Het artikel is geschreven door Jan Thalen Sr. Hij schreef dit artikel een paar dagen vóór het 40-jarig bestaan van de Deeverse melkfabriek op woensdag 29 maart 1939. Jan Thalen Sr. schreef het artikel voor de Asser Courant, maar de tekst heeft die krant niet bereikt vanwege zijn overlijden op 1 April 1939. Het artikel verscheen wel op 24 maart 1939 in het Nieuwsblad van Friesland. Zie het volgende artikel.
Diever, 23 maart.
Op 29 maart aanstaande zal het 40 jaar geleden zijn, dat werd opgericht de ‘Coöperatieve Stoomzuivelfabriek en Korenmalerij Diever’ te Diever. Oorspronkelijk was de naam ‘Coöperatieve Vereniging voor boterbereiding en aanschaffing van veevoeder in den uitgebreidsten zin’, doch deze werd in 1919 gewijzigd.
Dit jubileum zal met grooten luister gevierd worden. Een revue is door de Directeur vervaardigd en zal eenige avonden ten gehoore gebracht worden.
Op 29 februari 1899 werd op initiatief van den heer H. Krol, landbouwer en veehouder alhier, destijds een bijeenkomst gehouden van met de oprichting symphatiseerenden. Aanwezig waren 50 belanghebbenden, die besloten tot oprichting over te gaan. Op 29 maart werd voor notaris Beckering van Loenen te Dwingelo de akte gepasseerd, waarbij 46 leden tot de vereeniging toetraden.
Het eerste bestuur bestond uit de heeren L.W. van Os, voorzitter, C. Offerein, K.W. Fledderus, H.H. Hessels, R. Seinen, de eerste raad van commissarissen uit de heeren H. Krol, B. de Ruiter, H. Kok, W. Bakker, R. Hummelen. Eerste directeur was de heer J.H. Bentum, die 19 mei 1899 als zoodanig in functie trad, en eerste personeel de heeren J. Jonkers, A. Klaster en R. van Nijen.
Onder architectuur van den heer Ten Bosch, opzichter der rijkswaterstaat te Dieverbrug, werd op 1 april 1899 de bouw der fabriek aanbesteed. De bouw werd opgedragen aan den timmerman Johannes Noorman te Diever voor -let wel- f. 2736. Binnen 3 maanden was het gebouw gereed en de inventaris, welke werd geleverd door de fa. Boeke en Huidekoper te Groningen, opgesteld. Het was toen nog een handkrachtbedrijf. Op 25 juli 1899 werd de fabriek in werking gesteld.
Den eersten morgen werd 2194 kg melk verwerkt, het eerste boekjaar (25 juli 1899 – 30 april 1900) 450.000 liter. Het gemiddelde vetgehalte bedroeg toen 3,10 %.
De vereeniging dreef vanaf den beginne wel handel in koeken en rijstmeel, doch pas later en wel in 1908 werd de korenmalerij ingericht. Het bedrijf werd toen meteen in stoomkracht aangezet, en eveneens uitgebreid, aangezien de boeren van Wittelte toetraden.
In 1909, dus na 10-jarig bestaan, bedroeg de melkaanvoer 1.000.000 kg. Aan veevoeder werd omgezet 450.000 kg met een totale waarde van f. 41.857.
Verschillende verbouwingen heeft de fabriek naderhand ondergaan. In 1914 werd een tweede stoomketel aangeschaft en het ketelhuis uitgebreid. In 1928 vond een bijna geheele vernieuwing der fabriek plaats en werd tevens een kaasmakerij aan de inrichting verbonden.
In 1935 werden ketelhuis en malerij verbouwd en in 1938 de kunstmestafdeeling uitgebreid. De kunstmesthandel was tot 1919 in handen van de Dorpsvereeniging, doch ging in dat jaar over aan de zuivelfabriek.
De melk-aanvoer is, mede door de ontginning, veeverbetering, enz. in verhouding zeer toegenomen. Over het laatst afgesloten boekjaar werd verwerkt 4.100.000 kg melk. De omzet aan veevoederartikelen en kunstmeststoffen bedroeg 2.600.000 kg, met een totale waarde van f. 156.000. De afdeeling veevoeder en kunstmest is sedert augustus 1930 in exploitatie als filiaal van de Coöperatieve Landbouwersbank te Meppel. Het laatst afgesloten boekjaar was het vetgehalte 3.415 % .
Van de eerste bestuursleden en commissarissen is alleen nog in leven de heer B. de Ruiter, thans woonachtig te Dwingelo. Van de 46 leden die de vereeniging oprichtten, leven er nog 8, namelijk J. Noorman, C. Andree, J. Bennen, en Roelofje Wever te Diever, J. Bult en J. de Ruiter Sr. te Oldendiever, K. Bennen te Dieverbrug en W. Boverhof in Amerika.
Als voorzitter hebben gefungeerd, de heeren L.W. van Os (1899-1900), R. Seinen (1900-1919), P. Barelds (1919-1924), H.H. Hessels (1924-1931) en J. Seinen (sedert 1931).
Momenteel zijn bestuurslid: J. Seinen, Jac. Hessels, D. Moes te Diever, J.B. van de Berg en J. Boerhof te Wittelte. De Raad van Commissarissen wordt gevormd door de heeren: J. Bult en R. van Wester te Oldendiever, H. Jonkers en B. Wemmenhove te Dieverbrug en T. Ofrein te Wittelte. De heer J. Bult is sedert de oprichting en sedert 1900 lid van de Raad van Commissarissen.
Als directeur fungeerde vanaf de oprichting tot 1 september 1931 de heer J.H. Bentum, thans woonachtig te Dieverbrug. De heer Bentum heeft den geheelen groei der vereeniging dus meegemaakt, hetgeen hem als een groote verdienste mag worden aangerekend. Vanaf 1 september 1931 treedt als directeur op de heer J. Andree.
De vereeniging, begonnen met 46, telt thans 217 leden. Het personeel liep op tot 15 man.
De jubileerende vereeniging zal zich de volgende week zeker in groote belangstelling der leden mogen verheugen. Op 29 en 30 maart zal voor de leden een revue worden vertoond met 30 medewerkenden. Voor de afnemers en voor de jeugd zullen bovendien nog een tweetal avonden ten beste worden gegeven.
Op den dag van het jubileum namelijk woensdag 29 maart, des namiddags te 2 uur, zal in het café Slagter een openbare bestuursvergadering worden gehouden. Ook daar zal het zeker niet aan belangstelling ontbreken.
