Na de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 425.000 personen verdacht van collaboratie met de Duitse bezetter, zoals NSB-lidmaatschap, verraad, of het in dienst gaan bij het Duitse leger. Zij werden strafrechtelijk onderzocht binnen de bijzondere rechtspleging. Niet iedereen werd veroordeeld.

De dossiers van de onderzochte personen zitten in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. Vanaf 2 januari 2025 is op de website van Oorlog voor de Rechter de index met namen van overleden verdachten uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) beschikbaar.

De redactie van ut Deevers Archief heeft – gezeten achter zijn laptop-computer – de gegevens van de beruchte Deeverse N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma opgezocht.

In het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) zijn vijf dossiers over hem aanwezig. Te weten Inventarisnummer 87558 (dossier O-137), Inventarisnummer 75925 (dossier 951/47), Inventarisnummer 75899 (dossier (alfabetisch)), Inventarisnummer 87441 (dossier 1562) en Inventarisnummer 67246 (dossier 97/47). Zie afbeelding 1.

Deze dossiers kunnen in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag worden bekeken.

Bij de dossiervorming waren betrokken de Politieke Recherche Afdeling Meppel, Bureau Opsporing Oorlogsmisdadigers, het Bijzonder Gerechtshof Leeuwarden, de Gratie Adviescommissie en de Bijzondere Raad van Cassatie.

De advocaat-fiscaal bij het Bijzondere Gerechtshof is Assen meende, dat Klaas Marcus Balsma met zijn volle verstand had gehandeld en eiste voor ‘de duivel van Diever’ de doodstraf en ontzetting uit zijn rechten.
Echter het Bijzondere Gerechtshof veroordeelde de 54-jarige Klaas Marcus Balsma in april 1947 tot een levenslange gevangenisstraf.

Klaas Marcus Balsma zat zijn ‘levenslange’ gevangenisstraf uit in de strafgevangenis van Veenhuizen. Het moet geen zware straf voor hem zijn geweest, want hij was daar werkzaam in de keuken van de gevangenis. De redactie weet niet precies wanneer Klaas Marcus Balsma is vrijgelaten, wellicht heeft hij slechts zo’n vijf à acht jaar vast gezeten. Zijn datum van vrijlating moet zijn te vinden in de dosssiers van de Gratie Adviescommissie of de Bijzondere Raad van Cassatie.

Klaas Marcus Balsma is geboren op 28 april 1892 in Tietjerksteradeel. Hij is overleden op 12 maart 1970 op 77-jarige leeftijd in het verpleeghuis Stellinghaven in Appelscha (Ooststellingwerf) en hij is verbrand op 16 maart 1970 in Groningen. Zie zijn overlijdensbericht.

Afbeelding 1