
