Een dagje uit in de arme en bijna autoloze jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog was voor veel mensen in de gemiente Deever iets bijzonders. Daarvoor was men lid van ‘de reisvereniging’, in dit geval van de buurtvereniging Kastiel-Bolderhook.
Wie zijn toch al die mensen van ’t Kastiel uut Deever en uut de Bolderhook an de Deeverbrogge bij een hangar op Schiphol ? De zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief worden uitdrukkelijk verzocht te reageren op deze foto uit 1951.
De redactie van ut Deevers Archief verkeert in de gelukkige omstandigheid een serie mooie plaatjes van de vernielde boerderij de Uilenhorst van de heer Laurens Hesseling in ut Deevers Archief te mogen tonen. De redactie is hem bijzonder erkentelijk voor deze toestemming. De foto’s zijn gemaakt in de zomer van het jaar 2012.
Op de foto’s is boerderij de Uilenhorst in verval te zien. Het op afstand van de Nederlandse Staat (de Nederlandse belastingbetaler) gezette zelfstandige bestuursorgaan Staatsbosbeheer, het zetbaasje van de Nederlandse Staat (de Nederlandse belastingbetaler), wilde destijds, ongelukkigerwijs en om volstrekt onduidelijke redenen, de boerderij niet direct na verwerving in één keer, in een dag of een paar dagen, volledig slopen en het sloopmateriaal afvoeren, maar sluipenderwijs en achterbaks en uitgestreken over flink wat jaren zo nu en dan wat aan de ruïne vernielen, zo nu en dan een muurtje in elkaar beuken en verwijderen, dus een soort van in de tijd vertraagd, maar versneld en onnatuurlijk vervalproces simulerend. Maar daar trapt het argeloos en dom geachte publiek (de Nederlandse belastingbetaler) natuurlijk niet in.
Afbeelding 1
Laurens Hesseling heeft deze foto gemaakt op 30 juli 2012 (© Laurens Hesseling).
Afbeelding 2
Laurens Hesseling heeft deze foto gemaakt op 30 juli 2012 (© Laurens Hesseling).
Aan de linkerkant van de foto is het pothokke met schoorsteen van de Uilenhorst nog te zien.
Afbeelding 3
Laurens Hesseling heeft deze foto gemaakt op 30 juli 2012 (© Laurens Hesseling).
Op deze foto is de binnenkant van de schoorsteen van ut pothokke van de Uilenhorst te zien.
Afbeelding 4
Laurens Hesseling heeft deze foto gemaakt op 30 juli 2012 (© Laurens Hesseling).
Aan de rechterkant van de foto is het pothokke met schoorsteen van de Uilenhorst nog te zien.
Afbeelding 5
Laurens Hesseling heeft deze foto gemaakt op 30 juli 2012 (© Laurens Hesseling).
Door de poort is het pothokke met schoorsteen van de Uilenhorst nog te zien.
Let vooral ook op het bordje met brabbel-betuttel-indoctrinatie-informatie van Staatsbosbeheer an de holt’n stiele an de linkerkaante van de foto.
Afbeelding 6
Laurens Hesseling heeft deze foto gemaakt op 3 augustus 2012 (© Laurens Hesseling).
Let vooral ook op de bordjes met brabbel-betuttel-indoctrinatie-informatie van Staatsbosbeheer an de kalksaandstien’n binn’nmure van de ruïne.
Afbeelding 7
Laurens Hesseling heeft deze foto van ut pothokke van de Uilenhorst gemaakt op 8 augustus 2012 (© Laurens Hesseling).
Afbeelding 8
Laurens Hesseling heeft deze foto bij de Uilenhorst gemaakt op 8 augustus 2012 (© Laurens Hesseling).
Staatsbosbeheer zal deze twee rijen Fremdkörper op het erf van boerderij de Uilenhorst ondertussen wel de nek hebben omgedraaid, wel met zijn zo populaire broem-broem kettingzaag hebben gemold.
Mevrouw Wempke Wilhelmina (Willie) Maria Hielkema-Bos heeft tot haar overlijden op 11 december 2019 op Zorgvlied gewoond. De redactie weet niet wanneer ze is verhuisd naar het op de afbeeldingen zichtbare huis met adres Dorpsstraat 48. Haar kinderen hebben het huis na haar overlijden verkocht. Het huis is inmiddels afgebroken. De redactie weet niet wanneer dit huis is gebouwd en wie het huis heeft laten bouwen. Het is om geschiedkundige en andere redenen onvermijdelijk het zicht op haar huis vanaf de straat en vanaf verschillende standpunten te bewaren. Zie de bijgaande afbeeldingen.
Afbeelding 1
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Afbeelding 2
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Afbeelding 3
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Afbeelding 4
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Afbeelding 5
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Afbeelding 6
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Afbeelding 7
Deze foto is gemaakt in maart 2019 (© Google).
Is de voorkant van het gelijk van mening dat haar onderkomen een gemeentehuis of een raadhuis is ?
‘That’s the question’, zou de in de gemiente Deever veel vermakelijkheidsbelasting opleverende Shakespeare hebben geroepen. Dat is de vraag.
Deze wel in zeer goede staat en wel in zeer schone toestand verkerende gegevensbordjes aan het paaltje an de Heufdstroate in Deever wijzen naar de Raadhuislaan, het gemeentehuis, het politiebureau, het medisch centrum en de tennisbanen.
Worden de gegevensbordjes per toerbeurt wekelijks of maandelijks vrijwillig door een medewerker van De Voorkant Van Het Grote Gelijk Van De Gemeente Westenveld in het weekeinde gepoetst ?
Voor wie is eigenlijk het bruine tennisbanen-bordje bedoeld. Zijn de tennisbanen een toeristenattractie, maken de tennisbanen deel uit van de Deeverse toeristenindustrie ?
De Voorkant Van Het Grote Gelijk Van De Gemeente Westenveld kan het tegenover de inwoners van de gemiente Deever natuurlijk niet maken haar luxueuze kantorentuinen en kantoorparkjes raadhuis te noemen. Want een raadhuis is het huis van de raad, dat wil zeggen de gemeenteraad. Wellicht heeft de Voorkant Van Het Grote Gelijk Van De Gemeente Westenveld zich op een Freudiaanse manier vergist door de Gemeentehuislaan de Raadhuislaan te noemen, want wellicht waart de Voorkant Van Het Grote Gelijk Van De Gemeente Westenveld zich stiekem wel een beetje op de punt van de stoel van de gemeenteraad gezeten.
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze kleurenfoto op 2 november 2017 gemaakt.
De redactie van ut Deevers Archief heeft in het najaar van 2005 met veel zorg, plezier en voldoening de zo genoemde ‘historische kalender’ voor het jaar 2006 samengesteld voor de toen nog vele leden van de lokale heemkundige vereniging uut Deever. Het onderwerp van die kalender was ‘het Openluchtspel in de beginjaren van zijn bestaan’. Bijgaande tekst en afbeelding stonden op de bladzijde voor de maand april 2006 (grasmaand).
Toneelvereniging Diever voerde in 1949 met veel succes het enige niet door William Shakespeare geschreven stuk in haar geschiedenis op. Het was het buitengewoon moeilijk speelbare stuk Peer Gynt van Henrik Ibsen.
De jonge zeer talentvolle dominee Theo Rutgers, die toen nog in de pastorie op de brink van Deever woonde, speelde de rol van Peer Gynt op fenomenale wijze.
Een krant beschreef de voorbereiding op het stuk van de eveneens zeer talentvolle Jantina Figeland als volgt:
In de herberg op de hoek (café Brinkzicht in Diever) stond een meisje te zemen. Naast haar op een tafeltje lag opengeslagen het boek Peer Gynt van Henrik Ibsen. Zij wuifde naar de voorbijgangers en riep door de open deur dat zij terloops haar rol nog even doornam voor de voorstelling van die avond.
Busmaatschappij N.T.M. bood, vanwege het toen nog geringe particuliere autobezit, bezoekers van het openluchtspel gunstig geprijsd busvervoer.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie vindt het bijzonder jammer dat in het openluchttheater an ut Grunedal in Deever ná 1949 steeds maar weer, op weliswaar bijna perfecte wijze, een toneelstuk van William Shakespearer is opgevoerd.
Wat een monocultur, wat een gebrek aan toneeldiversiteit. Schotel het grote publiek maar weer een lekker stuk fast cultural food voor in het verpretparkiserende Royal Shakespeare Theatre an ut Grunedal. Succes verzekerd. Hoge luister- en kijkcijfers. Lovende kritieken in kranten. Hoge inkomsten. Hoog rendement. Hoge beoordelingen in De Telegraaf ……
Waarom niet elk jaar een toneelstuk van een andere, zo niet grotere toneelstukkenschrijver dan Willem Schudspeer opgevoerd ? Denk aan schrijvers, zoals: Aischylos, Aristofane, Armando, Edward Albee, Benno Barnard, Samuel Beckett, Thomas Bernhard, Marian Boyer, Berthold Brecht, Gerbrand Bredero, Abe Brouwer, Jacob Cats, Hugo Claus, Samuel Coster, Noël Coward, Jan Decorte, Euripides, August Defresne, Don Duyns, Rainer Werner Fassbinder, Dimitri Frenkel Frank, Esther Gerritsen, John Galsworthy, Johann Wolfgang Goethe, Maria Goos, Ron de Graaf, Günther Grass, Andreas Gryphius, Paul Haenen, Peter Handke, Herman Heijermans, Gerben Hellinga, Lillian Hellman, Judith Herzberg, Pieter Corneliszoon Hooft, Victor Hugo, Henrik Ibsen, Tom Lanoye, Lope de Vega, Federico Garcia Lorca, Sarah Kane, William Somerset Maugham, Arthur Miller, Molière, Heiner Müller, John Nederlof, Pablo Neruda, William Jan Otten, Harold Pinter, Jean Racine, Wanda Reisel, Gerard Jan Rijnders, Jean Paul Sartre, Wim T. Schippers, Werner Schwab, George Bernard Shaw, Sophokles, August Strindberg, Koos Terpstra, Anton Tsjechov, Lot Vekemans, Joost van den Vondel, Ton Vorstenbosch, Alex van Warmerdam, Oscar Wilde, Tennessee Williams, Willem de Wolf, Karst Woudstra en zeer zeer vele anderen.
Toneelvereniging Diever voerde in 1949 met veel succes het enige niet door William Shakespeare geschreven stuk in haar geschiedenis op. Het was het buitengewoon moeilijk speelbare toneelstuk Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt) van de Noorse dramaturg Henrik Ibsen . De jonge zeer talentvolle dominee Theo Rutgers, die vanaf 1 augustus 1948 in de pastorie an de brink van Deever woonde, speelde de rol van Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt) op fenomenale wijze. In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van woensdag 25 mei 1949 verscheen het bericht ‘Diever speelt Peer Gynt’ over de voorbereidingen van de opvoering van dit toneeelstuk in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever.
Diever speelt Peer Gynt
Diever ziet alweer met rasse schreden de dag naderen, waarop de eerste opvoering zal worden gegeven in het openluchttheater in het bos. In de kringen van de toneelvereniging wordt druk gewerkt. De ‘hoofdrollen’ studeren en repeteren en tal van voorbereidingen moeten worden besproken. Bovendien lrijgt het hele dorp het langzamerhand druk met de voorbereidingen. Alles zal evenals de vorige jaren weer tot in de puntjes in orde moeten zijn.
‘Diever’ speelt dit jaar Peer Gynt van de Noorse dramaturg Henrik Ibsen, de geschiedenis van een wonderlijke jongen, een echte zoon van het hoge Noorden. Dat Diever het met dit werk lang niet gemakkelijk zal krijgen, laat zich begrijpen. Maar men ziet er niet tegen op. ‘Deze werken boeien en fascineren ons telkens weer tot en met. Steeds weer opnieuw ontdekken we weer iets in de tekst, dat we niet eerder hadden opgemerkt en begrepen en dit juist is het wat ons zo bijzonder trekt’, aldus burgemeester Meiboom van Diever, een der promotors van deze openluchtspelen. Bij de opvoeringen zal tevens gebruik worden gemaakt van de zo bij uitstek illustratieve muziek, welke de Noorse componist Edward Grieg voor Peer Gynt schreef, hetgeen ongetwijfeld sfeer en indruk bijzonder zal verstevigen.
De hoofdrol, de rol van Peer Gynt, wordt gespeeld door dominee Rutgers, die van Solvejg, verpersoonlijking van de reine liefde, door mevrouw Rutgers, Åse, Peers moeder, door mevrouw Meiboom, terwijl de rol van de Groene Vrouw gespeeld wordt door mejuffrouw J. Figeland en de heer Andrea de rollen van Koning van Dover en Knopegieter op zich neemt. In totaal werken ongeveer 100 personen aan deze opvoeringen mee. De regie berust, evenals vorige jaren, weer in de kundige handen van dokter Broekema.
In tegenstelling met het vorige jaar, zal het dit jaar zo zijn, dat bijna een ieder ’s avonds nog weer thuis kan komen. De D.A.B.O. rijdt na afloop der opvoeringen vermoedelijk de volgende routes: Diever, Smilde, Assen, Groningen; Diever, Uffelte, Havelte, Nijeveen, Meppel, Ruinerwold, Ruinen, Ansen, Dwingeloo; Diever, Dwingeloo, Dwingeloo, Eursinge, Hoogeveen, Beilen, Beilervaart, Dwingeloo. De N.T.M. zal de verbindingen met Leeuwarden, Sneekl, Heerenveen, Appelscha, enzovoort verzorgen, terwijl de E.D.S. zorgt voor het vervoer uit de omgeving van Emmen, Sleen, Zweeloo en Oosterhesselen. Bovendien is er de toezegging van de R.V.I., dat bij aanvragen voor een bezoek aan het openluchtspel te Diever, ontheffing van het rijverbod zal worden verleend.
Rest ons nog te vermelden, dat de eerste opvoering op 23 juni aanstaande zal plaats vinden onder meer voor leerlingen der scholen en inwoners van Diever tegen een speciaal tarief. De volgende opvoeringen vinden plaats op 7 juli, 16 juli en 27 juli.
In het Friesch Dagblad van 30 juli 1948 verscheen het volgende korte bericht over de bevestiging en intrede van dominee Theo Rutgers op 1 augustus 1948 bij de Nederlands Hervormde Gemeente in Deever.
Bevestiging en intrede
1 Augustus aanstaande hoopt de heer D. Th. Rutgers, voorheen wonende te Leeuwarden, beroepen predikant bij de Nederlands Hervormde Gemeente te Diever (Dr.), na des morgens bevestigd te zijn door den hoogeerwaarde zeergeleerde heer prof. dr. Th. C. Vriezen te Groningen, des namiddags te 2.30 uur zijn intrede aldaar te doen.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Åse, de moeder van Peer Gynt (spreek uit Pèr Guunt), is een van de belangrijkste personages in het toneelstuk Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt). Zij is het die hem telkens tot de orde roept. Getergd door de fratsen van haar zoon, roept ze al in het eerste bedrijf wanhopig: “Ach, lag ik maar in mijn kist ! Hemel, was ik maar nooit geboren !”
Halverwege het stuk is het dan zo ver. In een prachtige scène begeleidt Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt) zijn bange moeder Åse naar het hiernamaals door haar een gelukkige hemelse toekomst voor te spiegelen. De Noorse componist Edward Grieg weet dit zeldzame moment, waarop Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt) zich een goed mens toont, goed te vatten in de Peer Gyntsuite nr. 1, deel II – De dood van Åse .
De redactie van ut Deevers Archief heeft in het najaar van 2005 met veel zorg, plezier en voldoening de zo genoemde ‘historische kalender’ voor het jaar 2006 samengesteld voor de toen nog vele zeer gewaardeerde leden van de heemkunduge verening uut Deever. Het onderwerp van die kalender was ‘het Openluchtspel in de beginjaren van zijn bestaan’.
De redactie verwijst naar de afbeelding van de bladzijde van de kalender voor de maand april 2006.
De redactie verwijst ook naar het bericht Theo Rutgers speult Peer Gynt van Henrik Ibsen.
Afbeelding 1
Deze prachtige en unieke zwart-wit foto van de scéne ‘de dood van Åse’ in het toneelstuk Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt) is een tijdje geleden opgedoken. De jonge dominee Theo Rutgers zit op het bed en speelt de rol van Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt). Mevrouw Nelly (Nell) Meiboom-Veltmann (die in de Deeverse volksmond altijd tante Nel werd genoemd) ligt in bed en speelt de rol van Åse, de moeder van Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt). Åse ligt op haar sterfbed.
In deze prachtige scène begeleidt Peer Gynt zijn bange moeder Åse naar het hiernamaals door haar een gelukkige hemelse toekomst voor te spiegelen. Let vooral ook op de kat op het opklapbare houten kermisdanstentstoeltje en de zandbodem van het podium.
Mevrouw Nelly (Nell) Meiboom-Veltmann (die in de Deeverse volksmond altijd tante Nel werd genoemd) was zo zelfingenomen met haar toneelprestatie als moeder van Peer Gynt (spreek uit: Pèr Guunt), dat zij haar in 1947 geboren zoon de voornaam Peer (spreek uit: Pèr) gaf. Zoon Peer (spreek uit Pèr) werd in de Deeverse volksmond altijd Peerke genoemd.
Afbeelding 2
Afbeelding uit de reclamefolder voor het openluchtspel ‘Peer Gynt’
Afbeelding 3
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van woensdag 25 mei 1949 verscheen het bericht ‘Diever speelt Peer Gynt’ over de voorbereidingen van de opvoering van het toneelstuk Peer Gynt in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever.
In het papieren clubblad met de merkwaardige titel Opraekelen van januari 2017 (jaargang 23, 2017, nummer 1) van de heemkunduge vurening uut Deever is als bladvulling op bladzijde 33 een afbeelding van een mooie zwart-wit ansichtkaart van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw op de brink van Deever opgenomen. De betreffende ansichtkaart is afkomstig uit de verzameling van J.F. Dekker. Wie is toch die J.F. Dekker ?
Wie leest tegenwoordig nog het papieren clubblad van de hiervoor genoemde vurening ? Wie leest in het huidige tijdperk van snel en veel beelden kijken op smartphone, tablet en laptop überhaupt eigenlijk nog wel tekst op papier ?
De redactie van ut Deevers Archief wil de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief een afbeelding van de hiervoor genoemde zwart-wit ansichtkaart uit eigen verzameling niet onthouden. Deze ansichtkaart is in 1948 uitgegeven. De kaart is vóór de grote vernieling van de brink in de jaren 1955/1957 uitgegeven en laat derhalve een oudere versie van de kerketuin bij de brink zien.
De redactie weet nog niet welke winkelhouder/neringdoende deze kaart heeft verkocht.
De redactie kwam er onlangs achter dat de Dametjes En Heertjes Van De Voorkant Van Het Absolute Gelijk In De Gemeente Westenveld de schrijfwijze van brink enige tijd lang rücksichtlos heeft gewijzigd in brinq.
De grote vraag is wat voor soort brinq de brink bij de gemeentelijke toren en het kerkgebouw in Deever is. Is het een marktbrinq, een torenbrinq, een kerkbrinq, een boerderijbrinq, een brandkoelebrinq, een schapenbrinq, een gemeentehuisbrinq, een cafébrinq, een cafetariabrinq, een toeristenindustriebrinq, een schultehuisbrinq, een nostalgiebrinq of ….. ?
Voor het beoogde oppimpen van deze schaarse ruimte naar ongeveer versie 13.13 (Deever op Drift) schijnt het voor de Dametjes En Heertjes Van De Voorkant Van Het Oneindige Gelijk In De Gemeente Westenveld merkwaardig genoeg nog wel van belang te zijn wat voor soort ruimte het in het verleden is geweest. Het was in alle gevallen een niet-origineel-Saksische brink zonder trottoirbanden en zonder automobielen en zonder Nazi-Duitse-straatklinkers en zonder toeristenindustrie, maar wel met echte slijtpaden en een braandkoele en met veel erfgoed.
In het dagblad van het Noorden verscheen op 26 juni 2003 op bladzijde 14 het artikel Ruimschoots op tijd voor de Vrolijke Vrouwtjes. In het artikel komt onder het kopje Streekgebonden het navolgende stukje informatie over de Deeverse Spoeltjespot voor.
Dieverder Spoeltjespot
Shakespeare-dorp Diever mag niet worden verlaten zonder de aanschaf van de Dieverder Spoeltjespot, een zeskantig glazen potje gevuld met circa 200 gram ouderwets Hollands snoep, bereid op natuurlijke basis.
Het assortiment bestaat uit tien soorten. Op elk potje is een Dieverse munt, het Spoeltje geplakt. De munt is vernoemd naar Spoel de Wever uit Shakespeare’s Midzomernachtsdroom, Mijn keus viel op Hamlet’s Super Snoepjes, een anijsachtige salmiak lekkernij.
Op de ‘gouden’ Spoel-munt zijn Prospero en Ariel uit Shakespeare’s in 1612 geschreven stuk The Tempest afgebeeld.
De Spoeltjespotten zijn bij diverse winkels in diverse Diever verkrijgbaar, echter (voorlopig) niet bij de V.V.V. Uitverkocht !
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De neringdoenden in Deever doen steeds meestal vergeefse verwoede pogingen het ondeponeerbare handelsmerk Shakespeare uit te baten op de golven van het succes van het Openluchtspel. Er is zelf een speciale stichting voor opgericht. In 2003 werd de Spoeltjespot aan de man of de vrouw gebracht.
De shakespearitis begint in Deever chronische vormen aan te nemen.
Vooral het feit dat ouderwetse Hollandse snoepjes (Batta Bolding in de Heufdstroate in Deever verkocht in de vijftiger jaren van de vorige eeuw de echte in haar winkeltje) in 2003 werden verkocht als bijvoorbeeld Hamlet’s Super Snoepjes getuigd van echte Deeverse boerenslimheid.
Maar hoe streekgebonden zijn ouderwetse Hollandse (niet Deeverse) snoepjes verpakt in een glazen of plastic of stenen pot te noemen ?
De grote vraag is wie heeft nog een al dan niet gevulde Spoeltjespot ? De grote vraag is of de Spoeltjespot nog steeds te koop is in Deever ?
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie helpen aan een afbeelding van een Spoeltjespot ?
Jan Krol kreeg op 15 maart 1905 vergunning van burgemeester en wethouders van de gemiente Deever voor het verbouwen van zijn woning an de Gowe (de Geeuwenbrug), met daarin een boerderij en een vergunning (café). Bij de aanvraag voor de verbouwing had Jan Krol ook een tekening gevoegd. De voorgevel van het te verbouwen pand is hier als afbeelding opgenomen.
Dat de voorgevel wel volgens tekening moet zijn verbouwd, dat is deels te zien op de tweede afbeelding. De foto voor deze afbeelding is in 1928 gemaakt door Jacob Zandstra, stationschef van de Nederlandsche Tramweg Maatschappij in Assen. Jacob Zandstra (overleden in Sneek op 21 april 1939 op 49-jarige leeftijd) maakte in 1928 een reisje met de stoomtram van Hijkersmilde naar Meppel en weer terug. Tijdens zijn uitstapje heeft hij onderweg een aantal foto’s gemaakt, waaronder foto’s van de tramhaltes van de Nederlandsche Tramweg Maatschappij (N.T.M.) langs de Drentsche Hoofdvaart.
An de Gowe heeft hij merkwaardig genoeg geen foto van de stoomtram en de brogge gemaakt, maar wel een foto van de boerderij met café an de brogge.
Op de voorgevel staat: tramhalte Geeuwenbrug.
Op de foto is ook een zwaar beladen doorbuigende kar van een melkrijder of een vrachtrijder van de botterfebriek uut Eemster (?) te zien; aardig wat melkbussen, een pongel met meel, een kistje, een vaatje boter (?).
Werden deze goederen vanaf de kar overgeladen in een goederenwagon van de tram ? Zo te zien wel, want de beide mannen vóór de kar dragen immers een soort van officiële pet. De man aan de linkerkant houdt wat paperassen in zijn linkerhand vast.
De redactie weet niet wie deze mannen zijn. Is de man áchter de kar de melkrijder of de vrachtrijder ?
De derde afbeelding dateert uit juli 1972, uit de nadagen van de zwart-wit ansichtkaart. Op de afgebeelde ansichtkaart is het café van Willem Jonkers (Zwatte Henderkie), adres Geeuwenbrug 10, te zien. Op de voorgevel is de naam Geeuwenbrug nog steeds te lezen. Let ook op de hoge televisieantenne op het dak van het café. De ontvangst van de televisiesignalen moet geweldig zijn geweest met de zo dichtbije hoge televisietoren op de Smilde. Had men an de Gowe eigenlijk wel een antenne nodig ?
De redactie van ut Deevers Archief is al vanaf 1 maart 1996 in het bezit van een afdruk van het negatief van een luchtfoto, waarop het schijnvliegveld in de Olde Willem uit de Tweede Wereldoorlog is te zien. Het negatief van deze luchtfoto bevindt zich onder nummer 3202 in doos 492 in het archief van de Topografische Dienst in Emmen. Verder heeft de luchtfoto als kenmerk 16/1920:23MAR45:F20″//K45:25,000′. De geallieerden hebben deze luchtfoto gemaakt op 23 maart 1945.
De geallieerden bombardeerden op 23 en 24 maart 1945 de Duitse Fliegerhorst Havelte. Blijkbaar hadden de geallieerden, mede dank zij deze luchtfoto, genoeg gegevens van de objecten op en de krakkemikkerige infrastructuur van het schijnvliegveld in de Olde Willem om vast te kunnen stellen dat het niet de moeite waard was dit gebied te bombarderen.
Het terrein van het schijnvliegveld in de Olde Willem is het intensief bewerkte terrein ten zuiden van de Tilgröppe in het rechterbovenkwadrant van de luchtfoto. De Woaterseweg loopt in een rechte lijn van rechtonder naar linksboven.
Afbeelding 1 – Luchtfoto van de Olde Willem gemaakt op 23 maart 1945 – © Topografische Dienst, Emmen
De redactie van ut Deevers Archief is in de eerste maanden van 2021 – ten tijde van de coronapandemie – druk bezig geweest met het digitaliseren (scannen) van vele oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemeente Diever, Van Goor’s Blattie). De redactie kwam bij het scannen van jaargang 1995 van ut Deeverse Blattie op bladzijde 2 van ut blattie van 21 september 1995 het hier afgebeelde bericht van overlijden van Koop Westerhof tegen. De redactie wil dit bericht van overlijden de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief uiteraard niet onthouden.
Koop Westerhof is geboren op 10 oktober 1916 aan ut Brinkie in Deever in het huis aan de linkerkant van deze afbeelding, hij is overleden op 18 september 1995.
Koop Westerhof is de enige overlevende van de moordpartij op 10 april 1945 op het marktterrein aan de Bosweg in Deever. De redactie verwijst voor de volledigheid naar de volgende berichten Un tragiese 10 april en un onvugetelokke 12 april en Op ut maarktturrein teeg’n de wal van de kaarkhof.
De redactie herinnert zich uit zijn jeugd in de zestiger jaren van de vorige eeuw dat we bij het tegenkomen van Koop Westerhof – hij werkte als arbeider bij de gemiente Deever – altijd met eerbied en ontzag en ook wel een beetje met medelijden naar hem keken en dan vooral naar zijn buik keken. Onze ouders hadden ons verteld over het drama van 10 april 1945 op ut maarktterrein in Deever. En dat Koop Westerhof als enige die schietpartij had overleefd. En dat er nog steeds een Duitse kogel in zijn buik zat. Koop Westerhof, de man met een kogel in zijn buik. Koop Westerhof, de man mit un kogel in sien boek. De redactie weet niet of die kogel ooit uit zijn buik is gehaald, of dat hij met die kogel in zijn buik is overleden.
In ut Deevers Archief zijn van bijgaand afgebeelde zwart-wit ansichtkaart twee exemplaren aanwezig. De ansichtkaart heeft als titel ‘Kamp voor Sociale Jeugdzorg ‘de Eikenhorst’, Geeuwenbrug (Dr.) – Sportlaan’. De Sportlaan kwam ongetwijfeld uit bij het sportveld. De ansichtkaart is in 1955 in jongenskamp ‘de Eikenhorst’ uitgegeven.
De jongeman J… Meeuwsen is de afzender van het ene exemplaar. De jongeman J…. Eveleens is de afzender van het andere exemplaar. Waar zijn deze twee jongens toch gebleven ? Hoe is het hen gegaan in hun leven ? Het moeten nu (2021) mannen van over de 75 jaar zijn.
De redactie van ut Deevers Archief verzoekt J… Meeuwsen en J… Eveleens te reageren op dit bericht. De redactie verzoekt barakgenoten van J…. Meeuwsen en J….. Eveleens eveneens te reageren.
In het archief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort is een perpectieftekening van de vergaderzaal van ut Skult’nhuus an de brink van Deever aanwezig. Zie de bijgevoegde afbeelding van deze tekening.
De maker van deze tekening is E.A. Canneman. Elias Anthony Canneman was hoofdarchitect bij de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Hij maakte de tekening in maart 1937 en gaf deze tekening de volgende titel: Diever (D) Schultenhuis Perspectief Vergaderzaal. Let op: Schultenhuis en niet Schultehuis.
Deze vergaderzaal is in het echt ooit min of meer overeenkomstig de afgebeelde tekening ingericht geweest. Van die bij elkaar geraapte inrichting is niets meer aanwezig. In de vergaderzaal staan nu, anno 2021, de zaakjes en de gedoetjes van het oervervelende zo genoemde Oermuseum opgehoopt.
De redactie van ut Deevers Archief vermeldt voor deze afbeelding de volgende bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / documentnummer BT-003472.
De redactie heeft de kleurenfoto van de voorgevel van ut Skult’nhuus gemaakt op 20 november 2005. Deze pre-oermuseum-foto begint al een beetje een oeroude foto te worden. De vergaderzaal in ut Skult’nhuus bevindt zich rechts van de voordeur.
De redactie van ut Deevers Archief is al vanaf 1 maart 1996 in het bezit van een afdruk van het negatief van een luchtfoto, waarop het dorp Zorgvlied, in het bijzonder villa Castra Vetera, is te zien. Het negatief van deze luchtfoto is geregistreerd als minuut 185, nummer 50, 193 in het archief van de Topografische Dienst in Emmen. Deze luchtfoto is gemaakt in 1932, de Topografische Dienst in Emmen heeft op de afdruk niet de opnamedatum vermeld. Het bijzondere aan deze luchtfoto is dat het negatief van de foto is samengesteld uit stroken film, die aan elkaar zijn gepast, waarna een afdruk is gemaakt, vandaar de zichtbare evenwijdige rechte strepen op afbeelding 1, die een detail is van de hiervoor genoemde luchtfoto.
De redactie heeft met een rode pijl de plaats van de villa Castra Vetera aangegeven. De oprijlaan van het landhuis lag in het verlengde van de weg naar Elsloo, deze weg heet nu niet Jacobus Fransiscus de Ruiter de Wildtlaan, maar helaas Verwersweg. Jacobus Fransiscus de Ruiter de Wildt, bouwer en bewoner van Villa Zorgvliet, en visonaire veroorzaker van het dorp Zorgvlied, wordt helaas slechts povertjes herinnerd door de aanwezigheid van zijn verkeerd geschreven naam op het naambordje van een onnozel oprijlaantje naar enige toeristisch industriële ondernemingen.
Afbeelding 1 – © Topografische Dienst, Emmen
In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ zijn als afbeeldingen 26, 27 en 28 respectievelijk een ansichtkaart van de aankomst van de stoomboot an de Deeverbrogge (afbeelding 1), een ansichtkaart van de stoomboot bij de aanlegplaats aan de Deeverbrogge (afbeelding 2) en een ansichtkaart van het vertrek van de stoomboot bij de Deeverse Sluus (afbeelding 3) opgenomen. De drie ansichtkaarten zijn niet omstreeks 1914 verstuurd, maar in de periode 1907-1909. In de tekst bij de drie afgebeelde ansichtkaarten is enige aandacht besteed aan de stoombootdienst van de Drentsche Stoombootmaatschappij door de Drentse Hoofdvaart. Een afbeelding van de betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is in dit bericht opgenomen, zie afbeelding 4.
26, 27 en 28 – Dieverbrug – Aankomst, aanlegplaats en vertrek van de stoomboot – 1914
De Drentsche Stoomboot Maatschappij uit Meppel onderhield in die tijd eene schroefstoombootdienst tusschen Assen en Zwolle door de Drentsche Hoofdvaart, het Meppelerdiep en het Zwartewater, vice versa.
Dagelijks, behalve op zondag, vertrok ’s morgens om zeven uur één boot vanuit de ligplaats in de Kolk te Assen en één vanuit de ligplaats bij het Roodetorenplein in Zwolle. De boten hadden een capaciteit van ten minste tachtig zitplaatsen. Deze kwamen ’s middags om vijf uur op hun plaats van bestemming aan.
De gelegenheden tot het opnemen en aflaten van reizigers en goederen waren Assen, Veenhoop, Dieverbrug, Havelte, Meppel, Zwartsluis en Hasselt, alsmede diverse andere sluizen en bruggen in de vaarroute, zoals het Haarschut, de Geeuwenbrug en de Wittelterbrug.
Aan de Dieverbrug werd aangelegd bij café Sjoert Benthem. De Asser boot kwam daar om ongeveer elf uur ’s morgens aan, de Zwolse boot arriveerde om ongeveer één uur ’s middags.
Aantekening van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie weet niet of de stoomboot die de Brogge passeert en de stoomboot die is aangelegd bij café-logement Sjoert Benthem ook de stoomboot met de naam Assen II, die te zien is bij het uitvaren van de Deeverse sluus, is. De redactie heeft het vermoeden dat dit niet het geval is.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier getoonde afbeelding 1 ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 20 en als donderslag bij heldere hemel ook nog een keer op bladzijde 238 van de in 2014 verschenen onvolprezen papieren bestseller ‘An de Brogge, Geschiedenis van Dieverbrug in woord en beeld’, dat is samengesteld door een groep Broggers (Bruggers, Deeverbroggers, Dieverbruggers, Dieverbruggenaren, Dieverbruggenoten) en is uitgegeven door de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerk zijn of dat papieren boekwerk bij iemand in kunnen zien. De redactie vraag zich al jaren af waarom de afbeeldingen 2 en 3 niet zijn opgenomen in de onvolprezen papieren bestseller ‘An de Brogge, Geschiedenis van Dieverbrug in woord en beeld’.
De redactie zal te gelegener tijd en zeker niet met turbospoed en ook niet in turbodraf enige kleurenfoto’s van de huidige situatie an de Brogge en an de Deeverse Sluus aan dit bericht toevoegen.
Afbeelding 1
De hier afgebeelde ansichtkaart is op 3 september 1909 verzonden.
Afbeelding 2
De hier afgebeelde ansichtkaart van de aanlegplaats en het kantoor van de Drentse Stoomboot Maatschappij an de Brogge is op 2 januari 1907 door caféhouder Sjoert Bentem en zijn echtgenote Grietje Merk verstuurd.
Afbeelding 3
De hier afgebeelde ansichtkaart is in 1907 verzonden. Aan de rechterkant staat de woning van de opzichter van de Rijkswaterstaat. Bij de sluis staat de woning van de sluiswachter. In die tijd was de sluiswachter ook nog een beetje boer, gelet op de stalraampjes in de zijgevel van het huis.
Afbeelding 4
De redactie van ut Deevers Archief vindt bij het ordenen en digitaliseren van zijn papieren archief (papperrassjus scannen en vervolgens die papperrassjus in de oud-papier-bak gooien) bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort, zo nu en dan een door hem belangwekkend geacht document.
Het betreft in dit geval het zeer lezenswaardige rapport ‘Onderzoek naar de belevingswaarde van het dorp Diever’, dat is opgesteld door C.P. Huese, architect H.B.O., in opdracht van het college van gedeputeerde staten in de provincie Drente, en is uitgegeven in september 1978. Het rapport behandelt de belevingswaarde van ut dörp Deever en zijn omgeving. In zo’n rapport ontbreekt natuurlijk niet een plattegrond van ut dörp Deever. Zie de afbeelding van deze plattegrond in dit bericht. De plattegrond is getekend door Bart Buiter, medewerker van de Provinciale Planologische Dienst van de provincie Drente.
In dit rapport is de laatste zin in het voorwoord van het college van gedeputeerde staten in de provincie Drente de moeite van het citeren waard: Moge de hierin neergelegde bevindingen bijdragen tot meer creativiteit in de diverse dorpsbouwkundige plannen.
Opvallend is de reactie op de vraag: zijn er bepaalde plekken in Diever, waar volgens u beslist geen nieuwbouw moet komen ? Indien ja, waar dan niet ? Van de 87 ondervraagden noemden 76 ondervraagden plekken waar geen nieuwbouw mag komen:
– niet in het oude deel van ut dörp (22);
– niet op ut Kastiel (21);
– niet in Oll’ndeever (9);
– niet tussen de Veentiesweg en Oll’ndeever (9);
– niet an de Bosweg (9);
– niet op de Kleine Esch (7);
– niet op de Noorderesch (5);
– niet op de Heezeresch (4);
– niet op de eschen (6);
– niet aan de Dwarsdrift (2);
– niet in het gebied tussen de Aachterstroate en de Betonweg (2);
– niet aan de brink (2);
– niet bij ut maarktturrein (2);
– niet op ut kaampie grünlaand bee Henduk Mulder (5).
De Hogere en Lagere Dametjes en Heertjes Van De Voorkant Van Het Onverwoestbare Gelijk Van de Ruimelijke Inrichting En Ordening Van Ut Dörp Deever hebben de resultaten van deze vraag in de enquete uit 1978 ogenschijnlijk redelijk gevolgd. Slechts het niet bebouwen van de Kleine Esch is niet gevolgd, sterker nog, het hele gebied tussen de Weiert en de Dwarsdrift is kort na 1978 helemaal en in rap tempo volgebouwd, daarbij ging ook de belevingswaarde van ut Skoolpattie tuss’n ut Kastiel en de Heufdstroate bee de skoele verloren.
Gelet op de ontwikkelingen van ut dörp Deever na 1978 wenst de redactie te betwijfelen of de in het genoemde rapport neergelegde bevindingen hebben bijgedragen tot meer creativiteit in de diverse dorpsbouwkundige plannen.
De redactie van ut Deevers Archief ontving op 23 november 2014 van Kornelis (Kor) Fokker de navolgende reactie over zijn verblijf in het jongensinternaat ‘de Eikenhorst’ an de Gowe. De redactie heeft de tekst een beetje geredigeerd. Wellicht kan Kor zijn verhaal nog verder aanvullen, geen enkel probleem om dat te publiceren. Dat deed Kornelis (Kor) Fokker op 20 mei 2021. De redactie is Kornelis (Kor) Fokker bijzonder erkentelijk voor zijn bijdrage aan de beschrijving van het verleden van Jongenskamp De Eikenhorst an de Gowe.
Ik ben Kor en ik vind al die reacties heel herkenbaar.
Alleen ik heb in plusminus 1969 in het kamp vertoefd. Het kamp werd toen een internaat genoemd.
Ik heb daar de landing op de maan gezien en ik heb daar ook aan ‘olympisch spelen’ meegedaan.
Ik heb de namen van alle jongens met wie ik daar gezeten heb, waarschijnlijk geblokt, want ik kan mij maar één jongen herinneren, dat was Henk, zijn achternaam was Kypershoek, alleen ik weet niet zeker of dat zijn achternaam was.
Ik herken de barakken op de foto’s goed. Ik heb in de barak met de naam Perú gezeten.
Ik ben ook een keer weggelopen.
Nieuwe jongens noemden we ‘peesies’.
Ik heb ook nog een paar medailles van klei, overgehouden van die ‘olympische spelen’.
Ik heb daar gezeten toen ik 12 jaar was. Ik ben nu 57 jaar.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op 6 december 2014 schreef Henk Kurpershoek in eigen persoon de volgende wel erg korte reactie in de vorm van één zin:
Ik heb bij jou in de groep gezeten, Perú.
Dus beste Kor, de achternaam van Henk is niet Kypershoek, maar Kurpershoek.
Maar wat is de achternaam van Kor ?
Reactie van Kornelis (Kor) Fokker van 20 mei 2021
Hoi Henk,
Ik kan mij nog een paar dingen herinneren.
Ik herinner mij juffrouw Klomp en meneer Jacob en ook het marmotten dorp.
We moesten ook aardappelen pitten.
Ik weet niet meer hoe lang ik daar ben geweest.
Ik weet nog wel dat wij goed met elkaar konden opschieten.
De namen van die andere jongens weet ik niet meer.
Ik werk in de haven op een kraan voor het lossen en laden van containers.
Ik ben nu 63 jaar en ik moet nog een paar jaar werken.
Groetjes, Kor Fokker
De redactie van ut Deevers Archief heeft van Lammert Joustra toestemming de door hem geschreven artikeltjes voor het papieren blad Opraekelen van de heemkundige vereniging uut Deever op te nemen in ut Deevers Archief. Bijgaande drie korte artikeltjes -voorzien van een korte inleiding van de redactie- zijn gepubliceerd in het papieren blad Opraekelen 03/4 (december 2003) van de heemkunduge vurening in Deever..
De redactie heeft Lammert Joustra uit Zuidwolde (Drente) bereid gevonden grappige herinneringen en voorvallen (annekedotes) uit de tijd dat hij in Deever kapper was op papier te zetten.
Hij begon in 1956 als leerling-kapper in de zaak van Geert Vierhoven an de Heufdstroate (tegenover de Wiba) in Deever. In de tijd dat hij leerling was, ging hij ’s maandagmiddags naar de vakschool in Grönning’n. Hij was tot in 1962 in dienst van Geert Vierhoven, toen nam Lammert de herenkapsalon van Geert over. Geert heeft toen nog een paar jaar bij Lammert gewerkt.
In 1965 begon Lammert zijn dames- en herenkapsalon in de voormalige Boerenleenbank an de Heufdstroate in Deever. In december 1991 heeft hij zijn zaak verkocht aan Wemmenhove, waarna hij naar Zuidwolde is verhuisd.
In sommige van zijn korte verhaaltjes worden om voor de hand liggende redenen geen namen van personen genoemd, maar misschien herkent iemand zichzelf of iemand uit zijn of haar familie.
In sommige verhaaltjes worden wel namen genoemd, maar dan gaat het om dorpsfiguren, zoals Geert Dekker, Harm (Haarm) Hessels, de gebroeders Mulder (Gaarke Bakker’s jongen) of Jans (Jansie) Grit.
Als lezers zich ook mooie of leuke voorvallen in de kapsalon herinneren, dan vernemen wij die graag ! De redactie zoekt ook foto’s van het interieur van de zaak !
Over kauwers van sigarentabak
Wij hadden klanten die tabak pruimden, we hadden ook klanten die op sigarentabak kauwden. We verkochten aan onze klanten ook sigaren per stuk (losse sigaren). Als in een doos een kapotte sigaar zat, dan verkochten we die aan een kauwer van sigarentabak. Die klanten keken zelf of in de dozen kapotte sigaren zaten.
Er was op een gegeven moment één bepaalde klant, die altijd kapotte sigaren vond. Bij andere klanten was dat veel minder het geval. Toen we bij hem iets scherper opletten, bleek ons dat zo gauw hij een doos open deed, hij dan met zijn duim op de sigaren drukte. Zo ‘vond’ hij steeds één of twee beschadigde of kapotte sigaren, die hij dan voor weinig geld kon kopen. Toen hebben we zelf maar weer de controle van de dozen ter hand genomen.
Over het in model knippen van haar
Op een keer kwam een jonge klant binnen met in zijn hand een briefje, waarop de instructie stond hoe hij moest worden geknipt. De moeder had het duidelijk opgeschreven. Er stond: “Gaarne model zo laten, recht van voor, schuin af, van achteren aflopend op.” Ze moet gedacht hebben dat het zo voor ons wel duidelijk zou zijn.
Ik begreep de tekst toch niet helemaal. Harm Hessels kwam juist de zaak binnen en ik vroeg hem om advies. Harm was bekend in Deever als fotograaf en adviseur. Harm las het briefje en zei: “Wat hier staat is mij volkomen duidelijk, maar ik kan niet knippen.”
Over het knippen van kinderen op woensdagmiddag
We knipten in onze kapsalon op woensdagmiddag kinderen voor een gereduceerde prijs. De reden daarvan was dat de kinderen op woensdagmiddag vrij van school hadden. Zodoende hadden we minder kinderen op andere dagen te knippen.
Op een woensdagmiddag voor de kerstdagen was het ontzettend druk. Er zaten en stonden wel tweeëntwintig kinderen te wachten op hun beurt. Geert en ik deden wie het snelste de kinderen kon knippen. We werkten razendsnel en pakten zelf de kinderen op en zetten deze in de stoel.
Ik pakte een jongen op, zette hem in de kinderstoel, sloeg hem het kaplaken om, knipte hem, deed hem het kaplaken af en zette hem weer op grond. Toen keek hij mij verwonderd aan en zei: “Ik moest niet geknipt worden, maar ik moet sigaretten hebben voor mijn vader.” Deze zaak is gelukkig zonder problemen opgelost en werd hij toch nog een betalende klant voor ons.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft de kleurenfoto op woensdag 11 december 2019 gemaakt ten tijde van de uitvoering van het peperdure herbestratingswerk met de eufemisiische naam Diever op Dreef (in ut Deevers: Deever op Drift).
Geert Vierhoven had zijn kapperszaak in het pand waarvan op de kleurenfoto aan de linkerkant de voorgevel is te zien. De kapperszaak zat aan de rechterkant van het pand. De ingang zat rechts van het grote winkelraam, die ingang is later dichtgemetseld.
Tekst bij de foto van Geert Vierhoven
Geert Vierhoven is geboren op 3 oktober 1902 in Deever en is overleden op 14 augustus 1985 in Deever. Hij had van 1945 tot 1962 een kapperszaak an de Heufdstroate in Deever. De herenkapsalon werd overgenomen door Lammert Joustra. Dorpsfiguur en dorpsfotograaf Harm (Haarm) Hessels is de maker van de foto van Geert Vierhoven.
Tekst bij de afbeelding van een deel van een bladzijde van het ‘opschrijfboek’
Een detail van een bladzijde uit het ‘opschrijfboek’ van de kapsalon; schulden van klanten werden vaak ‘opgeschreven’. In het begin van de zestiger jaren van de vorige eeuw kostte een pakje North State sigaretten f. 1,40, een pakje Stuyvesant sigaretten f. 1,50 en een doos Hofnar sigaren f. 2,80. Als de schulden waren afbetaald, dan werd een streep door de betreffende schuld gehaald. (document uit de verzameling van Lammert Joustra, Zuidwolde)
De hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van het keuken- en professorengebouwtje van de Student’nkaamp bee ut Mastenveltie an de Bosweg met op de voorgrond vier zwerfstenen is vlak voor of in de Tweede Wereldoorlog uitgegeven. De uitgever van deze kaart is J. Sch. te S. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief weet welke uitgever het betreft ? De redactie van ut Deevers Archief weet niet welke winkeldrijvende neringdoende in Deever deze kaart heeft verkocht. De redactie heeft wel het vermoeden dat de hier afgebeelde ansichtkaart in de Student’nkaamp te koop was.
De redactie heeft de twee kleurenfoto’s gemaakt op donderdag 22 april 2021. De redactie is op die dag op zoek gegaan naar de vier hiervoor genoemde zwerfstenen. Dat was geen sinecure, maar heeft de plek na enig zoeken in het armoedige struweel gevonden. Ter plekke waren niet de grotere zwerfsteen en drie kleinere zwerfstenen aanwezig, maar alleen de grotere zwerfsteen en een kleinere zwerfsteen. Hopelijk liggen de twee andere kleinere zwerfstenen nog ergens onder de bodembegroeiing. Het terrein van de Student’nkaamp is volledig overwoekerd geraakt met laagwaardige begroeiing. Zo te zien een volmaakt leefterrein voor mieren.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van zwart-wit ansichtkaarten op papier is, kan de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 14 van de in 2007 uitgegeven publicatie Voormalige Gemeente Diever in oude ansichtkaarten, die is samengesteld door vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van die publicatie of die publicatie bij iemand kunnen bekijken.
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 16 juli 1980 verscheen het navolgende berichtje over een expositie van de Schilderskring Deever in het kerkgebouw aan de brink van Deever. Het artikel is aanwezig in het Deevers Archief.
Espositie schilderskring
Diever. Maandag werd in de Hervormde kerk de expositie van de Schilderskring Deever, door de heer Glazenburg, hervormd predikant te Diever geopend.
Voorzitter F.H.A. Michon, sprak woorden van dank, omdat men dit gebouw voor dit doel aan hen had toevertrouwd. Door deze expositie kon de schilderskring haar werk gestalte naar buiten geven. Als blijk van waardering bood hij dominee Glazenburg een schilderij van de Hervormde kerk aan, die op zijn beurt dit schilderij symbolisch overdroeg aan de voorzitter van de kerkvoogdij de heer Cornelis Offerein, die niet aanwezig was.
Routine
Volgens dominee Glazenburg behoorde het niet tot zijn routine-handelingen om een schilderijententoonstelling te openen. De kerk wil echter een monument zijn dat door toeristen gezien kan en mag worden.
In het verleden zijn godsdienst en kunst steeds nauw bij elkaar betrokken geweest en hebben steeds bevruchtend op elkaar gewerkt. Amateur betekent liefhebber, beminnaar. Zoo hebben deze mensen liefde opgevat voor kleuren, lijnen en vormen. Door schilderijen te exposeren geeft men iets van zichzelf prijs aan de ander.
Geraakt
‘Als u gaat schilderen in uw gebouw, dan weet u zich geraakt door de vleugels van de schoonheid; dit zal een band geven van medemenselijkheid. Deze banden, deze expositie’, aldus dominee Glazenburg, ‘zal uw dorps- en streekgenoten goede en schone momenten bezorgen’, waarop hij de expositie voor geopende verklaarde !
Op deze expositie worden een groot aantal werken van deze kring geëxposeerd. Ze is dagelijks geopend vanaf 15 juli tot en met 1 augustus van 10-12 en van 13-17 uur. Zondags is men niet geopend en de toegang is vrij.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Bij het artikel in de Olde Möppeler (Moppeler Kraante, Meppeler Courant) was bijgaande zwart-wit foto afgedrukt. In 1980 verscheen de Olde Möppeler (Möppeler Kraante, Meppeler Courant) helaas nog niet in kleur. De zwart-wit foto is gemaakt door de Deeverse dorpsfotograaf en dorpsfiguur Harm Hessels.
De heer F.A.H. Michon overhandigde het schilderij van de toren en het kerkgebouw an de brink van Deever aan dominee Glazenburg, voorganger van de Nederlands hervormde gemeente van Deever.
Uit deze foto is bijgaande uitsnede gemaakt van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw aan de brink.
De redactie heeft even gezocht in ut Deevers Archief en vond daar bijgaand afgebeelde kleuren-ansichtkaart van de gemeentelijke toren en het kerkgebouw aan de brink.
De redactie trekt de conclusie dat de amateur-schilder de kleuren-ansichtkaart uit het begin van de zeventiger jaren van de vorige eeuw als inspirerend en leidend voorbeeld heeft gebruikt voor zijn schilderij.
Het overschilderen van Deeverse ansichtkaarten of Deeverse foto’s is in het verleden wel meer gebeurd en zal in de toekomst ook nog wel eens gebeuren. Hopelijk wordt dit niet een gewoonte, maar zullen de schilders van de Schilderskring Deever meer van zichzelf prijs moeten geven.
Maar waar is het schilderij gebleven ? Hangt het schilderij in de consistoriekamer in het kerkgebouw aan de brink ? Of waar hangt het schilderij aan de muur ! ? Of heeft het bij wijlen Roelof Jans Tabak aan een muur in zijn boerderij an de Aagterstroate gehangen en is het na zijn overlijden in een afvalcontainer terecht gekomen ?
Op 14 juli 1980 bood de heer F.H.A. Michon (links), voorzitter van de Schilderskring Diever, ter gelegenheid van haar eerste expositie in de Nederlands Hervormde kerk van Diever, een schilderij van een van haar leden (wie ?) aan dominee S. Glazenburg (rechts) aan, die het op zijn beurt overdroeg aan de kerkvoogdij van de Nederlands Hervormde kerk. Het schilderij moet na 1957 zijn gemaakt, want de wijzerplaten zijn rechts van de galmgaten geschilderd. (foto wijlen Harm Hessels)
In de webstee van de gemeente Westenveld verscheen in december 2020 het volgende ‘het is niet onze schuld’ persbericht over het aanleggen van twee gescheiden netwerken van glasvezel in de gemeente Westenveld.
Meerdere initiatiefnemers aanleg glasvezel in kernen Westerveld
Momenteel lopen er twee initiatieven voor de aanleg van een glasvezelnetwerk. Delta Rijssen Glasvezel Investeringen en Rendo Buitenaf Glasvezel.
De gemeente Westerveld is geen initiatiefnemer, maar is op basis van de telecomwet verplicht om medewerking te verlenen aan deze initiatieven. In een later stadium, bij vergunningverlening, kunnen we voorwaarden opleggen over het tracé en de locaties voor de schakelstations.
Op dit moment zijn we met beide aanbieders in gesprek om te bekijken of beide initiatieven bereid zijn om gebruik te maken van één tracé (twee kabels in één sleuf) zodat de overlast bij mogelijke aanleg wordt beperkt. Op basis van wetgeving mogen wij niet een van beide initiatieven afwijzen. Inwoners van de betreffende kernen maken zelf de keus of ze gebruik willen maken van een aansluiting, maar zijn hiertoe niet verplicht.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie beschouwt het als een onontkoombare plicht te schrijven over recente ontwikkelingen die van invloed zullen zijn op de geschiedenis van de gemiente Deever. Want wat vorige maand in de gemiente Deever is gebeurd, dat is nu al geschiedenis. En de aanleg van toekomstbestendige netwerken van glasvezel voor snelle digitale communicatie in de gemiente Deever is een ontwikkeling die zeer zeker moet worden vastgelegd. Want communicatie met bijvoorbeeld de ontelbare spullen verkopende binnen- en buitenlandse webwinkels moet supersnel, zonder onderbreking en achterovergeleund op de bank kunnen verlopen en zal ongetwijfeld van invloed zijn op het voortbestaan van spullenverkopende neringdoenden in de gemiente Deever.
De redactie zag op maandag 19 april 2021 en donderdag 22 april 2021 in de Heufdstroate van Deever de voortgang van de aanleg van een netwerk van glasvezelkabel. Zie de bijgevoegde afbeeldingen.
Die uitsluitend Europese arbeidsmigranten van de aannemer waren druk en snel bezig met het opbreken van de zeer onlangs aangelegde peperdure nieuwe toekomstbestendige Deever-op-Dreef bestrating, het graven van sleuven, het aanleggen van de glasvezelkabel, het dichtgooien van de sleuven, het verdichten van het zand in de sleuven en het weer aanbrengen van de dan niet meer zo toekomstbestendige peperdure Deever-op-Dreef bestrating.
En dan te bedenken dat al die niet meer zo toekomstbestendige peperdure Deever-op-Dreef bestrating binnenkort moet worden opengebroken voor de aanleg van het glasvezelnetwerk van een concurrerende ondernemer. Want de Hoge en Lage Dametjes en Heertjes Van De Voorkant Van De Toekomstbestendige Onschuld In De Gemeente Westenveld zullen die tweede ondernemer via de regeltjes in de te verlenen vergunning ongetwijfeld en onontkoombaar dwingen het tracé van de eerste ondernemer te volgen.
Afbeelding 1
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op maandag 19 april 2021
Afbeelding 2
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op maandag 19 april 2021.
Afbeelding 3
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 4
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 5
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Op een gedenkplaat van ut Canadees’n monement an ut Hunterpad in de Olde Willem staan de namen van de op 22 november 1943 omgekomen zeven bemanningsleden van de neergestorte bommenwerper Halifax B-II LW-231 VR-F (F for Freddy) van squadron 419 van de Royal Canadian Air Force in de Olde Willem. De zeven bemanningsleden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zie het bericht Lest we forget – Opdat we ut neet vurgeet.
Van de leden van de bemanning bij hun Halifax B-II LW-231 VR-F (F for Freddy) is gelukkig een foto bewaard gebleven. Deze foto is helaas niet zo scherp, maar beter zo’n foto, dan helemaal geen foto. Zie bijgaande afbeelding.
In de internet encyclopedie Wikipedia is aandacht besteed aan de Handley Page Halifax bommenwerper. In de daar opgenomen incomplete lijst van in Nederland neergestorte Halifax bommenwerpers moet nog aandacht worden besteed aan de Halifax B-II LW-231 VR-F (F for Freddy). Dat is toch echt wel een dingetje voor de tweedewereldoorloggeschiedenisdeskundoloog van de heemkunduge vurening uut Deever.
De bemanning van de Halifax bestond uit:
Pilot officer William Langenbeck Hunter
Hij was de piloot van de Halifax.
Hij is geboren op 4 mei 1922 in Morden in Manitoba in Canada.
Op het internet is een foto van William Langenbeck Hunter te vinden.
Flying officer Richard John Newman
Hij was de navigator van de Halifax.
Hij is geboren op 19 april 1922 in Toronto in Ontario in Canada.
Op het internet is een foto van Richard John Newman te vinden.
Sergeant George Alexander Howitson
Hij was de radiotelegrafist en luchtkanonnier van de Halifax.
Hij is geboren op 7 februari 1922 in Wilkie in Saskatchewan in Canada.
Op het internet is een foto van George Alexander Howitson te vinden.
Flight sergeant Malcolm Archie McKellar
Hij was de bommenrichter/bommenwerper van de Halifax.
Hij is geboren 19 april 1923 in Camper in Manitoba in Canada.
Op het internet is een foto van Malcolm Archie McKeller te vinden.
Flight sergeant warrant officer class II Joseph Alexander Lesage
Hij bediende het luchtkanon in de staart van de Halifax.
Hij is geboren op 3 november 1921 in Kingston in Ontario in Canada.
Op het internet is een foto van Joseph Alexander Lesage te vinden.
Sergeant George Alexander May
Hij bediende het luchtkanon boven in het midden van de Halifax.
Hij is geboren op 6 november 1924 in London in Ontario in Canada.
Op het internet is een foto van George Alexander May te vinden.
Sergeant Wilbert Blare Jones
Hij was de boordwerktuigkundige van de Halifax.
Hij is geboren in 1925 in Crayford in Kent in Engeland.
Op het inernet is de precieze geboortedatum van Wilbert Blare Jones nog niet te vinden.
Op het internet is nog geen foto van Wilbert Blare Jones te vinden.
Afbeelding 1
Drie van de zeven bemanningsleden op deze foto zijn in elk geval herkend. Aan de linkerkant staat flying officer Richard John Newman. Naast hem staat pilot officer William Langenbeck Hunter. Naast hem staat sergeant George Alexander Howitson. De redactie van ut Deevers Archief heeft na bestudering van de pasfoto’s het vermoeden dat de vier mannen aan de rechterkant van rechts naar links zijn: sergeant Wilbert Blare Jones, flight sergeant Joseph Alexander Lesage, flight sergeant Malcolm Archie McKeller en sergeant George Alexander May.
Reeds op 22 november 1999 bleek al direct bij de onthulling van het monument ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden van een neergestorte Canadese bommenwerper van het type Halifax op 22 november 1943 in de bossen bij de Olde Willem, dat de gedenkplaat op de zwerkei veel te laag zat en dat de tekst op de gedenkplaat nauwelijks te lezen was. De aanwezigen bij de onthulling op 22 november 1999 moesten krom gaan staan of op de knieën gaan liggen en dan op twintig centimeter van de gedenkplaat met de leesbril op de punt van de neus de tekst proberen te oncijferen.
Pas na twintig jaren kwam het bestuur van de heemkundige vurening uut Deever plotseling achter dit vooral voor ouderen ergonomische probleempje. En zo kon het gebeuren dat vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever omstreeks 22 november 2021 een vonkelnagelnieuw van roestig maar weervast staal gemaakt monument 2.0 bij monument 1.0 plaatsten, zie de afbeeldingen 1 tot en met 6. Zo te zien en in de praktijk door de redactie uitgeprobeerd is de lessenaar van monument 2.0 te laag, zie afbeelding 5. Toch niet op naar monument 3.0 ?
In de digitale Olde Möppeler (Meppeler Courant) is het bericht Historische Vereniging Gemeente Diever plaatst informatiepanelen te vinden.
De redactie citeert het volgende stukje tekst uit dit bericht: ‘Om financiële redenen hebben wij daar toen te kleine tekstplaatjes aangebracht.’ Dat is voor ut Canadees’n monement in de Olde Willem een dubieus en merkwaardig argument. Want wie rechts onder op de gedenkplaat op de zwerfsteen kijkt, die ziet toch duidelijk staan: Aangeboden door Koop Tjuchem b.v. Dus de heemkundige vurening uut Deever had geen financiële redenen te kiezen voor een te klein tekstplaatje. Niet de heemkundige vurening uut Deever, maar weldoener Koop Tjuchem b.v. heeft het tekstplaatje gesponsord. De redaksie wil dat gevallegie vedder moar blau blau loat’n.
De redactie citeert het volgende stukje tekst uit het bericht in de digitale Olde Möppeler (Meppeler Courant): ‘Het is geheel hufterproof’.’ Met ‘het’ wordt het paneel van weervast staal bedoeld, zie afbeelding 5. De redactie heeft sterk de indruk dat de zwerfsteen op zijn minst net zo bestand is tegen een aanval van vandalen als het paneel van roestig maar weervast staal.
In het kader van de door de Lage en Hoge Dametjes En Heertjes Van De Voorkant Van Het Ontzagwekkend Grote Circulaire Gelijk Van De Gemeente Westenveld omarmde politiek van het minimaal gebruiken van niet hernieuwbare grondstoffen en het maximaal hergebruiken van toegepaste materialen is monument 2.0 volledig en ten zeerste afgekeurd. Dat monument 2.0 is toch wel een klein blundertje van het bestuur van de heemkundige vurening uut Deever. Maar dat is gemakkelijk goed te maken.
De metselsdeskundologen onder de vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever kunnen van plaatselijk verzamelde zwerfkeitjes een redelijk hoge mooi ogende sokkel onder de zwerfsteen van het monument maken. De gedenkplaatdeskundologen onder de vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever kunnen gedenkplaat 1.0 van de zwerfsteen en gedenkplaat 2.0 van de lessenaar schroeven en vervolgens gedenkplaat 2.0 aan de zwerfsteen schroeven. Dan kan de vrijgekomen gedenkplaat van monument 1.0 en de vrijgekomen lessenaar van monument 2.0 elders uiterst nuttig circulair en duurzaam worden hergebruikt.
Maar het bestuur van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever zou natuurlijk ook voor het verwijderen van het door weldoener Koop Tjuchem b.v. gesponsorde monument 1.0 kunnen kiezen en dat verwijderen dan vooral stilzwijgend en zonder tamtam in de regionale pers te doen. Dan komt een einde aan de belachelijke en beschamende situatie aan de Hunterweg in de Olde Willem.
De tekst op de gedenkplaat van monument 1.0 en monument 2.0 luidt als volgt:
Op 22 november 1943 is op deze plaats een Halifax bommenwerper van de Royal Canadian Air Force neergestort. Het vliegtuig is om 19.00 uur aangeschoten door een Duitse jager. De Halifax B-11 LW-231 VR-F (F for Freddy) van het 419de squadron was die dag om 16.33 uur opgestegen van Middleton Saint George in Engeland. De vlucht bestond uit 776 bommenwerpers, waarvan 764 voor de aanval op Berlijn en 12 op Leverkusen.
De bemanning van de Halifax bestond uit:
Piloot : pilot officer William Langenbeck Hunter, geboren op 4 mei 1922 in Canada;
Waarnemer : luitenant Richard John Newman, geboren op 17 november 1922 in Canada;
Bombardier : sergeant Malcolm Archie Mc Kellar, geboren 19 april 1923 in Canada;
Draadloze telegrafist : sergeant George Alexander Howitson, geboren 7 februari 1922 in Canada;
Luchtkanonnier : warrant officer Joseph Alexander Lesage, geboren op 3 november 1921 in Canada;
Luchtkanonnier : sergeant George Alexander May, geboren 6 november 1924 in Canada;
Bemanningslid : sergeant Wilbert Blare Jones, 18 jaar, geboren te Crayford in Engeland.
De zeven omgekomen bemanningsleden liggen begraven op de algemene begraafplaats in Diever.
Bron: Historische Vereniging Gemeente Diever
Afbeelding 1
Het oude monument 1.0 ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden van een neergestorte bommenwerper van het type Halifax van de geallieerden op 22 november 1943 in de bossen bij de Olde Willem.
Blijkbaar zijn na de onthulling van het monument op 22 november 1999 om de zwerfkei nog met behulp van zwerfkeitjes de vleugels van de Halifax-bommenwerper gesymboliseerd. Wie zat daar nou op te wachten ?
De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 2
De gedenkplaat op het oude monument 1.0 ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden. De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 3
Het oude mounument 1.0 en het nieuwe monument 2.0 ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden. De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 4
Het oude mounument 1.0 en het nieuwe monument 2.0 ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden. De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op woensdag 11 mei 2022.
Afbeelding 5
Het nieuwe monument 2.0 van weervast staal ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden. De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 6
De gedenkplaat op het nieuwe monument 2.0 van weervast staal ter nagedachtenis van de omgekomen zeven bemanningsleden. De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Coöperatie Appelscha Regio 3.0 U.A., gevestigd aan de Venekoterweg 42 in Oosterwolde, is in het mooie gebied rond Appelscha een zeer gedreven en succesvol promotor en belangenbehartiger van de recreatieve en toeristische sector in het mooie gebied rond Appelscha. Zij rekent gelukkig zeer zeker ook de gemiente Deever tot haar mooie gebied rond Appelscha. Dat mag blijken uit onder meer een foto van ut hunnebedde D52 an de Grönnegerweg bee Deever op haar fraaie webstee appelscha.nl.
De redactie van ut Deevers Archief heeft de zeer gewaardeerde toestemming van de beheerder van de webstee appelscha.nl deze foto te tonen in ut Deevers Archief. De beheerder van de webstee appelscha.nl wist de naam van de maker van deze foto niet en wist ook niet wanneer deze foto is gemaakt. Als de maker van deze foto zijn of haar foto in dit bericht in ut Deevers Archief ziet en niet wil dat deze mooie foto in die webstee wordt getoond, dan verneemt de redactie dat graag van hem of haar, dan zal de redactie deze foto direct verwijderen.
Het mooie van deze foto is de weinige begroeiing achter ut hunnebedde en het bijna vrije zicht op de Stienakkers en andere bouwakkers op de Heezeresch bee Deever. Het is het zelfstandige op afstand geplaatste bestuursorgaan Staatsbosbeheer, die bij dit hunnebedde mag optreden als zetbaasje van de eigenaar van ut hunnebedde D52, zijnde de Staat der Nederlanden (de Nederlandse belastingbetaler), nog steeds niet gelukt het perceel waarin ut hunnebedde is te vinden, geheel vrij te maken van bomen en struikgewas en dat terwijl Staatsbosbeheer wereldkampioen bomen kappen in de gemiente Deever is en dat terwijl vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever staan te popelen de bijl en de kettingzaag ter hand te nemen om dit klusje te klaren.
In de tijd van de bouw van dit hunnebedde stonden rond het hunnebedde geen bomen en struiken. Ut hunnebedde laag gewoon onder ut saand van de Stienakkers. Was dat now nog moar so. Now bint wee opeskeept mit een nepresterasie van ut hunnebedde in een nepbossie. Zie als leidend voorbeeld de in 1915 gemaakte foto van ut hunnebedde.
Op de greinse van de gemiente Deever in Drente en de gemiente Ooststellingwaarf in Fryslân staan de provinciale greinspoalties 41 tot en mit 77.
De redactie van ut Deevers Archief moet met het schaamrood op de kaken melden dat het hem nog steeds niet gelukt is van dichtbij een kleurenfoto van greinspoaltie 71 (greinspoaltie LXXI) te maken. De redactie zal te gelegener tijd en zeker niet met turbospoed en ook niet in turbodraf van dichtbij een kleurenfoto van dit greinspoaltie aan dit bericht toevoegen.
De redactie heeft, staande op de plek van greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) an de weg deur de Olde Willem, wel op donderdag 22 april 2021 bijgaande kleurenfoto kunnen maken. In de verte aan de bosrand is greinspoaltie 71 (greinspoaltie LXXI) te zien. De grens tussen Drente en Frylân loopt rechts van de enige tijd geleden door het cultuurontwikkelingorgaan met de terechte naam Staatsweilandbeheer dichtgeplempte sloot.
Het moet voor de fervente liefhebber van greinspoalties een hele geruststelling zijn te weten dat het Dreins-Freese greinspoaltie 71 (greinspoaltie LXXI) nog aanwezig is.
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) verscheen op 13 november 1995 het bericht ‘Bijzondere grafzerk in Diever opgeknapt’ over het onderhoud en behoud van de enige gietijzeren grafzerk op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Gemeente wil gietijzeren zerk behouden
Bijzondere grafzerk in Diever opgeknapt
Diever – Op de algemene begraafplaats van Diever bevindt zich op het afgesloten gedeelte, vlak naast het baarhuisje, een bijzondere grafplaat. Het is een gietijzeren plaat, de enige in Diever en één van de weinigen in de provincie. Vrijdagmiddag werkten twee mannen van de gemeente aan het herstel en behoud van de grafzerk.
Deze kent de volgende tekst: ‘Rustplaats van Lambertus Fledderus, geboren te Hoogersmilde 27 maart 1788 en overleden te Hoogersmilde 20 april 1845 en van Jentien Hummel, geboren te Smilde 30 juli 1794 en overleden te Hoogersmilde 20 november 1873, echtelieden’.
In elk van de twee bovenhoeken van de plaat is een vlinder afgebeeld, hetgeen het kortstondige aardse bestaan symboliseeert. Boven de belettering is een vliegende zandloper afgebeeld. Dit beeld de vliegende tijd uit. Onder de belettering is een cirkelvormige slang afgebeeld die in zijn staart bijt. Hiermee wordt het eeuwige leven uitgebeeld.
Medewerkers van de gemeente Diever hebben hert graf vrijdag opgeknapt, want het is één van de oudste graven van de algemene begraafplaats te Diever. Albert Koning en Erwin Gruppen hebben de gietijzeren plaat in beton gelegd. Op deze wijze hoopt men het graf te behouden.
De gietijzeren grafplaten komen sporadisch voor. In Diever komt één gietijzeren plaat voor, terwijl er in heel Drente zo’n twintig geregistreerd zijn. Het bijzondere aan de plaat is natuurlijk de materiaalkeuze voor een grafzerk: giertijzer. In het algemeen werd, en wordt natuursteen toegepast. In feite is de vormgeving van de gietijzeren zerk, inclusief de belettering en de figuratie, geheel afgeleid van de traditionele natuurstenen zerk. Het grote verschil in aanzicht is de geringe plaatdikte. Met natuursteen kan men niet zo dun werken. omdat de plaat dan te weinig sterkte heeft en zal scheuren.. Bovendien kon het gietijzer in afwijkende kleuren geschilderd worden. Hoewel de nu nog voorkomende gietijzeren platen er roestvormig uitzien, mag worden aangenomen dat ze van oorsprong geschilderd of geteerd waren. De gietijzeren platen werden op een verharde, vlakke ondergrond gelgd. In Diever lag de plaat op een vlijlaag van bakstenen.
De gietijzeren gedenktekens verschenen in de eerste helft van de negentiende eeuw op de Nederlandse begraafplaatsen. In Drente verschijnen ze in de tweede helft van die eeuw. De in Drente voorkomende platen zijn, evenals die in Diever, vervaardigd door de Asser IJzergieterij, die vanaf 1866 tot 1895 aan het Noord-Willemskanaal in Assen was gevestigd.
De grafplaat te Diever zal waarschijnlijk na het overlijden van Jentien Hummel in 1873 door de nabestaanden zijn besteld. Het is waarschijnlijk één van de eerste door de Asser IJzergieterij vervaardigde platen.
Het lijkt vreemd dat de echtelieden Lambertus Fledderus en Jentien Hummel, in de gemeente Smilde geboren en gestorven, in de gemeente Diever begraven liggen. De verklaring hiervan vinden we in het feit dat de bevolking van Hoogersmilde lidmaten waren de kerk in Diever. Dit betekende dat zij in Diever hun kinderen doopten, hun huwelijk lieten inzegenen en hun overledenen naar hun laatste rustplaats brachten.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft drie kleurenfoto’s gemaakt op donderdag 22 april 2021 en heeft één kleurenfoto gemaakt op 26 juli 2012..
De begravers van Lambertus Fledderus en Jentien Hummel waren wellicht gefascineerd door bruikbare symbolen op funeraire objecten.
De twee gietijzeren vlinders, die het stuntelige en hulpeloze gefladder van de ten zeerste vergankelijke mens op deze aarde symboliseren, waren op 22 april 2021 aanwezig op de gietijzeren grafzerk.
De gietijzeren zijn eigen staart opetende slang, die het eeuwige terugkeren en de eenheid van alles symboliseert, was op 22 april 2021 aanwezig op de gietijzeren grafzerk.
De gietijzeren vliegende zandloper, die symboliseert dat de tijd niet bestaat en dat de mens ten zeerste vergankelijk is, was op 22 april 2021 helaas niet meer aanwezig op de gietijzeren grafzerk. Gestolen ? Grafzerkendieven ? Grafzerkenplunderaars ?
Aan de bruine roestvlekken is de plaats van de gietzijzeren vliegende zandloper op de gietijzeren grafzerk te zien. Beter gezegd waar de gietijzeren vliegende zandloper gewoon los lag, want ook de gietijzeren zijn eigen staart opetende slang ligt gewoon los op de gietijzeren grafzerk. Elke grafzerkenvandaal of grafzerkenplunderaar kan deze gietijzeren slang zo in zijn fietstas of in zijn auto meenemen.
De gemiente Deever wilde in 1995 de gietijzeren grafzerk zeer terecht behouden. De grote vraag is hoe de verwesterde, verzakelijkte, verambtelijkte, afstandelijke, kille gemeente Westenveld aankijkt tegen het behoud van deze gietijzeren grafzerk, dat toch op zijn minst een gemeentelijk monumentje is. De nog grotere vraag is of de verwesterde, verzakelijkte, verambtelijkte, afstandelijke, kille gemeente Westenveld bereid is de gietijzeren grafzerk te restaureren ? De redactie schat in van niet.
Figuur 1
Dit bericht verscheen op 13 november 1995 in de Olde Möppeler (Meppeler Courant).
Figuur 2
De redactie heeft deze foto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Figuur 3
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Figuur 4
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Figuur 5
De redactie heeft deze kleurenfoto gemaakt op donderdag 26 juli 2012.
De redactie van ut Deevers Archief ontving op 8 mei 2013 en 29 augustus 2017 korte reacties van Frits van den Boogaard uit Helmond, die ook verbleef in het jongenskamp ‘de Eikenhorst’ an de Gowe. De redactie heeft beide reacties samengesteld tot het volgende bericht. Hij reageert op het bericht Ben van Erp vraagt: Herkennen jullie dit ook ?. Hij wil graag in contact treden met oude bekenden uit die tijd. Als een bezoeker van ut Deevers Archief zich Frits van den Boogaard herinnert, dan wordt deze persoon uitgenodigd te reageren op dit bericht. Oude bekenden van Frits van den Boogaard worden uitgenodigd foto’s van hun tijd in ‘de Eikenhorst’ naar de redactie te sturen voor opname in ut Deevers Archief.
Mijn naam is Frits van den Bogaard.
Ik woon in Helmond in Noord-Brabant.
Ik ben destijds via Jeugdzorg in jongenskamp ‘de Eikenhorst’ geplaatst.
Ik heb daar in 1958/1959 gezeten.
Ik heb daar in groep Transvaal gezeten.
In die tijd was mijn leidster Lenie de Win uit Noord-Brabant en mijn leider was de heer Hofman.
Mijn vraag aan de bezoekers van het Dievers Archief is: zijn er bij toeval nog foto’s uit die tijd bewaard gebleven ?
Het zou fijn zijn als deze hier getoond zouden worden.
Veel groetjes, Frits
Op de topografische kaart die in 1997 is uitgegeven, zie afbeelding 1, is het gebied rond het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide in de Olde Willem in de hoek van de Woaterseweg en de weg deur de Olde Willem nog als een gewoon degelijk landbouwgebied met rechte sloten ingetekend.
Op de topografische kaart, die zeven jaren na 1997, in 2014 is uitgegeven, zie afbeelding 2, is het gebied rond het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide in de Olde Willem in de hoek van de Woaterseweg en de weg deur de Olde Willem als een soort van waterachtig drassig gebied met nepkunstmeertjes en een kronkelende nepkunstbeekslootje, ingetekend. Dit is het resultaat van de uitvoering van de tekentafelplannen van de cultuurnatureluurinrichtingsdienst met de naam Staatsbosbeheer, kantoor houdende in het verre Amersfoort. Staatsbosbeheer is de door de Nederlandse staat (de Nederlandse belastingbetaler) ingehuurde zetbaas van natuur- en cultuurgebieden van de Nederlandse staat (de Nederlandse belastingbetaler). De grote vraag is of zetbaas Staatsbosbeheer ernstig en klantgericht bezig is met zijn plaatselijke opdracht, zijnde het beheren en het duurzaam tot maatschappelijk nut brengen van de terreinen in de Olde Willem rondom het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide.
Op afbeelding 2 is in de hoek van de Woaterseweg en de weg deur de Olde Willem en nota bene rondom recreatiebedrijf De Goede Weide in 2014 al een soort van speciale stuwdam ingetekend. Dat zal daar in het verre Amersfoort wel veel knarsetanden bij de knutselaartjes van zetbaas Staatsbosbeheer hebben opgeleverd. Die probeerde tevergeefs het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide het kostelijke recreatiegebied uit te werken. Die bood de eigenaren van het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide slechts een fooitje en een habbekratsje en een appeltje en een eitje. Daar trapt zelfs een seniele idioot nog niet in.
Die speciale stuwdam is daadwerkelijk aangelegd en aanwezig. De bedoeling daarvan is duidelijk te zien op bijgaande drie kleurenfoto’s, die de redactie heeft gemaakt op donderdag 22 april 2021. Op de foto’s is een vollopend en steeds groter worden nepstuwmeer te zien. De stuw voor dit nepstuwmeer is te vinden bij de kruising van het nepkunstbeekslootje met de Woaterseweg. Het is in het geheel geen vraag wat de grootste bijdrage levert aan het duurzaam en tot maatschappelijk nut brengen van de terreinen rond het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide. Een nepkunststuwmeer voor een paar verdwaalde watervogels of een duurzaam opgezet recreatiebedrijf De Goede Weide achter een speciale stuwdam op een nepschiereiland in een nepstuwmeer ? In een land dat zich permanent moet instellen op het leven met corona en het steeds meer vakantie houden in eigen land, zijn de faciliteiten van duurzame recreatiebedrijven, zoals De Goede Weide hard nodig. En straks kunnen de klanten van het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide ook nog mooie duurzame motorloze kanotochtjes maken op het steeds groter wordende en voller lopende nepkunststuwmeer. De redactie schat zelfs in dat de stuwdam langs de Woaterseweg binnenkort verder in de richting van Woater’n moet worden doorgetrokken.
Afbeelding 1 – Situatie in de Olde Willem in 1997
Afbeelding 2
Situatie in de Olde Willem in 2014. Langs de Woaterseweg, rondom het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide en langs de weg deur de Olde Willem is de speciaal aangelegde stuwdam grijs gearceerd weergegeven.
Afbeelding 3
Aan de linkerkant is de weg deur de Olde Willem te zien. In het midden is de speciaal aangelegde stuwdam te zien. Het water in het nepstuwmeer kan zeker nog wel meer dan een meter worden opgestuwd.
Afbeelding 4
Aan de linkerkant en aan de rechterkant van het nepstuwmeer in de Olde Willem is de speciaal aangelegde stuwdam te zien. Het water in het nepstuwmeer kan zeker nog wel meer dan een meter worden opgestuwd.
Afbeelding 5
Aan de rechterkant is het duurzame recreatiebedrijf De Goede Weide te zien. Aan de rechterkant van het water is de speciaal aangelegde stuwdam te zien. Het water in het nepstuwmeer kan zeker nog wel meer dan een meter worden opgestuwd.
De redactie van ut Deevers Archief is een overtuigd verzamelaar van overlijdensberichten van personen die in verband staan met de gemiente Deever en toont deze berichten graag aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief.
In de Leeuwarder Courant (Hoofdblad van Friesland) verschenen op 2 juni 1973 twee op elkaar afgestemde berichten over het overlijden van de weledelzeergeleerde oud-hoogleraar doctor Albert Egges van Giffen. Een bericht van echtgenote de archeologe Guda Erica Gerharda van Giffen-Duyvis (ja, die van de pinda’s en de nootjes) en een bericht van kinderen, aangetrouwden, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Professor doctor Albert Egges van Giffen had een innige band met Deever. In zijn jeugd woonde hij in Deever. Vanaf 1934 had hij een zomerhuisje op de Heezerbaarg an de Heezeresch bee Deever. Professor doctor Albert Egges van Giffen overleed in de Zalné serviceflat in Zwolle. Hij is op 5 juni 1973 begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie verwijst de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief voor berichten over de weledelzeergeleerde oud-hoogleraar doctor Albert Egges van Giffen graag naar het onderwerp Albert Egges van Giffen, te vinden in de lijst van onderwerpen aan de rechterkant van het scherm of onder aan dit bericht te klikken op de categorie Albert Egges van Giffen.
Het Kamp voor Sociale Jeugdzorg ‘de Eikenhorst’ an de Gowe werd na de Tweede Wereldoorlog gevestigd in het werkkamp van de Nederlandse Arbeidsdienst (N.A.D.), dat de Duitse bezetter ten tijde van de Tweede Wereldoorlog bouwde en gebruikte.
De grote vraag bij deze plattegrond van de beginsituatie van het jongenskamp ‘de Eikenhorst’ is natuurlijk of de bebouwing dezelfde als die van het N.A.D.-werkkamp ?
Het mag duidelijk zijn dat in het N.A.D.-werkkamp geen ‘kinderboerderij’, ‘marmottendorp’, ‘basketbalveld’ en ‘openluchttheater’ waren.
Maar was de ‘appelplaats’ dezelfde als de ‘appelplaats’ van de N.A.D.’ers ?
En was het ‘voetbalveld’ in de oorlog de ‘marcheerplaats’ ?
En waren de barakken dezelfde barakken als die van het N.A.D.-werkkamp ?
Merkwaardig op deze plattegrond is ook de aanduiding ‘woonruimte commandant’. Werd het hoofd van het jongenskamp commandant genoemd ?
Wie kan de redactie van ut Deevers Archief meer duidelijkheid over deze plattegrond verschaffen ? Met name de zeer gewaardeerde oud-bewoners van het jongenskamp worden uitgenodigd op dit bericht te reageren.
De foto voor deze ansichtkaart van hunnebedde D52 an de Grönnegerweg bee Deever is in 1954 vlak na de mislukte herstapeling van de dikke stien’n. De redactie van ut Deevers Archief weet nog niet welke neringdoende in Deever de hier afgebeelde ansichtkaart heeft verkocht.
An de Deeverbrogge – zelfs heel dicht an de Deeverbrogge – brandde het hotel-restaurant-café-pension van Johan Blok in de nacht van 30 op 31 maart 1932 helemaal af. Al aan het einde van 1932 werd het nieuwe hotel-restaurant-café-pension in gebruik genomen.
Gelukkig zette Johan Blok in navolging van Sjoert Benthem de traditie van het uitgeven van mooie ansichtkaarten voort. In dit geval gaat het om een prachtige fotokaart uit 1933 met daarop te zien het nieuwe hotel-restaurant-café-pension Dieverbrug van Johan Blok.
De redactie van ut Deevers Archief wil een afbeelding van deze fotokaart zeer zeker niet onthouden aan de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief. Wat heb je aan het alleen voor jezelf bewaren van dit soort prachtige afbeeldingen in dure zuurvrije plastic hoesjes in dure opbergmappen ergens op een zolder.
De afbeelding is helaas niet opgenomen in het onvolprezen soort van geschiedenisboekje met de niet mis te verstane titel An de Brogge, dat de heemkundige vereniging uut Deever in 2014 ter opvrolijking en meerdere eer en glorie van haar 20-jarig bestaan in een beperkte oplage uitgaf (op = op). Jammer, toch wel een gemiste kans.
Johan Blok bleef – gelet op de reclame aan de gevel, net zoals Sjoert Benthem – Hengeloosche Bieren verkopen, dat moet lekker bier zijn geweest, daar was vast niks mis mee.
En wat te denken van het modern aandoende ter bescherming van het zonlicht overkapte soort van terras met rieten stoelen ? Johan Blok liep ver voor op de terrasindustrie in de gemiente Deever.
In het nieuwe hotel-restaurant-café-pension was tot de opheffing van de tramlijn Meppel-Hijkersmilde in 1933 nog het tramstation Dieverbrug van de Noord-Nederlandsche Tramweg Maatschappij gevestigd. De foto voor deze ansichtkaart moet kort na de opening van het nieuwe gebouw zijn gemaakt.
Zo te zien staat bij de deur de haltechef van het tramstation. Wie dat is en wie de kinderen zijn, dat is bij de redactie niet bekend. Het is jammer dat het nummerbord van de auto niet herkenbaar is.
En wat voor ding is helemaal aan de rechterkant van de afbeelding te zien ?
In de krant Het Vaderland (Staat- en letterkundig nieuwsblad) verscheen op 31 maart 1932 het volgende berichtje over de brand in hotel Dieverbrug, het oude voormalige posthuis, café en logement an de Deeverbrogge.
Dorpshotel te Dieverbrug afgebrand.
Hedennacht omstreeks half één is door tot nu toe onopgehelderde oorzaak brand ontstaan in het bekende dorpshotel te Diever, gelegen aan de kruising van den Rijksweg Assen-Meppel, en den straatweg Diever-Dwingeloo.
Op het oogenblik dat de brand uitbrak, kwam de eigenaar van het hotel, de heer Blok, juist thuis. Hij snelde het brandende gebouw binnen en slaagde erin zijn vrouw en drie kinderen te redden. Bij zijn verdere pogingen om nog enkele voorwerpen in veiligheid te brengen, werd de heer Blok door den rook bedwelmd en raakte hij bewusteloos. Men wist hem echter spoedig uit het huis te halen, waarna hij weer bij kennis kwam. Gasten bevonden zich niet in het hotel.
De brandweren uit Diever en Dwingelo waren spoedig ter plaatse, doch konden weinig tegen de vuurzee uitrichten. Het gebouw, dat uit de achttiende eeuw dateert, en in den ouden tijd als posthuis werd gebruikt, is tot den grond toe afgebrand.
In het hotel was tevens gevestigd het plaatselijk kantoor van de Nederlandse Tramweg Maatschappij, dat door het vuur geheel is verwoest. Ook eenig geld ging verloren. Het blusschingswerk was om 5 uur hedenmorgen afgeloopen. De schade bedraagt ongeveer f. 8000,- en wordt door de verzekering gedekt.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Met de heer Blok wordt de heer Johan Blok bedoeld.
In 1933 is de tramlijn van de Noord-Nederlandse Tramweg Maatschappij tussen Meppel en Hoogersmilde langs de Drentse Hoofdvaart opgeheven.
Het voormalige jongenskamp ‘de Eikenhorst’ an de Gowe (aan de Geeuwenbrug) werd in januari 1949 gevestigd in het voormalige werkkamp van de Nederlandse Arbeids Dienst (N.A.D.) an de Gowe. Het kamp was in het begin vanaf de rijksweg te bereiken langs de Pastoorszandweg naast café Jonkers (het café van Zwatte Hendekie).
Een mooie indruk van de ligging van het kamp is te verkrijgen met behulp van een satelietfoto van het kamp, die via het internet is te vinden in de webstee nederland-in-beeld.nl.
Het jongenskamp was een zogenaamd V.B.S.-kamp (Vorming Buiten Schoolverband). Dit kamp werd later een B.J.-kamp (Bijzonder Jeugdwerk), het was een kamp voor de sociale jeugdzorg, daarna werd het een B.J.-internaat. Alle B.J.-internaten zijn inmiddels opgegaan in provinciale verbanden.
In de webstee members.quicknet.nl (Drentse internaten) is te lezen dat voormalige bewoners van het jongenskamp de Eikenhorst contact met elkaar proberen te zoeken.
Op ansichtkaarten zijn foto’s van het jongenskamp te zien, waaronder ook de bijgaande van de ingang van het kamp. De echte verzamelaar van ansichtkaarten uut de gemiente Deever heeft deze zwart-wit ansichtkaart ongetwijfeld in zijn verzameling.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Op 31 oktober 2012 ontving de redactie van ut Deevers Archief de volgende reactie op dit bericht:
Helaas heb ik slechte ervaringen opgedaan in het jaar 1953.
Ik heb 11 maanden in het kamp gezeten, vanwege uithuisplaatsing door jeugdzorg, de reden was incest, maar het misbruik ging gewoon door in het kamp.
Op de televisiezender National Geographic is nog steeds de zo genoemde ‘reality show’ met de titel ‘The incredible dr. Pol’ te volgen. Zie bijvoorbeeld het afgebeelde programma van National Geographic voor 4 september 2015, zoals dat is opgenomen in de VPRO-televisie- en radiogids, nummer 35 (29-08-2015 t/m 04-09-2015).
De hoofdpersoon in deze zo genoemde ‘reality show’ is dierenarts Jan Harm Pol. Hij werd geboren op Woater’n in de boerderij, toen met adres Wateren 40, nu met adres Wateren 20.
De redactie van ut Deevers Archief heeft -staande op de Huenderweg- bijgaande kleurenfoto van deze boerderij, nu woonboerderij, op vrijdag 7 augustus 2015 gemaakt. De woonboerderij is op die dag toch nog redelijk zichtbaar achter de vele richtingaanwijzers van plaatsen en recreatiebedrijven en ander wegmeubilair, die op de t-splitsing van de weg door Woater’n en de Huenderweg staan.
The incredible dr. Jan Harm Pol was enige tijd geleden met zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen op bezoek op Woater’nop bij zijn oudere broer Jan aan de Appelschaseweg. De lokale pers heeft aan zijn bezoek enige aandacht besteed.
De foto voor deze ansichtkaart van de waterplas met de naam Mastenveldje bij de Studentenkamp aan de Bosweg in Deever werd in de tweede helft van de dertiger jaren van de vorige eeuw gemaakt.
De redactie heeft de kleurenfoto van het Mastenveldje gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Afbeelding 1
Fotograaf Adolph Joannes Mathias Mulder heeft de in afbeelding 1 getoonde foto gemaakt in augustus 1898.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Object 005482.
De hier zichtbare toren met kerkgebouw staat an de brink van Deever. Let daarbij vooral op de zeer bekend voorkomende voorgevel van het huis links naast de kerk achter de bomen. Boven het galmgat aan de westkant van de toren was geen wijzerplaat aangebracht. In die jaren was onder de toren geen toegangsdeur tot het kerkgebouw aanwezig.
Let vooral ook op de verticale zonnewijzer aan de rechterkant net onder de rand van het dak. Zie afbeelding 2. De wijzerplaat van de zonnewijzer is niet helemaal noord-zuid gericht. De foto zal omstreeks 14.00 uur zijn gemaakt. Deze zonnewijzer is helaas bij de grote restauratie in de vijftiger jaren van de vorige eeuw niet gerestaureeerd, dat is er wellicht bij ingeschoten, maar moet alsnog wel gebeuren. Zeg nou zelf, waar in Drente vind je een zonnewijzer tegen de muur van een kerkgebouw ?
Afbeelding 3
Fotograaf Adolph Joannes Mathias Mulder heeft de in afbeelding 3 getoonde foto gemaakt in augustus 1898.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Object 005481.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vermeldt bij object 005481 als locatie de hervormde kerk van Deever. De in afbeelding 3 zichtbare toren met kerkgebouw lijkt an de brink van Deever te staan, maar dat is niet juist. Let daarbij vooral op het huis links naast de kerk achter de bomen.
De redactie van ut Deevers Archief moet nog uitzoeken waar deze foto dan wel is gemaakt. Wellicht herkent een zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief om welke kerk in welke plaats het gaat ? De redactie verneemt het graag.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier getoonde afbeeldingen 1 en 3 ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 33 van het in juni 2020 verschenen papieren boekwerkje Opraekelen, Nr. 20/2, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
De zeer gewaardeerde heren redacteuren van Opraekelen hebben waarschijnlijk een beetje zitten slapen en hebben klakkeloos de gegevens van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij de twee foto’s overgenomen en vermelden daarom dat op afbeelding 3 de hervormde kerk van Deever is te zien.
Afbeelding 1
Toren en kerkgebouw an de brink van Deever in augustus 1898.
Afbeelding 2
Zonnewijzer, detail van afbeelding 1.
Afbeelding 3
De hier afgebeelde foto is niet in Deever gemaakt.
In de gratis huis-aan-huis versie van het regionale nieuwsblad Aanpakken van 24 november 1999 verscheen het bericht ‘Verongelukte Halifax blijft in de herinnering’. Zie afbeelding 1. Het regionale nieuwsblad Aanpakken is helaas eind 2007 ter ziele gegaan.
Gedenksteen om zeven Canadezen te herdenken – Verongelukte Halifax blijft in de herinnering
Wateren. ‘Ik hoorde een enorme dreun. Het dak van ons huis bewoog. Het leek wel alsof er een luchtballon naar beneden kwam. Het was een vuurzee.’ Op 22 november 1943 zag de toen 9-jarige Ginus van der Velde vlak bij zijn huis een brandend vliegtuig neerstorten. De familie Van der Velde woonde bij de bossen tussen Wateren en Diever aan de zogeheten Pispot. Het vliegtuig dat naar beneden kwam, bleek een door een Duitse nachtjager getroffen Halifax bommenwerper van de Canadese luchtmacht. De zeven bemanningsleden, zeven Canadese militairen in de leeftijd van 18 tot 22 jaar, kwamen allen om. Ter nagedachtenis werd maandagmiddag in het bos een gedenksteen onthuld.
De Drentse kei met daarop een koperen plaatje met de namen van zeven slachtoffers staat niet op de plaats waar de Halifax neerstortte. ‘Dat was zeker 1500 meter verderop’, weet de nu 65-jarige Van der Velde uit Smilde. Vlak na de fatale crash gingen zijn vader Jan Albert en zijn oom Johannes Meines (beiden zijn inmiddels overleden) naar de plaats des onheils. Het wemelde er echter van de Duitse militairen. ‘Je mocht er niet heen’, herinnert Ginus van der Velde zich.
Vlak voordat de Halifax de grond raakte, wierp de vliegtuigbemanning volgens Van der Velde twee bommen weg. Die sloegen kraters in de Dieverse bodem. Op de plaats waar het vliegtuig verongelukte, moeten nog veel tastbare herinneringen in de grond zitten. ‘Ze hebben de motoren en andere onderdelen nooit weggehaald’, zegt Van der Velde, die bij de onthulling van het sobere monument aan het Hunterpad aanwezig was.
Dat de gedeksteen er staat, is vooral te danken aan de inspanningen van de Historische Vereniging in Diever. Burgemeester Anne Meijer onthulde het monument. Hij stond stil bij de Tweede Wereldoorlog en de bijna uitzichtloze situatie waarin ons land destijds verkeerde. ‘We hebben toen hulp gekregen van anderen. Van Amerikanen, Canadezen, Polen en Russen. Hulp die noodgedwongen gepaard ging met veel geweld, met heel veel slachtoffers en met veel menselijk leed. Veel jonge mensen hebben hun leven gegeven voor onze vrijheid’, aldus Meijer.
Zo ook de zeven jonge Canadezen die op de fatale datum om 16.33 uur waren opgestegen van Middleton St. George. De kist (officieel de Halifax B11 W231 VR-F F for Freddy) was onderdeel van een grote strijdmacht die door de R.A.F. in de lucht werd gebracht. In Engeland was het helder weer, maar boven het Europese vasteland lagen de wolken dicht opeengepakt. Het wolkendek gaf de vliegers de mogelijkheid om ongezien naar Duitsland te vliegen. Berlijn en Leverkusen waren het doelwit van de bommenwerpers.
Er was die nacht weinig tegenstand van Duitse nachtjagers. Door de bewolking konden die vrijwel niet opstijgen. De bemanning van de F for Freddy trof boven Drents grondgebied één van de weinige Duitse vliegtuigen die wèl het luchtruim had gekozen. De afloop was fataal. Van de 762 bommenwerpers die ’s middags waren opgestegen, keerden er twee niet terug op de basis. Eén van die twee was de F for Freddy.
De zeven Canadese militairen kregen een laatste rustplaats op het kerkhof in Diever. ‘Het is goed om te gedenken, gedenken betekent niet vergeten’, hield burgemeester Meijer de aanwezigen voor. ‘Wie zijn geschiedenis niet kent, kan niet volledig van zijn democratische vrijheid genieten. Een vrijheid waar we niet zuinig genoeg op kunnen zijn.’
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Direct na de onthulling in de stromende regen trok het monument veel bekijks.
Zie de afgebeelde foto in afbeelding 1.
De redactie herkent aan de rechterkant de man met de hoed, dat is wijlen dorpsfiguur, top-amateur-geschiedkundige en alles-verzamelaar Jans Roelof Tabak uut de Aachterstroate in Deever.
De man met baret, die diep gebukt voor de zwerfsteen de tekst op het kleine metalen gedenkplaatje probeert te ontcijferen, is oud-luchtmachtmedewerker A. Zandstra. Als de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief andere personen op de afbeelding herkennen, dan verneemt de redactie dat graag. De redactie zou graag willen weten wie de schrijver van het bericht is en wie de foto voor het bericht heeft gemaakt.
De redactie verwijst voor de volledigheid ook naar het bericht Monument Crash Halifax B11. W231 in de webstee Tracesofwar.nl.
Het monument bevindt zich aan het Hunterpad in de Olde Willem, achter de natuurcamping van Staatsbosbeheer, achter de zendmast en dan een stukje over het Hunterpad. Het monument is bereikbaar met de auto.
Afbeelding 1
Het artikel ‘Verongelukte Halifax blijft in de herinnering’ is op 24 november 1999 gepubliceerd in het nieuwblad Aanpakken.
Afbeelding 2
Gedenkplaat op de zwerfsteen aan het Hunterpad in de Olde Willem.
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze zwart-wit foto op 14 februari 2001 gemaakt.
Afbeelding 3
Zwerfsteen met gedenkplaat aan het Hunterpad in de Olde Willem.
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze zwart-wit foto op 14 februari 2001 gemaakt.
De afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van het clubhuis van de padvindsters in de buurt van het openlucht theater is in juni 1967 uitgegeven door Van Leer’s Fotodrukindustrie N.V. in Amsterdam. De ansichtkaart was te koop bij de firma Jan Brugging (Jan Wiba), Hoofdstraat 27 in Deever, telefoon 1487.
De redactie heeft de drie kleurenfoto’s gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Aan de oorspronkelijke houten voorgevel is door padvinders met twee linker handen een uitbouwtje met een balkonnetje bij elkaar geknutseld, daarvoor moest ook het bovenraam worden verknutseld. Het gebouwtje is nu het clubhuis van de verkennerij Schultegroep Diever. Het clubhuis heeft de onheilspellende angstaanjagende naam Hordehol.
Aan de zijkant van het houten gebouw is een schoorsteen gemetseld. Lekker gezellig verkennerijen bij het vuur in de open haard ? In het zo nu en dan, maar steeds vaker droge bos rond het clubhuis moeten de verkenners wel zeer voorzichtig zijn met het stoken van hout in de open haard. Dat moet vanwege gevaar voor bosbrand wel vonkvrij gebeuren ! Dat stoken moet wel gedaan worden door verkenners met twee rechter handen.
Ramen en deuren van het Hordehol zijn voorzien van inbraakwerende metalen profielen. Dat was in de zestiger jaren van de vorige eeuw zo te zien nog niet nodig.
De leiding van verkennerij Schultegroep Diever heeft wel veel werk gemaakt van de (eigen) corona-regels. Die regels staan als volgt op een speciaal daarvoor gemaakt informatieblad in een chique aluminium lijst naast de ingang van het clubhuis.
– Kom liever niet in het clubhuis.
– 18+ jaar ?
– Houd 1,5 meter afstand !
– Kom het liefst alleen op je fiets.
– ‘Kiss and ride’, afzetten & rijden.
– Blijf thuis bij klachten.
– Ouders mogen niet het scoutingterrein op.
– Ga thuis alvast naar het toilet toe.
– Zorg dat je je aanmeldt voor de opkomstlijst.
– Was je handen thuis en bij aankomst.
– Blijf alert en volg de aanwijzingen op.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen van mooie ansichtkaarten op papier is, kan de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 34 van het in 2008 uitgegeven onvolprezen papieren boekwerkje Diever, zoals het was in de voormalige gemeente. 1930 – 1980, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkunduge vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
De redactie van ut Deevers Archief vindt bij het digitaliseren van zijn papieren archief (papperrassjus scannen en vervolgens die papperrassjus in de oud-papier-bak gooien) bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort, maar ook volledige jaargangen van tijdschriften, zo nu en dan een door hem belangwekkend geacht bericht. De redactie wil zo één bericht natuurlijk niet onthouden aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief.
In het tijdschrift Oeze Volk (Moandblad in de Dreinse toal), jaargang 44, nummer 9, september 2000) is op de bladzijden 159, 160 en 161 het artikel ‘Een kunstschilder komp weerum’ van Martha Hadderingh-Veenstra te lezen. De redactie heeft van de drie bladzijden één afbeelding gemaakt. Het artikel is in een soort van mengeling van een dialect van het noordoosten van Drente en het Nederlands geschreven.
De redactie schreef op 14 maart 2019 de volgende eerste versie van dit bericht.
In het digitale telefoonboek zijn in Deever nog mensen met de achternaam Oosterkamp te vinden. Deze mensen zijn ongetwijfeld familie van de in het artikel ‘Een kunstschilder komp weerum’ genoemde schilder Dirk Oosterkamp.
Dirk Oosterkamp schonk zijn schilderij ‘Brinkgezicht in Deever‘ aan het kerkbestuur van Deever. Dit zal waarschijnlijk het bestuur van de hervormde kerkgemeente van Deever zijn geweest.
In Deever möt dus aarg’ns dit schildereeje van de Dwingeler schilder Dörk Oosterkamp hang’n.
Een grote vraag is natuurlijk waar dit schilderij op dit ogenblik aan de muur hangt ?
Of worden de kunstschatten van de hervormde kerkgemeente van Deever ergens in een depot bewaard ?
Of heeft het kerkbestuur van de hervormde kerkgemeente van Deever het schilderij ‘Brinkgezicht van Deever‘ op zijn beurt geschonken aan bijvoorbeeld het Drents Museum in Assen ?
Wellicht weet een zekere en paar keer in het artikel genoemde Jans Tabak meer van deze schenking ?
Een andere voor de hand liggende vraag is welke boerderij aan de brink van Deever het betreft ?
De redactie piekert zich al dagen suf over de vraag welke boerderij an de brink van Deever of in de buurte van de brink van Deever zou kunnen lijken op de boerderij op de afbeelding.
Of is abusievelijk een afbeelding van een ander schilderij dan het schilderij ‘Brinkgezicht in Deever‘ bij het artikel geplaatst ?
De redactie zal een poging doen een antwoord te vinden op de hiervoor gestelde vragen.
Wie kan de redactie voorzien van verhelderende gegevens over deze schenking ?
De redactie stuurde op 14 maart 2019 het volgende bericht naar de secretaris (scriba) van de hervormde kerkgemeente van Deever
In uw webstee www.hervormddiever.nl kon ik niet duidelijk vinden aan wie ik mijn bericht moet richten/sturen. Vandaar dat ik mij aan u in uw hoedanigheid van secretaris (scriba) richt.
Ik heb in mijn webstee www.dieversarchief.nl een bericht geplaatst met de titel ‘Was het een brinkgezicht in Deever ?’. Het gaat om het schilderij ‘Brinkgezicht in Diever’ van Dirk Oosterkamp, dat volgens het in mijn bericht genoemde artikel in 2000 aan de kerk van Diever is geschonken. Ik verzoek u vriendelijk dit bericht te lezen.
Wellicht kunt u enige van de in dat bericht gestelde vragen beantwoorden.
Als het schilderij (nog) in het bezit van de hervormde kerkgemeente van Diever is, dan zou ik graag een kleurenfoto van dit schilderij in het Deevers Archief willen tonen. Ik zie uw reactie met veel belangstelling tegemoet.
De secretaris (scriba) van de hervormde kerkgemeente van Deever stuurde op 19 maart 2019 het volgende antwoord.
Ik heb dit bericht doorgestuurd naar Jans Tabak. Misschien heeft hij al gereageerd. Jans weet ontzettend veel over Diever en de kerk.
De redactie stuurde vervolgens op 20 maart 2019 het volgende bericht naar de secretaris (scriba) van de hervormde kerkgemeente van Deever.
Hartelijk dank voor uw eerste reactie. De redactie van ut Deevers Archief weet ook ontzettend veel van Deever en van de hervormde kerk van Deever. Maar de redactie weet zeer weinig van de bezittingen van de hervormde kerkgemeente van Deever. Daarom stuurde ik u op 14 maart 2019 een bericht.
Het bestuur van de hervormde gemeente moet volledige wetenschap hebben van de bezittingen van de hervormde kerkgemeente, bijvoorbeeld een inventaris van roerende en onroerende goederen, waaronder schenkingen, waaronder schilderijen.
Desalniettemin verneem ik graag wat u van de heer Jans Roelof Tabak uut de Aachterstroate in Deever te weten bent gekomen. Is hij de beheerder van de bezittingen van de hervormde kerkgemeente van Deever ?
Als u de verblijfplaats van het schilderij niet kunt achterhalen, zal de redactie dan in ut Deevers Archief berichten dat dit schilderij als vermist moet worden beschouwd ?
De secretaris (scriba) van de hervormde kerkgemeente in Deever stuurde op 19 maart 2019 het volgende antwoord.
Ik heb nog even navraag gedaan, maar het schilderij is niet meer in bezit van de hervormde gemeente van Diever. We kunnen niet traceren waar het wel is. Dus bericht maar dat dit schilderij als vermist moet worden beschouwd.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief van 19 maart 2019
Dus het schilderij is blijkbaar wel in het bezit van de hervormde gemeente van Deever geweest. De grote vraag is dan natuurlijk waar het als vermiste te beschouwen schilderij is gebleven. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief is bekend met de verblijfplaats van schilderijen van Dörk Oosterkaamp uut Dwingel ?
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief van 29 april 2021
Wijlen Jans Roelof Tabak woonde in het voorste deel van zijn boerderij an de Aachterstroate in Deever. Zijn dochter woont in het achterste deel. Zijn dochter heeft begin 2021 het voorste gedeelte van de boerderij verkocht. De redactie vond in de webstee van de ingehuurde verkoopmakelaar enige foto’s van het interieur van het door wijlen Jans Roelof Tabak bewoonde voorste deel van de boerderij.
De redactie toont met toestemming van de dochter van wijlen Jans Roelof Tabak bijgaande kleurenfoto (zie afbeelding 2) van een onbestemde ruimte in het voorste deel van de boerderij. In de linker bovenhoek van de kleurenfoto (zie afbeelding 2) is tot stomme verbazing van de redactie, maar wel gelukkig, nog net een stukje van het schilderij ‘Brinkgezicht van Deever’ te zien. Op 19 maart 2019 stuurde de secretaris (scriba) van de hervormde gemeente van Deever het bericht van de redactie van 14 maart 2019 door naar wijlen Jans Roelof Tabak. Deze gaf echter geen sjoege en deed geen melding aan de secretaris (scriba) dat het eigendom van de hervormde gemeente van Deever bij hem aan een muur hing.
Wellicht vond wijlen Jans Roelof Tabak dat hij, nadat het schilderij negentien jaar bij hem aan een muur had gehangen, wel als eigenaar mocht worden beschouwd en dat niet aan de secretaris (scriba) hoefde te melden. Of wellicht vond wijlen Jans Roelof Tabak dat hij de depothouder van de kunstschatten van de hervormde kerkgemeente van Deever was en daarom de secretaris (scriba) niet hoefde te melden dat het schilderij bij hem aan de muur hing. Om over de meest voor de hand liggende verklaring maar te zwijgen. Over de doden niets dan goeds.
De dochter van wijlen Jans Roelof Tabak heeft vanwege de verkoop het door wijlen Jans Tabak bewoonde voorhuis helemaal leeg moeten ruimen en heeft daarbij heel veel spullen, heel veel papperassen, heel veel geschiedkundig waardevol materiaal, enzovoort, enzovoort, in de afvalcontainer gegooid. Wellicht is het schilderij ‘Brinkgezicht van Deever’ ook in de afvalcontainer beland ?
Afbeelding 1
Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft bijgaande kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021. Op de kleurenfoto ligt het zichtbare deel van de weg deur de Olde Willem in de provincie Fryslân.
Greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) op de greinse van de gemiente Deever in Drente en de gemiente Oooststellingwaarf in Fryslân stön in de baarm van de weg deur de Olde Willem an de kaante van de Tilgröppe, mor is nog steeds vot. Het paaltje is op de afgebeelde kleurenfoto niet meer aan de rechterkant te zien.
De redactie heeft in de middag van donderdag 22 april 2021 nog eens aan beide kanten van de weg over een langer stuk in de bermen, in de bermsloten en in de weilanden lang en nauwkeurig gezocht, maar heeft greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) helaas weer niet gevonden.
In het najaar van 2019 is gewerkt aan het ten zeerste bemoeilijken en vertragen van het autoverkeer op de weg deur de Olde Willem. Dat is bereikt door het plaatsen van veel niet erg duurzame dikke hinderpalen in de berm. Zie bijgaande kleurenfoto.
Greinspoaltie 72 is toen verdwenen bij werkzaamheden aan de weg en de berm, die moesten leiden tot het ontmoedigen, tot het afschrikken en tot het wegpesten van bestuurders van auto’s. En bestuurders van auto’s, die laten zich natuurlijk niet wegpesten, integendeel, het wordt steeds drukker op die weg. Die durven het berijden van deze kaarsrechte openbare weg natuurlijk met de grote lichten aan wel aan. Die berijders worden voortdurend gedwongen te stoppen, op tegenliggers te wachten bij passeerstroken en dan weer op te trekken. Dat leidt tot een sterke verhoging van de Co2 uitstoot in het wonderschone natuureluurcultuureluurgebied.
De redactie vermoedt dat greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) tijdens de werkzaamheden in het najaar van 2019 tijdelijk even was verwijderd en aan de kant gelegd. Daardoor was greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) helaas gemakkelijk en snel oplaadbaar en vervoerbaar geworden. Wellicht heeft een fanatieke verzamelaar ut swoare greinspoaltie alleen of met de hulp van een tweede persoon op een aanhangwagentje achter een auto geladen en meegenomen.
Maar het kan natuurlijk ook zo zijn dat ut skiere greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) bewust niet is terug geplaatst, omdat die vele lompe autoberijderpestpalen volledig uit de toon vallen bij zo’n fraai waardevol wit-zwart geverfd erfgoed Drens-Fries grenspaaltje. En alles van waarde is weerloos.
Bij de toch strikt noodzakelijke herplaatsing van greinspoaltie 72 (greinspoaltie LXXII) zal zorgvuldig aandacht moeten worden besteed aan een stevige verankering van de paal in de bodem.
De redactie van ut Deevers Archief is een verwoed verzamelaar van afbeeldingen van getekende en geschilderde objecten in de gemiente Deever, en toont al dit moois uiteraard ook graag aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief.
Mevrouw Ellen van Ishoven, die in 2020 een paar dagen heeft doorgebracht op camping Oldendiever (voorheen camping De Olde Boerdereeje), is de maker van bijgaand getoonde mooie tekening van de achterkant van de oude boerderij aan de Westerdrift in Oll’ndeever, waar vroeger de ongetrouwde Geert Kok (geboren op 7 november 1909, overleden op 5 mei 1987) woonde. Zij gaf toestemming deze tekening in ut Deevers Archief te tonen. De redactie is haar daar bijzonder erkentelijk voor. De tekening is ook te vinden in de rubriek Kunstgroet van camping Oldendiever. De redactie weet nog niet op welke datum deze tekening is gemaakt.
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto van de achtergevel van de oude boerderij aan de Westerdrift in Oll’ndeever gemaakt op donderdag 22 april 2021.
De redactie heeft bijgaande kleurenfoto van de door zon, neerslag en hete schoorsteenrook verkleurde voorgevel van de oude boerderij aan de Westerdrift in Oll’ndeever gemaakt op woensdag 19 september 2018.
De redactie van ut Deevers Archief zag achter een ruit in de voordeur van het verloederende oude gemeentehuis van de gemiente Deever an de brink van Deever in het voorbijgaan een merkwaardige rode zelfplakker. Zie de twee bijgaand afgebeelde kleurenfoto’s. De redactie heeft deze kleurenfoto’s op donderdag 22 april 2021 gemaakt.
Ben jij al in het bezit van deze zelfplakker met de rare naam ‘Drentse afstandsmeter’ ? Met deze zelkplakker zijn mensen op een ‘creatieve’ (oh, oh, wat zijn we toch creatief, maar niet heus) manier te wijzen op de regel dat volwassenen ten tijde van de coronapandemie (en misschien daarna ook nog wel een hele lange tijd) op 1,5 meter afstand van elkaar moeten blijven.
De zelfplakker is aan te brengen op een gladde ondergrond, zoals een receptiebalie, een vloer en ook glas. MarketingDrente verstrekt de zelfplakker gratis, maar wel tegen betaling van de verzendkosten, aan toeristisch recreatieve organisaties in Drente, zo lang de voorraad strekt.
Dorpsfiguur, gemeentestraatmaker en schrijver Abe Brouwer (Oense Abe) heeft in 1957 het symbool in de bestrating voor het oude gemeentehuis gemaakt. Op de eerste afbeelding is een gerestaureerde versie van dit symbool te zien.
De redactie van ut Deevers Archief zag toevallig in het voorbijgaan tegen de zijgevel van un olde boerdereeje een bordje gespijkerd. Met vier verroeste spijkers, dat wel. Op het bordje stond de navolgende handgeschreven aandoenlijke tekst.
Als de najaarsstormen over de velden razen en de regen tegen de ramen klettert,
Is het heerlijk toeven in een oude boerderij.
Het kraken van het gebint geeft je het gevoel veilig te zijn voor het natuurgeweld.
Terecht, want de houten constructie vormt het haast onverwoestbare skelet van het gebouw.
De redactie heeft bijgaande foto gemaakt op 22 april 2021.
De redactie van ut Deevers Archief hoopt ten zeerste dat na de corona-pandemie de kans op besmetting met het corona-virus door periodieke (jaarlijkse ?) vaccinatie bijzonder klein zal gaan worden. De redactie acht het van belang met de corona-pandemie in verband staande zaken in de gemiente Deever zo veel als mogelijk is te archiveren in ut Deevers Archief. Wat vandaag is gebeurd, is morgen geschiedenis. De redactie toont daarom de hier afgebeelde helaas ongedateerde en bijna onbegrijpelijke aankondiging op de deur van molen De Vlijt in Oll’ndeever.
Geachte klanten
Vanwege het gevaar van coronabesmetting is de meelverkoop vanaf nu alleen beneden.
U kunt Uw bestelling noteren in het schrijfblok en doorgeven naar boven.
Indien niemand aanwezig gebruik de bel.
Grotere bestellingen van te voren opgeven via 0521-591502 of mwnoordhoek@hetnet.nl.
Voor bezoekers, zie richtlijnen ‘bezoek molen’.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Wat voor nut heeft het de bel te gebruiken in het geval niemand aanwezig is ?
De redactie heeft de twee kleurenfoto’s gemaakt op 22 april 2021.
In het Nieuwsblad van het Noorden van 14 september 1932 verscheen het navolgende artikeltje ‘Een windhoos teistert Diever. Belangrijke schade aan woningen’.
Tijdens het slechte weer der laatste dagen is te Diever een windhoos gepasseerd, welke heel wat schade heeft aangericht.
In Oldendiever ging de hoos rakelings langs de korenmolen van den heer Jansen, vernielde een gedeelte van de stelling alsmede een gedeelte van het dak van de woning.
De woning van J. Kruid werd vervolgens geheel vernield. Alleen het woonvertrek bleef eenigszins in tact.
Toen moesten de woningen aan den weg naar Dieverbrug het ontgelden. De huizen en schuren van Moes, Figeland, Bolding, Andree en Bennen liepen allen min of meer schade op. De een verloor een schoorsteen, andere hadden groote gaten in het dak.
In de krant ‘Onze Toekomst’ van 5 oktober 1932 verscheen het navolgende bericht over de windhoos in Deever:
Te Diever is door een windhoos, welke vele boomen ontwortelde, de boerderij van den landbouwer J.K. ingewaaid. Het gezin, waaronder een tweeling van slechts eenige dagen, bevond zich in de woning. Doordat de muren van het voorhuis gedeeltelijk bleven staan bekwamen deze geen letsel.
Op de Illustratiepagina van het Nieuwsblad van het Noorden van 13 september 1932 werd een foto van de vernielde boerderij geplaatst. Zie de eerste bijgevoegde zwart-wit afbeelding. In het Nieuwsblad van Friesland (Hepkema’s Courant) van 14 september 1932 werd eveneens een zwart-wit afbeelding van de vernielde boerderij gepubliceerd. Zie de tweede bijgevoegde zwart-wit afbeelding.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De boerderij van Jacobus Kruid (Kobus Kruut) stond aan het zandpad met de naam ’t Bultie, dat Deever met Oldendeever verbond. De huidige Kloosterstraat ligt ongeveer op de plaats van het zandpad met de naam ’t Bultie. De boerderij stond ongeveer op de hoek van de huidige Kloosterstraat en de huidige Veentjesweg aan de kant van de Brinkstraat. Op die plek wordt nu iets meer in de richting van de Brinkstraat een nieuwe woning gebouwd.
De redactie heeft de kleurenfoto van de woning in aanbouw op 11 april 2013 gemaakt.
In het pand Peperstroate 13 in Deever is tegenwoordig (april 2021) de winkel met de ongelukkige naam In Den Uylenbal gevestigd. Een uilebal is een ronde of ovale brok materiaal dat bestaat uit onverteerde resten van dieren die door een uil zijn gegeten.
Aan de witgekalkte zijmuur van het winkelpand aan de kant van de Raiffeisen-Boerenleen-bank is een aluminium spandoekframe aangebracht, waaraan grote bedrukte spandoeken kunnen worden gehangen. Een bedrukt spandoek kan ideale buitenreclame zijn. De verwachting is zelfs : hoe groter het spandoek hoe beter de boodschap blijft hangen.
De grote vraag bij de twee hier afgebeelde foto’s op de spandoeken is welke boodschap de uitbaters van In Den Uylenbal nu wel precies willen overbrengen aan de Deeversen. De redactie van ut Deevers Archief heeft zich suf gepiekerd, maar snapt geen bal, zelfs geen uilebal van de boodschap van de foto op de twee spandoeken.
De foto van de Dikke Stien’n op de Stienakkers an de Grönnegerweg bee Deever op afbeelding 1 is binnen de grens van de gemiente Deever gemaakt. Dat is in elk geval een meevallertje. De foto van grazende schapen onder bomen kan overal in het oosten of het zuiden van het land zijn gemaakt.
De redactie stelt de uitbaters van de winkel In Den Uylenbal ten zeerste voor te stoppen met het verspillen van zeker honderd euro voor elk nieuw nietszeggend spandoek. De redactie stelt in plaats daarvan voor de vrije witgekalkte muur binnen het frame te gebruiken voor het periodiek tonen van bijvoorbeeld bijna filosofische brabbeluitspraken van Shakespeare, zoals ‘Beter een geestige dwaas dan een dwaze geest’ (bron: Twelfth night, 1601) of ‘De dwaas denkt dat hij wijs is, maar de wijze weet dat hij een dwaas is’ (bron: As you like it, 1599).
Ja, zelfs de redactie van ut Deevers Archief heeft bij tijd en wijle een beetje last van een aanvalletje van shakespearitis. En dan doet de volgende bijna filosofische Deeverse brabbeluitspraak het goed: Ai’j last hept, dan möj krabb’m.
Afbeelding 1
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze foto gemaakt op vrijdag 28 november 2020.
Afbeelding 2
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze foto gemaakt op maandag 19 april 2021.
Afbeelding 3
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze foto gemaakt op donderdag 22 april 2021
Het Onderduikershol van het verzet in de gemiente Deever uit de Tweede Wereldoorlog is te vinden aan de Wouwenaarsweg in de bossen van het landgoed Berkenheuvel. Marten Wouwenaar was de eerste boswachter van het landgoed Berkenheuvel. Mr. Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom, de eigenaar van landgoed Berkenheuvel, bedacht de naam Wouwenaarweg uit respect voor het werk van zijn eerste boswachter. Gemeente-architect Albert Wiglema is de ontwerper van de gedenksteen bij de ingang van het Onderduikershol. Het Onderduikershol is hier in de toestand na de eerste naoorlogse restauratie te zien.
De hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart met witte rand is in mei 1949 uitgegeven. De redactie van ut Deevers Archief weet nog niet bij welke neringdoende in Deever de ansichtkaart was te bekomen. De redactie weet niet zeker of dit de eerst uitgegeven ansichtkaart met een afbeelding van het Onderduikershol met gedenksteen is. Wie van de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief kan hier uitsluitsel over geven ? De redactie van ut Deevers Archief is op zoek naar oude foto’s van het Onderduikershol uit de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw. Wie van de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief kan de redactie helpen aan goede scherpe scans van die foto’s ?
Bijgaande afbeelding van de voorkant en de achterkant van een ansichtkaart, waarop ut somerhuussie De Dobbe is te zien, is in de zomer van 1963 verstuurd naar mevrouw Ruth Maria Helena van Ouwerkerk-Roothaan, Camping Buwalbee, Ingolstadt aan de Donau, Beieren, Deutschland.
De tekst op de achterkant van de ansichtkaart luidt als volgt.
Beste Ruth,
Hartelijk dank voor je kaartje. Jullie genieten daar wel hè ? Wij zijn gisteren hier gekomen in stromende regen, maar vandaag hadden we een fijne dag.
We wonen in het huisje op deze kaart, leuk hè ? Even moesten we wennen, want er is geen waterleiding, maar dat gaat nu best.
De kinderen genieten geweldig. De kleintjes spelen veel in een speeltuintje vlakbij ons huis.
Wat worden de avonden al lang ! ’t Is zo weer september.
Tot over een dag of 14.
Hartelijke groeten van huis tot huis,
je Lydia.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De samenstellers van de tekst bij de afbeelding van de ansichtkaart met het onbenoemde somerhuussie op bladzijde 14 van de onvolprezen publicatie ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’ van de Historische Vereniging Gemeente Diever, willen zeer ten zeerste de suggestie wekken dat het gaat om ut somerhuussie met de naam De Dobbe, maar dat is geenszins het geval.
De redactie toont hier graag aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief wel een afbeelding van een in 1963 verstuurde ansichtkaart, waarop ut somerhuussie met de naam De Dobbe is te zien. De oudste ansichtkaarten van N.V. Recreatiecentrum Ellert en Brammert werden gemaakt bij het bedrijf Polo in Wageningen.
In een Fries periodiek verscheen in 1957 het navolgende in het Fries geschreven bericht over de Friese straatmaker-schrijver Abe Brouwer, die van 1957 tot zijn pensionering in 1966 woonde en werkte in Deever.
De redactie van ut Deevers Archief heeft het vermoeden dat het merendeel van de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief de Friese taal niet machtig is, daarom heeft de redactie het bericht voor het leesgemak en het leesplezier benaderd in ut Deevers.
Abe heft ’t drok in Deever
Bee de uutvoering van ‘Veel leven om niets’ van Shakespeare’ in ’t oop’mlochttheater in Deever, hei’w in de schoft eempies de geleeg’nheid ekreeg’n um de Freese roman- en toneelskriever Abe Brouwer de haand te schudd’n en mit hum te proat’n. Dat mögt’n wee oens nee’t loat’n ontkoo’m, now wee in Deever waar’n, woar disse skriever now woont, want allicht bint de meins’n beneeit te weet’n hoe ’t hum doar bevalt en of hee miskien ok neej waark under haan’n hef.
Um de as Antonio vermomde Abe Brouwer te vien’n völ oens neet mit, moar langeleste kreeg’n wee hum toch bee’j de haand en an de proat, woar vansölf neet alle tied veur was.
Wee bint toch wel soveule te weet’n ekoo’m dat Brouwer tot now toe tied tekötte komp. Neet allennig deur sien neeje waark, moar ok deur disse uutvoering, woarveur see vanof 1 maert alle daeg’n an ’t rippeteer’n ewest bint. Ja, so hebt see dat in Deever loat’n see’n, van 1 meart tot de uutvoering op 1 juni, elke dag rippeteer’n op ’t toneel ! Wilt oense Freese toneelspeulers doar eempies acht op sloan ?
Vansölsspreek’nd dat ’t oens good lek dat Brouwer doar so gau al sien plekke in de Deeverse gemienschop meug innee’m en de kaans kreg hum as toneelman uut te lee’m. En dat hee sien plekke in disse toneelploog mit ere innemp en mit gemak, dat hei wee bee’j de uutvoering könn’n see’n.
Dat Brouwer tot now toe narungs aans an toe ekoo’m is, dat kö’j wel roa’n, moar ’t lek oens toe dat hee vrogger of laeter wel weer sal goan skrie’m. Tetman kön ’t indertied ok nee’t loat’n en Abe sal ’t ee’mmin könn’n loat’n. Olde liefde blef en roest neet.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie beging de stomme fout niet te noteren in welk periodiek en op welke datum het bericht is gepubliceerd, dat moet hij toch nog eens opnieuw gaan uitzoeken.
Abe Brouwer, sien vrouw en heur jongste seune woond’n ièrst op ut adres Veentiesweg 3 en laeter an de Kloosterstroate noast Lu Broer en Engeltje van Delden. Ut huus an de Kloosterstroate is esloopt en besteet dus nee’t meer. Ut huus an de Veentiesweg hef now as adres Veentiesweg 5.
De journalist van het artikeltje had wel gelijk, Abe Brouwer kon uiteraard ook in Deever het schrijven niet laten. Hij schreef in zijn Deeverse periode de delen 1, 2 en 3 van zijn roman Springtij; zie de bijgevoegde afbeelding.
De redactie van ut Deevers Archief vroeg een tijdje geleden in het bericht Op zoek naar ‘Sorry, mister Shakespeare …!’ de redactie op het spoor te zetten van het boek ‘Sorry, mister Shakespeare …!’ van de Friese schrijver Abe Brouwer, die jarenlang in Deever heeft gewoond, gewerkt en geschreven. Hij woonde eerst an de Veentiesweg (toen nummer 3) en later an de Kloosterstroate (huis is afgebroken).
In de Olde Möppeler (de Meppeler Courant) van 26 juni 2015 liet de heemkundige vereniging uut Deever via het plaatselijke correspondentje het volgende berichtje (zie de bijgevoegde afbeelding) in genoemde krant publiceren:
Historische vereniging zoekt boek Brouwer
Diever. De Historische vereniging gemeente Diever is op zoek naar het boek ‘Sorry, mr. Shakespeare’. Het boek is geschreven door Abe Brouwer, in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw stratenmaker, schrijver, dichter en toneelspeler in Deever..
Op 28 juni 2017 stuurde Menno Nijmeijer de volgende reactie naar de redactie van het Deevers Archief.
Geachte redactie van ut Deevers Archief,
Ik ben de kleinzoon van Abe Brouwer – hij was mijn pake – en ik heb misschien een antwoord op jullie vraag naar een exemplaar van het boek ‘Sorry, mister Shakespeare …!.
Het manuscript is eigenlijk nooit uitgegeven. Het boek is helaas niet in ons bezit.
Toen mijn pake was overleden heeft mijn moeder (de dochter van Abe Brouwer) contact gezocht met Freark Dam, die is de oprichter van het Friese Documentatiecentrum. Hij heeft uit de nalatenschap van pake veel van zijn werk meegenomen. Hoogstwaarschijnlijk ook het manuscript van ‘Sorry, mister Shakespeare …!’
In Leeuwarden zit Tresoar. Dat is het voormalige Friese Documentatiecentrum. Daar kan een exemplaar aanwezig zijn.
Het was voor de redactie een hele verrassing deze reactie op het bericht in ut Deevers Archief te mogen ontvangen van een kleinzoon van Abe Brouwer. De redactie is hem daarvoor bijzonder erkentelijk.
Mevrouw Wieke de Haan van Tresoar antwoordde op 4 juli 2017 op de vraag over de aanwezigheid van het boek in Tresoar het volgende:
Goedemorgen,
Ja hoor, we hebben het gevraagde:
https://tresoar.on.worldcat.org/search?databaseList=&queryString=Sorry%2C+mister+shakespeare
Dit zijn de gegevens:
‘Sorry, mister Shakespeare …! : di(e)vertimento van een stienelegger’ / Abe Brouwer;
Materiaalsoort: Gedrukt boek;
Publicatiejaar: [1981];
OCLC-nummer: 71454365;
In bezit van: Tresoar;
Publicatie: [Sneek: Abe Brouwer], [1981];
Fysieke beschrijving: 140 bladzijden: portret; 30 cm;
Taal: Nederlands.
Mei freonlike groetnis,
Wieke de Haan
Meiwurkster ynformaasje en presintaasje
Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum
Bûterhoeke 1, 8911 DH, Ljouwert
Het blijkt – na het aanklikken van de link – dat het manuscript van Abe Brouwer én de gedrukte versie van het manuscript aanwezig zijn bij Tresoar. Het manuscript kan natuurlijk niet worden geleend. Het gedrukte boek uiteraard wel.
Maar het boek kan ook gewoon via de Bibliotheek worden geleend.
In de Elburger Courant van 28 augustus 1970 verscheen een advertentie (zie de bijgevoegde afbeelding), waarin wordt aangekondigd dat de bekende schrijver-verteller Abe Brouwer zal spreken over zijn nieuwste en Nederlandse (dus niet in het Fries) en in Deever gesitueerde roman: Sorry, mister Shakespeare …! : di(e)vertimento van een stienelegger.
Een optreden van de gepensioneerde straatmaker-schrijver-dichter-verteller-voordrager-toneelspeler Abe Brouwer in het schnabbelcircuit !
Maar welke straat is de Corn. str. en in welke plaats is deze straat te vinden. Elburg ?
Op de topografische kaart van de Topografische Dienst stond het in 1942 geopende zwembad Dieverzand aan de Bosweg bij Diever pas voor het eerst in 1954 ingetekend. Zie de bijgevoegde afbeelding.
Swömbad Deeversaand an de Bosweg bee Deever is al in de zeventiger jaren van de vorige eeuw uit de tijd geraakt en in verval geraakt en met bomen en struiken begroeid geraakt.
Echter de plaats van de rechthoekige dijk rond het zwembad van afgegraven grond uit het zwembad is door kleurverschillen in de begroeiing nog steeds herkenbaar vanuit de lucht. Zelfs de plaats waar de ingang was en waar de kleedhokken waren is te herkennen. Zie het bijgevoegde detail van een satelietfoto uit 2012.
De redactie van ut Deevers Archief is in de eerste maanden van 2021 – ten tijde van de coronapandemie – druk bezig geweest met het digitaliseren (scannen) van vele oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemeente Diever, Van Goor’s Blattie). De redactie kwam bij het scannen van jaargang 1996 van ut Deeverse Blattie op bladzijde 6 van ut blattie van 4 juli 1996 de hier afgebeelde reclame voor un patattie Sjeekspier tegen. De redactie wil dit reclamebercht de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief uiteraard niet onthouden.
Eetcafé De Lanteern an de Aachterstroate in Deever maakte met dit bericht reclame ter gelegenheid van 51 jaren openluchtspel in het openluchttheater an de Heezeresch bee Deever.
Het was niet zo maar un patattie Sjeekspier in een putie, nee het was een heel bord vol patat met mayonaise, witte bonen in tomatensaus, gebakken spek, gebakken ei en sla. Voor een lekkere vette bek. De uitbaters van eetcafé De Lanteern hebben zich ongetwijfeld laten inspireren en beïnvloeden door het Engelse ontbijt dat William Shakespeare rond 1600 elke ochtend in Stratford aan de Avon gewend was te verorberen, alvorens de veer in de inktpot te steken. Patat Sjeekspier is een typisch, maar niet zo’n zwaar gevalletje van de in Deever steeds maar weer uitbrekende shakepearitis.
Un patattie Sjeekspier kostte f. 6,50, dat is omgerekend € 2,95. Da’s echt wel een prijs uit lang vervlogen tijden. Bij de uitbater van het Deeeverse patatmonopolie kost een normale patatje met mayonaise (half april 2021) al € 2,60.
Eetcafé De Lanteern an de Aachterstroate in Deever bestaat niet meer. In het pand is nu een woonhuis gevestigd. De redactie weet niet waarom de uitbaters van eetcafé De Lanteern zijn gestopt. Te weinig omzet ? Te lage winstmarge ? Te weinig toeristen ? Te seizoensgebonden ? Te veel concurrentie ? Verkeerd verdienmodel ? De redactie heeft nog niet uitgezocht wanneer de uitbaters van deze onderneming in de toeristenindustrie zijn begonnen en wanneer zij zijn gestopt.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie helpen aan een scherpe scan van een mooie foto van eetcafé De Lanteern.
De redactie van ut Deevers Archief is een fervent verzamelaar van afbeeldingen van de gemeentelijke toren aan de brink van Deever en wil al die afbeeldingen graag tonen aan de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief. Het staat de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief vrij een goede scan van eigen afbeeldingen van de gemeentelijke toren naar de redactie te sturen voor opname in ut Deevers Archief.
De hier afgebeelde zwart-wit van de indrukwekkende westzijde van de gemeentelijke toren an de brink van Deever is gemaakt in december 1971, de redactie weet de precieze datum niet. De redactie weet ook niet wie de maker is van deze mooie foto. De originele afbeelding is aanwezig in de Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
En dan te bedenken dat de westkant van de gemeentelijke toren vóór de grote restauratie in de vijftiger jaren van de vorige eeuw geen wijzerplaat had en ook geen toegangsdeur had..
De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
Op afbeelding 1 is een fraaie zwart-wit foto –un Deevers topstuk– uit omstreeks 1910 te zien. Op de foto zijn van links naar rechts veur de boerdereeje an ut Brinkie in Deever te zien Roelof Hendrik Wesseling, Annigje Smidt, Klaas Hummelen Smidt en Harm Smidt. Mit de sundagse klièr’n an en Annegie Schmidt hef ut goll’n oorieser op.
Klaas Hummelen Smidt en Harm Smidt zijn de zonen van Sime Smidt en Geertien Dunning. Sime Smidt overleed op 10 juni 1905 en Geertien Dunning overleed op 30 juli 1907. Hun twee zonen zijn grootgebracht door het kinderloze echtpaar Roelof Hendrik Wesseling en Annigje Smidt. Annigje Smidt was een zuster van Sime Smidt.
De redactie van ut Deevers Archief bracht in 1998 een bezoek aan de in Assen woonachtige Roelof Smidt, zoon van Harm Smidt en Janna Vos. De redactie kreeg van hem een scan van de hier afgebeelde fraaie foto. De redactie is hem daar postuum bijzonder erkentelijk voor.
Roelof Hendrik Wesseling is geboren op 11 juli 1868. Hij is overleden op 27 januari 1928 in Deever. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Annigje Smidt is geboren op 4 januari 1867 in Deever. Zij is overleden op 13 mei 1924 in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Harm Smidt is geboren op 3 december 1899 in Rüne. Hij is overleden op 10 december 1981 in Deever. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Harm Smidt trouwde met Janna Vos. Zij is geboren op 17 januari 1900 in Lhee. Zij is overleden op 9 januari 1969 in Deever. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Klaas Hummelen Smidt is geboren op 30 september 1897 in Deever. Hij trouwde op 1 mei 1926 met Hendrikje Vos. De redactie van ut Deevers Archief heeft in de openbare bronnen helaas nog geen andere gegevens van Klaas Hummelen Smidt kunnen vinden.
Roelof Smidt, zoon van Harm Smidt, is geboren op 12 juli 1924 in Deever in de op afbeelding 1 zichtbare boerderij. Hij is overleden op 25 maart 2001 is Assen. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Na het overlijden van zijn pleegvader Roelof Hendrik Wesseling boerkte Harm Smidt verder op de boerdereeje an ut Brinkie. In 1939 verhuisde hij naar een nieuw gebouwde boerderij op Kalteren, waarna hij de boerdereeje an ut Brinkie verkocht aan veehouder Johannes Wiersma, die op Zorgvlied woonde. Het voorhuis van de boerderij werd verbouwd tot manufacturenwinkel voor zijn zoon Paulus Johannes Wiersma.
Paulus Johannes Wiersma is geboren op 26 september 1918 in Boornbergum in de gemeente Smallingerland in Friesland. Hij was van beroep manufacturier. Hij trouwde op 28 september 1939 in Deever met Geessien Mulder. Geessien Mulder is geboren op 16 augustus 1914 in Deever. Zij is een dochter van Harm Mulder en Hendrikje Bruursema.
Paul Johannes Wiersma verkocht in november 1955 zijn manufacturenwinkel aan Hendrik de Vries, die een manufacturenwinkel had bee de Wittewieke op de Hiekersmilde. Zie afbeelding 2.
De echtelieden Paulus Johannes Wiersma en Geessien Mulder emigreerden in 1956 naar Brantford in Ontario in Canada, niet ver van de Niagarawatervallen. Paul was de voornaam van Paulus in Canada. Grace was de voornaam van Geessien in Canada. Paulus Wiersma is op 26 november 1977 op 59-jarige leeftijd overleden in Brantford, Ontario, Canada. Geessien Mulder is op … april 1998 op 83-jarige leeftijd overleden in Brantford, Ontario, Canada. Zie de afbeelding van hun grafsteen op het Mount Hope Cemetery in Brantford, Ontario. Canada.
Hendrik de Vries liet het voorhuis van de boerderij van Harm Smidt in 1956 verbouwen tot winkel. De hier afgebeelde foto, zie afbeelding 3, is ongeveer in 1959 gemaakt. Let op de naam boven de voordeur. Fa. H. de Vries & Zn. Zoon Jacob ging de nering in de winkel an ut kleine Brinkie in Deever doen. Zie afbeelding 4. Zoon Jacob de Vries was goed opgeleid; zie afbeelding 3. In de uitstalkasten is onder meer dameskleding, kinderkleding, beddegoed, een kinderwagen en een kinderlooprek te zien.
De redactie heeft nog niet uitgezocht wanneer de Fa. Hendrik de Vries en Zn. gestopt is met de manufacturenwinkel in Deever.
Op 1 december 1973 brak omstreeks 16.30 uur brand uit in het voorhuis. Toen de brandweer aankwam was het al een uitslaande brand geworden, de eerste en de tweede verdieping waren een grote vuurzee geworden. Tegen donkeravond kon na een uur blussen met heel veel water om 17.30 uur het sein brand meester worden gegeven. Dorpsfiguur en dorpsfotograaf Harm Hessels is wellicht tijdens het koeien melken in alle haast en in het schemerdonker met zijn fotografeerspullen naar de plek des onheils gefietst om de hier afgebeelde zwart-wit foto te maken, zie afbeelding 5. Het pand was niet bewoond. De eigenaar leraar A.G.J.M. Borms woonde aan de Gerritsstraat in Deever. Hij was bezig met verbouwings- en opknapwerkzaamheden in het voormalige winkelpand. Het voorhuis is niet weer opgebouwd, wel is het achterhuis verbouwd tot woonhuis.
De redactie heeft nog niet uitgezocht wie vanaf 1974 tot heden in het pand hebben gewoond.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier getoonde afbeeldingen 1 en 4 ook ten zeerste bewonderen op bladzijden 12 en 13 van het in december 1996 verschenen papieren boekwerkje Opraekelen, Nr. 96/4, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
Afbeelding 1
Voor de boerderij staan Roelof Hendrik Wesseling, Annigje Smidt, Klaas Hummelen Smidt en Harm Smidt
Afbeelding 2
Bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 18 november 1955
Afbeelding 3
Bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 14 augustus 1957
Afbeelding 4
Het voorhuis van de boerderij van Roelof Hendrik Wesseling casu qou Harm Smidt is in 1956 verbouwd tot maufacturenwinkel. De hier afgebeelde foto is ongeveer in 1959 gemaakt.
Afbeelding 5
Dorpsfiguur en dorpsfotograaf Harm Hessels maakte de hier afgebeelde zwart-foto van het brandende pand op 1 december 1973.
Afbeelding 6
Het achterhuis van de boerderij van Roelof Hendrik Wesseling, later van Harm Smidt, is verbouwd tot woonhuis.
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze zwart-wit foto gemaakt op 25 november 2003.
Afbeelding 7
Het achterhuis van de boerderij van Roelof Hendrik Wesseling, later van Harm Smidt, is verbouwd tot woonhuis.
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze kleurenfoto gemaakt op 6 november 2019.
De redactie van ut Deevers Archief toont hier een behoorlijk oude, maar prachtige zwart-wit foto van ut Monement an de Hoarweg op Baark’nheuvel. De redactie zou van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief graag willen weten in welk jaar deze foto is gemaakt en wie de maker van deze foto is. Ut Monement is in 1925 opgericht door mr. Albertus Christiaan van Daalen en onthuld door zijn eerste kleinzoon Albertus (Bert) Doorman. Ut Monement oogt tamelijk nieuw en schoon, nog niet verweerd en ook nog niet met kostelijke en kostbare en zeldzame korstmossen begroeid. De foto zal misschien bij de onthulling van het Monument in 1925 of vlak, maar zeker niet meer dan enige jaren na 1925 zijn gemaakt.
De Nederlandse dichter Peter Augustus de Génestet (1829-1861) schreef het gedicht Aan een heereboer in de periode 1846-1851. De redactie heeft de vrijheid genomen uit dit gedicht de elfde strofe te citeren:
‘Werk!’ is een goede, groote wet –
Geen bittre zondestraf;
De kracht tot d’ arbeid is ’t gebed,
De rust van ’t werk – het graf.
Waar arbeid en gebed zich paart,
Daar, o Verhoorder! rijz’,
Uit stuivend zand en ledige aard,
Een lachend Paradijs!
Op de afgebeelde foto is ut Monement op Baark’nheuvel te zien. Op het zijpaneel dat aan de linker kant van ut Monement is te zien, staat een voor de gelegenheid aangepast deel uit de hiervoor weergegeven strofe van het gedicht ‘Aan een heereboer’:
Daar rijz’,
Uit stuivend zand en ledige aard,
Een lachend paradijs.
Het zal wel voor altijd een vraag blijven waarom de weledelgestrenge heer meester Albertus Christiaan van Daalen uit Bennekom in Gelderland de eerste van de drie laatste regels van de elfde strofe van het gedicht ‘Aan een heereboer’ niet letterlijk heeft overgenomen.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde foto van ut Monement ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 32 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien. In de tekst bij de foto in het genoemde boekwerkje wordt beweerd dat het gaat om een ansichtkaart uit juli 1951. Dat is toch wel een enigszins geschiedkundig blundertje. De foto is te dateren in de periode 1925-1929 en valt daarom buiten het aandachtsgebied ‘1930-1980’ van het genoemde fotoboekje. Bovendien is de foto op geen enkele ansichtkaart afgebeeld.
Bijgaand afgebeelde zwart-wit ansichtkaart is op 8 september 1909 verstuurd naar T.G. de Willigen in Steenwijk. Op de ansichtkaart is de grote bocht in de Dorpsstraat op Zorgvlied in de richting van Wateren te zien. De redactie van ut Deevers Archief heeft de kleurenfoto gemaakt op 8 augustus 2015.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven Magnus Opus Fragmenten Uit Het Verleden Van De Vroegere Gemeente Diever van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is in het hoofdstuk Zorgvlied op bladzijde 176 ook een afbeelding van een exemplaar van de hier afgebeelde ansichtkaart opgenomen.
De redactie van ut Deevers Archief laat de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deeveers Archief graag meegenieten van getekende of geschilderde objecten in de gemiente Deever. De redactie heeft toestemming van mevrouw Marjan Elisabeth van der Helm bijgaand afgebeelde en door haar gemaakte pentekening van enige huizen aan de Dorpsstraat op Zorgvlied in ut Deevers Archief te tonen. De redactie is haar bijzonder erkentelijk voor deze toestemming.
Zij maakte deze tekening zittend op de bank en uit het raam kijkend naar de huizen aan de overkant van de straat. Zij signeerde de tekening in de linker benedenhoek met MvdH, 10-4-’83. De originele tekening hangt bij mevrouw Marjan Elisabeth van der Helm aan de muur.
Afbeelding 1
In 1983 woonden in deze huizen aan de Dorpsstraat andere mensen dan nu. In het linker pand was de dorpswinkel van Ale van der Heide gevestigd. Hij verkocht gelukkig ook ansichtkaarten.De familie van der Heide woonde in het aangrenzende pand. Het Amsterdamse huis werd toen al lang bewoond door Gerard Goettsch. Hij had in zijn huis ook een afdruk van deze tekening in een lijstje aan de muur hangen. Hij was zeer gesteld op deze tekening. In het rechter pand woonde vrouw Hillen, die later dood in haar huis werd gevonden.
Afbeelding 2
Coen Broekema heeft de hier getoonde foto gemaakt op 30 november 2002. Bijna twintig jaar na 1983 is de aanblik van de panden nog ongeveer hetzelfde. Alleen was toen in Zorgvlied helaas geen dorpswinkel meer aanwezig. Gerard Goettsch overleed op 13 juni 2000 op 96-jarige leeftijd zittend in zijn stoel voor het raam van zijn Amsterdamse huis.
Op 15 mei 1957 bereikte de waterleiding ut dörp Deever en kon voor het eerst leidingwater in Deever worden getapt. Toen konden ook brandputten voor het tappen van bluswater worden aangelegd, waardoor de braandkoel’n in ut dörp Deever overbodig zouden worden. Alle braandkoel’n in ut dörp Deever zijn in de jaren na de ingebruikname van de waterleiding gedempt, met uitzondering van de braandkoele bee ut café van Roefie en Jentie Seinen.
Op 4 april 1957 schreef gemeentearchitect G. de Boer aan het college van Burgemeester en Wethouders van de gemiente Deever:
Zoals u misschien al wel opgemerkt zult hebben, moet de afrastering rond de brandkuil (Doolhof) hersteld worden. Daar de kuil evenwel door afkalven langzamerhand te dicht op de Betonweg komt, stelde ik me voor deze afrastering daar ter plaatse iets naar binnen te verzetten. Om dit evenwel uit te voeren zal die kant aangevuld moeten worden. Om dit hinderlijk afkalven te voorkomen zou ik langs de kant een eenvoudige betuining aan willen brengen. Ik heb hierover met Stoker kontakt opgenomen, die dit wel even zou kunnen doen. Naar ik meen, zult u hiermede wel akkoord kunnen gaan.
Dat de afrastering rond de braandkoele in slechte staat was en dat de rand van de braandkoele dicht bij de Betonweg lag, dat is te zien op een ansichtkaart uit 1953.
Uiteindelijk werd die door de gemeentelijke architect voorgestelde eenvoudige waterbouwkundige – wellicht en hopelijk architectonisch verantwoorde – betuining niet aangebracht, maar werd de braandkoele met de naam Doolhof vergraven tot de Eendenvijver, die op flink wat meters van de rand van de bestrating kwam te liggen. Zie de bijgevoegde afbeelding: de stippellijn is de omtrek van de braandkoele; de ononderbroken lijn is de omtrek van de Eendenvijver.
De in het bericht van gemeentearchitect G. de Boer genoemde Stoker is dorpsfiguur Roelof (Roef) Stoker (die in de Deeverse volksmond altijd Harrio werd genoemd). Roelof (Roef) Stoker woonde an de Kloosterstroate in Deever en was uitvoerder bij de Heidemij. De Heidemij heeft inderdaad het grondwerk uitgevoerd. Met grond die vrij is gekomen bij het graven van de Eendenvijver zal het te dempen deel van de braandkoele langs de bestaande verharding zijn opgevuld.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief kan het grondwerk op een afbeelding elders in ut Deevers Archief bekijken.
Op deze geschiedkundig waardevolle zwart-wit foto is een prachtige vooroorlogse (rond 1935 ?) Peperstroate te zien. De maker van deze foto is Hubert Adriaan Veltman (hij is geboren op 2 februari 1874 in Weert, hij is overleden op 10 november 1956 in Wassenaar). De redactie van ut Deevers Archief beschouwt deze foto toch echt wel als een topstuk.
Let vooral op de zijkanten van de straat: het is een bestrating met een regengoot van vele keien en keitjes, die afkomstig moeten zijn geweest uit de bouwakkers op de essen rond Deever. Die fraaie unieke veldkeibestrating werd in de vijftiger jaren van de vorige eeuw ten tijde van de grote restauratie van het kerkgebouw en de gemeentelijke toren aan de brink van Deever van harte om zeep geholpen door de Kortzichtige Hoge en Lage Heertjes Van De Voorkant Van Het Veldkeiharde Grote Gelijk Van De Vernieling Van Het Binnendorp Van Deever.
Het oude boerderijtje (wanneer is dit pand afgebroken ?) achter het vervallen kerkgebouw van de hervormde gemeente, toen zonder uitbouw voor de consistoriekamer (?), was eigendom van bakker Albert Kuiper (Aubut Kuper), die zijn bakkerij en woning aan de andere kant van de straat had. Dit oude boerderijtje werd in de Deeverse volksmond ‘de Reddingsboei’ genoemd.
In die tijd werd de elektrische energie nog getransporteerd via draden die opgehangen waren aan houten palen.
Op de kleurenfoto is ongeveer tachtig jaar later de toestand ter plekke op een regenachtige morgen te zien. De redactie van ut Deevers Archief heeft deze kleurenfoto op 3 oktober 2012 gemaakt.
De verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier kan de hier afgebeelde foto van de Peperstroate in Deever ook ten zeerste bewonderen op de voorzijde van de boekomslag van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. En als klap op de vuurpijl kan de verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier de hier afgebeelde foto van de Peperstroate in Deever ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 48 van het hiervoor vermelde boekwerkje. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
De hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart van De Weiert an de Heufdstroate in Deever was nota bene te koop bij N.V. Recreatie Centrum Ellert en Brammert an de Deeverbrogge. De ansichtkaart is in december 1969 uitgegeven door JosPé in Arnhem. Wellicht en hopelijk bestaat een oudere uitgave van deze ansichtkaart. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie daar positief over berichten.
In het pand aan de linkerkant woonde in 1969 nog de familie Hendrik Jan Rolden. De werkplaats zat in het voormalige boerderijgedeelte van het pand aan de kant van de Tusschendarp. De linkerkant van het voorhuis was in gebruik als zondagse voorkamer. De rechterkant achter de twee grote rechthoekige etalageramen was de winkel voor elektrische huishoudelijke apparaten. De Deeversen konden daar terecht voor onder meer stofzuigers, wasmachines, elektrische fornuizen en snelkokers ! Zie de hier afgebeelde advertentie uit het programmaboekje voor het in 1953 opgevoerde openluchtspel in het openluchttheater an de Heezeresch. Het pand van de familie Rolden is afgebroken om een bouwplaats te verkrijgen voor een Golff zelfbedieningwinkel.
In het oude rietgedekte boerderijtje met het zijbaandertje woonden Jan Krol en Vrouwgje Bakker. Jan Krol is geboren op 27 januari 1884 in Deever en is overleden op 16 oktober 1968. Vrouwgje Bakker is geboren op 23 april 1886 in Deever en is overleden op 7 december 1968 in Deever. Ze zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Het kan dus zo zijn dat Jan Krol en Vrouwgje Bakker net niet meer leefden op het moment dat de foto voor deze ansichtkaart is gemaakt. Het boederijtje van Jan Krol en Vrouwgje Bakker is afgebroken om een bouwplaats te verkrijgen voor een burgerwoning.
Tussen de bejaardenwoningen is het nog steeds bestaande pand van de familie Schuil te zien.
De hier zichtbare bejaardenwoningen zijn in het begin van de zestiger jaren van de vorige eeuw gebouwd en zijn al in het begin van de negentiger jaren van de vorige eeuw afgebroken om een bouwplaats te verkrijgen voor de Jan Thijs Seinen Hof. De dubbele bejaardenwoning an de kaante van de Heufdstroate werd als eerste opgeleverd.
Op de voorgrond is de visvormige vijver te zien, volstrekt niet te verwarren met de vroeger aanwezige poel met de naam De Weiert.
De redactie zal te gelegener tijd en zeker niet met turbospoed en ook niet in turbodraf in de buurt van het stapunt van de maker van de foto voor deze ansichtkaart een kleurenfoto van de huidige situatie maken en deze in dit bericht tonen.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 9 van het fotoboekje Voormalige gemeente Diever in oude ansichtkaarten, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever en in september 2007 is uitgegeven door de toen nog bestaande Golff zelfbedieningswinkel in Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren fotoboekje zijn of dat papieren fotoboekje bij iemand in kunnen zien.
In de Provincale Drentsche en Asser Courant van 21 oktober 1924 verscheen het volgende korte bericht over de verkoop van het pijporgel uit de huize Castra Vetera op Zorgvlied an de aandere kaante van de bos.
Zorgvlied. Aankoop van een orgel.
Naar men ons bericht is het fraaie pijporgel uit de huize Castra Vetera te Zorgvlied, aangekocht door het Protestantse Kerkbestuur te Beilen, en zal dezer dagen worden overgeplaatst.
’t Is een schoon stuk en gebouwd door een bekwaam orgelbouwer in de 18e eeuw.
Wij wenschen het kerkbestuur geluk met dezen aankoop, terwijl het kerkbezoek er ongetwijfeld door zal toenemen.
De heer Geert Jan Potjjewijd – bespeler van het orgel in het kerkgebouw an de brink van Deever- stuurde op 24 mei 2016 de volgende reactie naar ut Deevers Archief.
Volgens een krantenbericht uit de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 21 oktober 1924 heeft de Protestantenbond van Beilen het huispijporgel uit de villa Castra Vetera te Zorgvlied aangekocht. Zie de gegevens over het pijporgel in de webstee Orgels in Drenthe. Graag zou ik willen weten waar meer gegevens van deze villa en het inventarisdeel huisorgel zijn te vinden.
De redactie van ut Deevers Archief is de heer Geert Jan Pottjewijd bijzonder erkentelijk voor zijn attente reactie.
De redactie verwijst de heer Geert Jan Pottjewijd graag naar de berichten over het landhuis Castra Vetera in het Deevers Archief (klik aan de rechterkant van het scherm op de categorieën Castra Vetera en Lodewijk Guillaume Verwer).
Bij de redactie zijn vooralsnog geen gegevens van het huispijporgel uit het landhuis Castra Vetera bekend.
In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 8 een ansichtkaart uit 1903 opgenomen. In de tekst bij de afgebeelde ansichtkaart is enige aandacht besteed aan het verleden van Wapse.
8 – Wapse – Smederij Roelof Santing en Lagere School – 1903
In het huis aan de rechterkant woonden Roelof Santing en Femmigje Dolsma. De voorkamer bevond zich links naast de voordeur. De kamer rechts naast de voordeur was de slaapkamer. Jannes en Zwaantje Santing werden daar in de beddestee geboren. Achter het huis bevond zich een stal voor een paar koeien en een varken. In 1902 werd rechts naast het huis een kleine smederij gebouwd. Die is helaas op deze afbeelding niet te zien.
Rechts onder de bomen is de Openbare Lagere School te zien. Jannes Santing (Jans van d’Olde Smit) herinnerde zich dat het schoolplein ’s avonds een geliefde plaats van samenkomst van de Wapser jeugd was. Als ze te ballorig waren, dan werden ze door veldwachter Albertus Martijn (Olde Mattijn) weggejaagd.
In 1898 verzocht het bestuur van de brandwaarborgmaatschappij De Vereniging te Wapse aan de raad van de gemeente Diever een brandspuit in het gehucht Wapse te plaatsen. Als reden werd aangevoerd dat in geval van brand in Wapse de brandspuit van Diever te ver weg was om tijdig genoeg hulp te kunnen bieden. De gemeenteraad stemde in met het verzoek. De vervolgens gekochte tweedehands handspuit werd na een opknapbeurt in het daarvoor gebouwde en hier zichtbare huisje aan de weg bij de school geplaatst.
In het huisje links achter de bomen woonde Abel Kamer. Hij was voerman van de Wapser zuivelfabriek. Met zijn brikke bracht hij boter naar Steenwijk en naar de snikke bij de loswal aan de Dieverbrug. Niet zichtbaar, maar achter het linker huisje stond de bakkerij en kruidenierswinkel van Marinus Dijkstra, die zo te zien ook de hier afgebeelde ansichtkaart heeft verkocht.
Achter de mensen op de weg is een brikke te zien. In de verte is het huis van Harm Noorman waar te nemen.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Roelof Santing is geboren op 1 november 1874 in Wapse. Hij is overleden op 17 februari 1931 in Wapse.
Femmigje Dolsma is geboren op 29 november 1874 op Wapserveen. Zij is overleden op 12 februari 1927 op 52- jarige leeftijd in Wapse.
Jannes Santing was de opvolger in het bedrijf van zijn vader Roelof Santing. Jannes Santing is geboren op 26 september 1904 in Wapse. Hij is overleden op 7 juli 1999 op 94-jarige leeftijd in Wilhelminaoord. Zie het bijgevoegde overlijdensbericht.
Zwaantje Santing is geboren op 3 januari 1909 in Wapse. Zij is overleden op 25 juli 1964. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Dorpsveldwachter Albertus Martijn is geboren op 28 augustus 1862 in Assen. Hij is overleden op 26 maart 1926 in Wapse. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet gegevens van Abel Kamer nog in openbare bronnen proberen te vinden.
Bakker Marinus Dijkstra is geboren op 24 augustus 1854 in Vledder. Hij is overleden op 30 september 1920 in Wapse.
De redactie moet gegevens van Harm Noorman nog in openbare bronnen proberen te vinden.
Op de perceel waar het huis en de smederij van Roelof Santing stond, heeft Roelof Santing – zoon van Jannes Santing en kleinzoon van Roelof Santing – zijn bedrijf V.O.F. Santing Mechanisatie, Ten Darperweg 46, Wapse.
De redactie zal te zijner tijd en zeker niet met turbospoed en ook niet in turbodraf een foto van de huidige situatie ter plekke opnemen in dit bericht.
Afbeelding 1
Afbeelding 2
Afbeelding 3
De redactie van ut Deevers Archief is ten tijde van de coronapandemie druk bezig geweest met het digitaliseren (scannen) van vele oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemeente Deever, Van Goor’s Blattie). De redactie kwam bij het scannen van jaargang 1999 van ut Deeverse Blattie op de eerste bladzijde van ut blattie van 15 juli 1999 het hier afgebeelde overlijdensbericht van Jannes Santing tegen. De redactie wil dit overlijdensbericht uiteraard niet onthouden aan de zeer gewaardeeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief.
In het Agrarisch Nieuwsblad (waarin opgenomen het orgaan Landbouw en Maatschappij) van vrijdag 24 januari 1941 verscheen een lelijke waarschuwing, in de vorm van een ingezonden mededeling, van de edelachtbare heren burgemeesters van de gemeenten in Zuidwest Drente, waarin de edelachtbare heren burgemeesters de bevolking met klem afraden zich in geen enkele vorm te verzetten tegen de Duitsers bezetter.
Waarschuwing
De Burgemeesters van Meppel, Diever, Dwingeloo, Havelte, Nijeveen, Ruinen, Ruinerwold, Vledder, De Wijk en Zuidwolde sporen hierbij de ingezeten hunner Gemeenten met klem aan om zich zorgvuldig te onthouden van elke gedraging, in welken vorm ook, welke gericht is tegen de Bezettende Overheid.
Het niet nakomen van deze aansporing kan zeer ernstige gevolgen met zich meebrengen.
De Burgemeesters voornoemd,
G. Wisman, J.C. Meyboom, W.A. Stork, E.J. Eggink, E.S. van Veen, A.W. van Holthe tot Echten, W.S. Gelinck, R.O. van Holthen tot Echtern, J. de Blieck, H. Boelems
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie kan slechts bedenkelijk gissen naar de reden van deze ingezonden mededeling.
Probeerden de ‘goede’ en de ‘verkeerde’ burgemeesters van Zuidwest Drente met deze ingezonden mededeling vertrouwd over te komen bij de Duitse bezetter door de bevolking aan te sporen zich niet te verzetten tegen de Duitse bezetter ?
Of probeerden de ‘goede’ burgemeesters het vertrouwen te winnen van de ‘verkeerde’ burgemeesters ?
Of probeerden de ‘verkeerde’ burgemeesters de ‘goede’ burgemeesters naar de ‘verkeerde’ kant te trekken ?
Hoe je het ook wendt of keert, het blijft een bedenkelijke lelijke waarschuwing.
Geert Wisman, burgemeester van Meppel, werd na de oorlog veroordeelt tot 5 jaar gevangenisstraf.
Jan Cornelis Meiboom, burgemeester van Deever, moest in april 1944 uit de gemeente Diever verdwijnen.
Wilhelm Arent Stork, burgemeester van Dwingel, werd eind 1941 gedwongen zijn functie neer te leggen.
E.J. Eggink, burgemeester van Havelte, bleef gedurende de hele oorlog op zijn post.
Evert Sickens van Veen, burgemeester van Nijeveen, ging in september 1943 met ziekteverlof.
Jonkheer Anne Willem van Holthe tot Echten, burgemeester van Ruinen, moest in de loop van de oorlog onderduiken.
Mr. Dr. Willem Sebatiaan Gelinck , burgemeester van Ruinerwold, bleef gedurende de hele oorlog op zijn post.
Jonkheer Rudolph Otto van Holthe tot Echten, burgemeester van Vledder, werd in november 1941 ontslagen als burgemeester.
Mr. Jan de Blieck, burgemeester van De Wijk, moest in april 1941 vertrekken, omdat zijn vrouw van joodse afkomst was.
N.S.B.-er Harm Boelens, burgemeester van Zuidwolde, werd in september 1942 burgemeester van Assen.
De redactie heeft het volgende bericht in het voorjaar van 1996, dat is alweer heel wat jaren geleden, samengesteld op basis van een gesprek met Marten van der Helm en geschreven informatie van en over Jan en Marten van der Helm. Marten van der Helm woonde in 1996 in de woning met adres Dorpsstraat 28 op Zorgvlied.
Het maken van heideboenders en heidebezems
Van 1952 tot in 1966 hebben de broers Jan en Marten van der Helm op Zorgvlied boenders en bezems van heide gemaakt. Ze zetten daar een ambacht voort, dat begon toen hun grootvader Jan van der Helm in Boijl, vlak bij de kolonieschool in Boschoord, omstreeks 1870 zijn eerste boenders en bezems maakte. Jan was schaapherder en zwierf elke dag met zijn kudde over de heidevelden in de buurt van Boijl. Dit werk leverde maar een heel karig bestaan op. Daarin kwam verbetering toen hij op een dag besloot om boenders en bezems te maken van de heide uit de velden, waarover hij dagelijks rondtrok.
Jan van der Helm verkocht zijn heideprodukten aan grossier Jan de Boer uit Leeuwarden. De vertegenwoordigers van deze grossier zetten de boenders en bezems in heel Friesland af. In elke dorpswinkel op het Friese platteland waren ze te koop. De schoonmaakartikelen uit Boijl werden vooral gebruikt op de boerderij. Zo werd het melkgerei schoongemaakt met de heideboender en werd de stallen en het erf met de heidebezem geveegd.
Tinus van der Helm zette het van zijn vader Jan geleerde ambacht eerst in een schuur in het land achter zijn huis met winkeltje aan de Kolonieweg in Boijl voort. Later verhuisde hij naar de Grensweg in Noordwolde. Op een gegeven moment overleed grossier Jan de Boer aan een beroerte. Tinus moest toen op zoek naar een nieuwe afnemer. Dit werd grossier W.T. Zandstra uit Sneek. Dat deze grossier geld verdiende aan de verkoop van heideboenders en heidebezems bleek wel uit een lening van 2000 gulden die hij op een gegeven moment aan Tinus verstrekte voor de bouw van een werkschuur achter zijn huis met winkeltje aan de Grensweg. Daardoor kon het veel te kleine achterhuis, waarin de heide was opgeslagen en ook nog een koe werd gehouden, worden verlaten. Dit betekende een duidelijke verbetering in de leef- en werkomstandigheden voor zijn familie, waardoor ook meer kon worden geproduceerd.
Zijn zonen Jan (geboren in 1920) en Marten (geboren in 1925) leerden het maken van boenders en bezems al jong, want beiden moesten al op zevenjarige leeftijd hun vader Tinus helpen. Tinus van der Helm kocht in 1952 het café ‘De Harmonie’ op Zorgvlied. In dat jaar gingen zijn twee toen al getrouwde zoons op Zorgvlied in en naast het café wonen, waar ze in het schuurtje achter het café het oude ambacht voortzetten. Het café brandde in 1963 af. Marten kocht na de brand het oude tolhuis aan de weg naar Elsloo. Ook in het tolhuis ging hij door met het maken van boenders en bezems. Daar heeft hij met zijn gezin meer dan twee jaar gewoond, totdat ze verhuisden naar de nieuwe woning die ze lieten bouwen op de plaats van het verbrande café. Daarna werkten de broers weer in het schuurtje achter het nieuwe huis.
Op Zorgvlied verkochten Jan en Marten hun produkten ook aan grossier Zandstra uit Sneek. Ze verkochten niet aan huis en hun produkten waren ook niet te koop bij winkeliers op Zorgvlied. Door de jaren heen was grossier Zandstra wel een betrouwbare afnemer gebleken. De broers moesten zo nu en dan wel eens wat langer op hun geld wachten, maar hij betaalde altijd. Met een vrachtwagen van Jan Krediet uit Noordwolde werden de bezems en boenders van Zorgvlied naar Sneek vervoerd. De bezems moesten samengebonden zijn in pakken van twaalf stuks. Een pak boenders moest uit 48 stuks bestaan. Later moest een pak boenders 96 stuks (een schijf) bevatten, want dan kon de vrachtrijder sneller zijn wagen laden. Zandstra leverde aan de broers het speciale henneptouw (driedraads, nr. 2¼, type tv) voor het samenbinden van de boenders en de bezems. Van boenders en bezems die te vochtig waren en te lang waren opgeslagen bij de grossier verrotte het touw. Deze werden dan naar de broers teruggestuurd, die ze moesten vervangen door nieuwe.
De boenders en bezems werden gemaakt van dopheide, omdat deze heide taaier was dan struikheide. Voor één kleine boender waren twee armen vol heide nodig. Voor het maken van een goede boender moest men niet alleen het vak verstaan, maar waren ook twee sterke handen nodig. De heide moest eerst met de handen worden gerold en gekneed en vervolgens met het henneptouw worden samengebonden tot een bikkelhard rolletje. Met een speciale beweging werd het touw, dat eerst aan een haak in een paal in de werkruimte werd vastgezet, om het rolletje heide getrokken en in een strop gelegd. Voor het maken van zo’n rammelstrop moest men heel goed geoefend zijn.
Het maken van een bezem gebeurde anders. Om de afgehakte resten van een vorige bezem werd een strop gelegd. Tussen de strop en het afhaksel werd dopheide gestoken met de gladde kant naar buiten en de ruige kant naar binnen. Zo nu en dan werd de heide op het hakblok vastgestampt. Als een strop voldoende gevuld was, dan werd de volgende strop gelegd en werd opnieuw heide ingestoken en vastgestampt. In totaal werden op die manier vier stroppen volgestoken, waarna de bezem met een vijfde strop werd afgebonden. Bij het maken van een bezem gebruikten ze ook hun knieën om de taaie heide in het gewenste model te brengen.
Na het binden werd een boender of een bezem op het houten hakblok met een hakmes aan beide kanten netjes afgewerkt. Ook het mooi rond afhakken van de uiteinden was moeilijker dan het op het eerste gezicht leek. Zo wedde de bakker, die op Zorgvlied een eindje verderop in de Dorpsstraat woonde, eens om een pakje sigaretten dat hij met gemak een boender volgens de regels der kunst kon afwerken. De broers zeiden ‘ga je gang’ en duwden hem vervolgens het hakmes in handen. Die bracht er die ene keer, tot genoegen van de broers natuurlijk, niets van terecht.
De broers hebben met hun ambacht altijd een behoorlijke boterham kunnen verdienen. Ze werkten negen à tien uur per dag en in die tijd konden beiden ongeveer 100 boenders of ongeveer 40 bezems maken. ‘s Zaterdags werkten ze alleen ‘s ochtends. De grossier betaalde in de laatste jaren 20 centen voor een boender en 75 centen voor een bezem. Toen de kosten van het levensonderhoud hoger werden en de grossier voor hun produkten geen hogere prijs wilde betalen, moesten ze harder en langer werken en uiteindelijk waren ze gedwongen de boenders wat minder lang en daardoor wat minder stijf te rollen, wat natuurlijk een achteruitgang in kwaliteit betekende.
In de goede jaren verwerkten ze gemakkelijk tienduizend bossen dopheide per jaar. Het loonde voor de broers niet om zelf heide te plukken of te snijden. Vroeger werd de heide geplukt, maar in latere jaren werd deze gesneden. Het verzamelen van heide werd door diverse mensen in hun vrije tijd gedaan. Op de Smilde waren dit onder meer Jan Gerding, zijn zonen en zijn broers. Deze mensen lieten het materiaal vaak met de vrachtwagen van Koers naar Zorgvlied brengen. Ook in de buurt van Ruinen werd dit door diverse mensen gedaan. De broers betaalden voor een bos heide 80 centen à een gulden.
In de laatste jaren was goede dopheide niet meer in voldoende mate te verkrijgen. Dit kwam door de opkomende economie aan het begin van de zestiger jaren, waardoor steeds minder mensen naast hun gewone werk nog een extraatje wilden verdienen met het snijden van heide. En ook mocht de heide op steeds minder plaatsen worden gesneden. Het tekort aan goede dopheide kwam de kwaliteit van de boender niet ten goede. Het buitenste deel van de boender en de bezem maakten ze nog wel van dopheide, maar de laatste jaren pasten ze binnenin steeds meer de minder taaie struikheide toe, waardoor deze sneller sleten. Bovendien kregen hun heideprodukten steeds meer concurrentie van produkten van kunststof. De broers hebben nog wel geprobeerd boenders van kunststofvezel op de manier van de heideboender te maken, maar dat was niet succesvol. Marten heeft het overgebleven proefmateriaal nog steeds in zijn werkschuurtje bewaard.
Grossier Zandstra stopte in 1965 met de verkoop van heideboenders en heidebezems. Toen was het voor de broers toch nog niet helemaal afgelopen. Een vertegenwoordiger van Zandstra plaatste zo nu en dan voor zichzelf nog een bestelling, omdat een tijd lang bij hem nog werd gevraagd naar de heideprodukten. Maar in 1966 zijn de broers voorgoed gestopt. Ze waren in deze streek de laatste beoefenaars van dit oude ambacht. In het schuurtje achter het huis van Marten hangt als tastbare herinnering nog steeds die ene laatste ‘haandskrobber’.
Het werken met de heide was bepaald niet prettig. Want na elke greep uit de voorraad heide, die onder handbereik lag opgeslagen, vulden het schuurtje en de longen van Jan en Marten zich met het opdwarrelende stof. Het kwam vaak voor dat de heide vochtig en verschimmeld was en dan was het om te stikken zo benauwd in het schuurtje. Als ze aan het werk waren en het weer het toeliet, dan lieten ze de deur en de ramen van het schuurtje natuurlijk wijd open staan. Op Zorgvlied zeiden de mensen tegen de broers ‘dat gaat je tien jaar van je leven kosten’, maar daar lachten ze toen om. Hun vader Tinus is 77 jaar geworden. Marten is nu 71 jaar. Hij voelt zich gezond en heeft geen last van zijn longen. Ook zijn 75-jarige broer Jan heeft nergens last van.
Op mijn vraag of hij nu, ongeveer 30 jaar na de laatste, nog een heideboender zou kunnen maken, antwoordt Marten lachend dat hij het nog wel zou kunnen, terwijl hij zijn handen onbewust weer die ontelbaar vaak uitgevoerde rolbeweging laat maken. En heb je er wel eens aan gedacht om in de zomer in de omgeving mee te doen aan demonstraties van oude ambachten? Hij aarzelt met zijn antwoord. Ik zou nogal wat dopheide nodig hebben en ik heb ook geen auto. Wie weet komt het er nog eens van ….
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie ontdekte na het schrijven van het bericht in het voorjaar van 1996 dat de gepensioneerde heer .. de Jong uit Jubbega zich nog aktief bezig hield met het maken en verkopen van bezems. Hij maakte deze bezems niet van taaie dopheide, maar van het minstens zo taaie berkenrijs. Dit rijshout mocht hij tegen betaling en op aanwijzing van personeel uit de staatsbossen van de boswachterij Smilde snijden.
Jan van der Helm is geboren op 24 maart 1920 en is overleden op 20 juni 2004. Hij is begraven op de kaarkhof in Oosterwolde. Marten van der Helm is geboren op 27 april 1925 en is overleden op 3 juni 2011. Hij is begraven op de neeje kaarkhof bee Obadja an de Woaterseweg op Zorgvlied.
Reactie van mevrouw Marjan van der Helm van 7 april 2021
Jazeker kan de dochter van Marten dat !!
De staande persoon is mijn ome Jan. De gebukte persoon is mijn vader Marten.
Wat een leuk stukje over mijn vader en ome Jan.
Afbeelding 1
De gebroeders Van der Helm zijn bezig met het binden van heidebossen. Duidelijk waarneembaar zijn de haken in de paal en de stijf samengebonden borstelrolletjes en een bezemrol. De redactie kon tot zijn grote schande in zijn aantekeningen niet vinden wie op de afbeelding Jan van der Helm is en wie Marten van der Helm is. Wellicht kan de dochter van Marten van der Helm en Arendje Bergsma daar duidelijkheid in verschaffen.
Op de hier getoonde zwart-wit foto van ut dorpscafé van Roefie en Jentie Seinen is op de voorgrond de ontgraving van één van de braankoel’n in Deever te zien. Na het aanleggen van de drinkwaterleiding in Deever had ook deze braandkoele zijn functie als bergplaats van water voor het blussen van branden verloren. Deze braandkoele werd niet gedempt, maar werd omgegraven tot de welbekende Eendenvijver. De grote vragen zijn: wanneer de hier getoonde zwart-wit foto is gemaakt en wie de maker is van deze foto ? Wellicht kan een van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief de redactie hierover informeren. Roelofje (Roefie) Seinen is geboren op 24 juli 1902 en is overleden op 19 maart 1996. Zie het bijgevoegde overlijdensbericht. Jentje (Jentie) Seinen is geboren op 20 mei 1904 en is overleden op 25 december 2000. Roelofje (Roefie) en Jentje (Jentie) zijn dochters van Pieter Seinen en Geertje van Essen. Roelofje (Roefie) Seinen was getrouwd met Harman Bennen, die op 10 april 1945 op het marktterrein door de Duitser Fritz Habener is vermoord.
De redactie heeft de kleurenfoto gemaakt op woensdag 11 december 2019, ten tijde van de ernstige bestratingspandemie in het binnendorp van Deever in 2019/2020.
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van maandag 8 april 1963 verscheen het navolgende bericht over de brand op zondagavond 7 april 1963 in café De Harmonie van de gebroeders Jan en Marten van der Helm aan de Dorpsstraat op Zorgvlied.
Café De Harmonie te Zorgvlied afgebrand
Zondagavond is te Zorgvlied het bekende café De Harmonie van de gebroeders J. en M. van der Helm door brand verwoest. Het woongedeelte kon behouden blijven, maar leed veel waterschade. De materiële schade is groot. Over de oorzaak van de brand tast men nog in het duister.
De brand is ontstaan in het schuurgedeelte. Te ruim zes uur werd ontdekt dat er iets niet in orde was. Het achterhuis stond toen praktisch reeds geheel inlichterlaaie. Mede met het oog op het gevaar voor belendende percelen werden naast de brandweer van Diever ook die van Vledder, Noordwolde en Oosterwolde gealarmeerd. Ze waren alle snel ter plaatse. De beide laatsgenoemde korpsen behoefden evenwel niet in actie te komen. Door kordaat optreden van die van Diever en Vledder gelukte het het woongedeelte van het pand voor afbranden te behoeden. Dit gedeelte wordt bewoond door de gezinnen van de gebr. Van der Helm.
Belendende bakkerij bedreigd
Overigens liet deze brand zich vrij ernstig aanzien. Gasflessen kwamen tot ontploffing en vlogen uit het brandende perceel. Op een gegeven moment sloeg het vuur over naar het naastgelegen pand van bakker-kruidenier I. Hunse. Het schuurgedeelte daarvan werd door het vuur aangetast, maar erger kon hier worden voorkomen. Gelukkig was de richting van de sterke wind nogal gunstig, zodat niet meer belendende percelen werden bedreigd. Tegen acht uur was het vuur bedwongen.
In het verbrande gedeelte van café De Harmonie gingen naast inventaris onder meer een auto, een bromfiets, drie rijwielen en een jukebox verloren. De gebr. Van der Helm waren wel tegen brand verzekerd, maar te laag.
Burgemeester Meiboom was de gehele tijd op het terrein van de brand aanwezig. Zoals gezegd, over de oorzaak is nog niets bekend. De Rijkspolitie van Diever stelt een onderzoek in.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Jan van der Helm is geboren op 24 maart 1920 en is overleden op 20 juni 2004. Hij is begraven op de kaarkhof in Oosterwolde.
Marten van der Helm is geboren op 27 april 1925 en is overleden op 3 juni 2011. Hij is begraven op ut neeje kaarkhof bee Obadja an de Woaterseweg op Zorgvlied.
Bakker en kruidenier Ido Hunze is geboren op 16 augustus 1912.
De redactie schat in dat de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart in 1954 of een jaar eerder is uitgegeven. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie informeren over de datum van de eerste uitgave van deze ansichtkaart. De redactie weet niet wie de uitgever van deze kaart is. De redactie weet ook niet bij welke neringdoende de kaart te koop was.
Vanaf links gezien is café De Harmonie het derde pand met de witgekalkte muren.
Als café De Harmonie niet zou zijn afgebrand en nog zou bestaan, dan zou de beleiddicterende culturele spindoctor en monumentenballoteur werkzaam in de Public Policy Industry Van Het Publieke Bedrijf Gemeente Westenveld dit pand vast en zeker en onvermijdelijk en met veel tamtam op zijn ten zeerste gekoesterde lijstje van gemeentelijke monumenten in de gemeente Westenveld hebben gezet.
De redactie prijst zich bijzonder gelukkig met de in dit bericht verwerkte bijdrage van de in Deever geboren en getogen Anne Mulder uit Gasselte. Hij stuurde in juni 1987 en januari 1990 een lijst met woorden, zoals die werden en soms nog worden gebruikt in ut Deevers, naar dr. Geert Hendrik Kocks van het Nedersaksisch Instituut van de Rijksuniversiteit van Groningen. Dr. Geert Hendrik Kocks was in die tijd nog bezig met het opstellen van het Woordenboek van de Drentse dialecten. Hij had daarbij in het dorp Deever als correspondenten: Albertus Andreae, Lutina Andreae-Talen, Roelof Fransen, familie Jacob Hessels, Jan Moes Hzn. en Hendrik Mulder Jzn. Het Woordenboek van de Drentse dialecten is in 1996 verschenen.
Als in de navolgende lijst van Anne Mulder een woord staat dat niet in het woordenboek voorkomt, dan is dit vet weergegeven. Als een woord in de navolgende lijst wel in het woordenboek staat, maar de door Anne Mulder aangegeven betekenis helaas niet in het woordenboek is opgenomen, dan is die aanvullende betekenis vet weergegeven.
Dat dr. Geert Hendrik Kocks en zijn medewerkers wel degelijk gebruik hebben gemaakt van de lijst van Anne Mulder mag blijken uit de cursief weergegeven woorden en hun betekenis. Deze zijn letterlijk in het woordenboek terug te vinden !
bakstallig – naar, vervelend;
de bangerd aachter ’t gat – bang zijn;
batse – grote hoeveelheid;
beuze – druk doend, zichzelf haast voorbij lopend;
boezig – winderig, rumoerig;
bösselwaeter – zeer slappe niet te drinken thee;
brokkie – boterham;
dag elegd – bestemd voor;
dikke stienen – hunebed;
dogge – sul;
elbaand – bewegelijk, ongedurig persoon;
fleenstertie – dun plakje, dun sneetje;
flut, fluttie – hoeveelheid, kleine hoeveelheid;
fobie – hopeloze figuur, onverzorgd iemand;
frabbe – kreng van een mens;
gezem – bleek, slecht uitziend;
gemiggel – gewemel;
gerak – benodigdheid;
gewulfte – gevaarte, groot van omvang;
glinder – gluiperd;
goezerd – sul;
goezebroek – dom persoon, sufferd;
uut goderdeude – uit bestwil;
grizzeltie – heel weinig, bijvoorbeeld een grizzeltie zolt;
halsknope – dom persoon, stuntelig persoon;
heun – node, ongaarne;
hoesterig – onverzorgd;
hollewaais – schots en scheef, slordig;
hompe – dik stuk, bijvoorbeeld een dik stuk brood;
hookies en eggies – hoekjes;
höpp’n – beteugelen, in toom houden;
op de hukies zit’n – gehurkt zitten;
huken, mit e kroeme hoed, mit de bienen an mekaer – drie uitdrukkingen voor bijvoorbeeld koeien, die bij slecht weer ‘ineengekrompen’ met het achterste naar de wind gekeerd staan;
huushenne – een vrouw die het thuis erg naar de zin heeft;
iepie – keukenstroop;
ikkertie – heel klein gaatje, bijvoorbeeld in een broek;
kaant – fier, bijvoorbeeld een kaante meid;
kilster’n – schel, luidruchtig praten;
klibbe – niet gerezen gedeelte in het brood;
klobbe – dik stuk hout;
op de kloet’n koom’m – financieel in goede omstandigheden komen;
kooveugeltie – geelgors;
krenge – binnenste buiten, bijvoorbeeld van kousen;
kuisie – kalf;
lasse, lassie – buitenste snee van een brood;
meister’n – dokteren (bij een arts in behandeling);
melklappe – een koe, die veel melk geeft;
mennebeune – zandweg met wagensporen;
’t miggelt urvan – het krioelt ervan, het wemelt ervan;
nebbe – mond; na het scheren: glad um de nebbe;
neerswisser – toiletpapier;
noawaèr’n – nakijken;
ontsnobbel’n – ontkomen;
plower’n – het eerste gras eten van jonge lammeren;
porre, prugeltie – ondeugend klein persoon;
deur de repe voord – kreeg te weinig te eten (door de ruif gevoerd);
reester’n – in beweging zijn;
rempt – vlug;
rink maank holl’n – orde op zaken stellen, opruimen;
romoezen – rotzooien, slordig te werk gaan;
sam – mals;
scheuk’n – overdreven bewegingen maken;
schildertie – mooi plaatje, prentje;
schoat’n – scherven van porcelein of aardewerk;
schoffels – lange nagels;
sloksigheid – slordigheid;
smietig – flink, ferm;
sobberig – opgezet in het gezicht;
de stikke optrekk’n – weggaan;
stoek’n – stagneren;
suilen – traag lopen, slenteren;
taamp – zuur;
togen – slepen, bijvoorbeeld togen veur ‘t poasvuur;
tolter, tolter’n – schommel, schommelen;
triesie – armetierig schepsel;
op vetok holl’n – aan het lijntje houden;
voelschouw’n – van iets verdenken;
zakkebaand – oudewijvenkoek;
een zwenkie regen – een weinig regen.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief worden uitgenodigd om bij hun bekende oude woorden en uitdrukkingen in ut Deevers in te sturen naar de redactie van ut Deevers Archief.
De redactie van ut Deevers Archief is ten tijde van de coronapandemie een tijdje druk bezig geweest met het digitaliseren (scannen) van zijn veel ruimte in beslag nemende papieren archief (papperrassie scannen en vervolgens dat papperrassie in de container voor het oude papier gooien), bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort.
Tot dit grote karwei behoort ook het digitaliseren (scannen) van vele oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemiente Deever, Van Goor’s Blattie). De redactie kwam bij het scannen van jaargang 1998 van ut Deeverse Blattie op bladzijde 4 van ut blattie van 23 april 1998 het hier afgebeelde berichtje van de heemkundige vurening uut Deever tegen. De heemkundige vurening uut Deever wil van de lezers van ut Deeverse Blattie graag nogal wat meer weten over wat te zien is op een bij het bericht afgebeeld ansichtkaart van de Dorpsstraat op Zorgvliet. De redactie wil dit berichtje uiteraard niet onthouden aan de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief.
Wat weet u nog van vroeger ?
De Historische Vereniging Gemeente Diever wil van nevenstaande foto graag het volgende weten:
* Welke kinderen staan op de ansichtkaart ?
* Wie waren de bewoners van de panden op de ansichtkaart ?
* In welk jaar is de ansichtkaart genomen ?
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie toont bij dit bericht een afbeelding van de originele sepiakleurige ansichtkaart uit het begin van de twintiger jaren van de vorige eeuw, die is uitgegeven door J.F. le Roux in Assen. Op de afbeelding van die sepiakleurige ansichtkaart zijn de personen (kinderen ?) bij de bomen duidelijker te onderscheiden, maar ook dan niet te herkennen. En de personen (kinderen ?) bij café De Harmonie zijn in het geheel niet te herkennen. De familie Halman woonde van maart 1916 tot maart 1924 in de bakkerij-kruidenierswinkel-woonhuis links naast het witte café De Harmonie. Van de kinderen bij de bomen zullen ongetwijfeld enige Halmannetjes zijn.
De redactie is wel bijzonder benieuwd of de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever ooit een reactie op die hier getoonde oproep heeft ontvangen. De redactie is vooral benieuwd wie in het huis helemaal aan de rechterkant van de afbeelding woonden ten tijde dat de foto voor deze ansichtkaart is gemaakt ? Heette de straat waaraan de panden staan in de twintiger jaren van de vorige eeuw – alweer zo’n honderd jaren geleden – al Dorpsstraat ? Let vooral op de slijtpaden in de zandgrond naast de straat. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie aan gegevens helpen ?
In de in januari 1975 uitgegeven publicatie ‘De historie en pre-historie van Diever in woord en beeld’ van Arend Mulder is op de hier getoonde afbeelding van bladzijde 136 de hier getoonde sepiakleurige ansichtkaart ook afgebeeld. Het mag natuurlijk helder en duidelijk zijn dat de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever op 23 april 1998 volmaakt op de hoogte was van de gegevens op bladzijde 136 van de hiervoor genoemde publicatie en de lezers van ut Deeverse Blattie wellicht een rad voor ogen heeft gedraaid met de vraag ‘Wat weet u nog van vroeger ?’
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 10 van het allereerste nummer (Nr. 94/1, maart 1994) van het papieren blaadje Opraekelen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren blaadje zijn of dat papieren blaadje bij iemand in kunnen zien.
En als klap op de vuurpijl kan de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook nog steeds een liefhebber van afbeeldingen op papier is, de hier afgebeelde ansichtkaart ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 56 van het fotoboekje Voormalige gemeente Diever in oude ansichtkaarten, dat is samengesteld door een onvolprezen groep vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkundige vurening uut Deever en in september 2007 is uitgegeven door de toen nog bestaande Golff supermarkt in Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren blaadje zijn of dat papieren blaadje bij iemand in kunnen zien.
Bij de afbeelding op bladzijde 56 staat de volgende tekst: Zorgvlied. De Dorpstraat zoals deze er in de twintiger jaren jaren uit zag. Van links naar rechts zien we eerst een burgerwoning, daarnaast de woning van winkelier en bakker Alle Brouwer en nog het dorpscafé De Harmonie. Het café is later door brand verwoest.
En als donderslag bij heldere hemel is bijgaand afgebeelde sepiakleurige ansichtkaart ook ten zeerste te bewonderen in het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven papieren Magnum Opus van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever in vergrote vorm en zonder bronvermelding opgenomen op bladzijde 177.
Het is de amateurstreekhistorielogen van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever tussen maart 1994 en september 2007 blijkbaar helaas jammerlijk niet gelukt passende antwoorden te vinden op de vragen die gesteld zijn in het bericht in ut Deeverse Blattie van 23 april 1998 en deze te verwerken in kloppende teksten van publicaties van die vurening.
In Wittelte stond langs de toenmalige rijksweg tussen Wittelte en Uffelte de boerderij van het echtpaar Willem Steenbergen en Harmanna Bunskoek en hun kinderen Jan Reinder en Koob. De boerderij stond nog net op het grondgebied van de gemiente Deever in de bocht van de weg. In Wittelte sprak men op onvermijdelijke wijze over bee Stienbaargen in de bochte als er weer eens een auto of een motor uit de bocht was gevlogen.
De boerderij is op 8 september 1952 verbrand. De brand brak ’s morgens om 5.15 uur uit. De boerderij, met adres Wittelte 30, stond een eindje van de rijksweg langs de vaart bij de eerste bocht in de richting van Uffelte (zie afbeelding 4), aan de kant van de Broeken. De brand begon in een mijt ongedorste haver in de kapschuur vlak achter de boerderij. In de schuur was ook een partij hooi opgeslagen. In zeer korte tijd stond de kapschuur in lichte laaie, waarna de brand oversloeg naar de met riet bedekte boerderij. De boerderij, de schuren achter de boerderij en een schuur naast de boerderij brandden geheel af. Het blussen van de brand duurde zes uur. Het nablussen van de haver en het hooi duurde zeseneenhalf uur. Ongeveer veertigduizend kilo hooi, een partij ongedorste haver en landbouwwerktuigen gingen verloren. Negen jonge varkens en vijftien kippen kwamen om in het vuur. Een varken met zware brandwonden moest worden afgemaakt. Van de inboedel kon zo goed als niets gered worden.
Het meeste land van Willem Steenbergen lag meer in de richting van Uffelte binnen de voormalige gemeente Havelte. Daarom besloot hij de boerderij een eindje over de grens in de gemeente Havelte en daardoor dichter in de buurt van zijn land te herbouwen.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde luchtfoto van de boerdereeje van Willem Stienbaarg’n an de voat in Wittelte ook in enigszins bijgeknipt formaat, maar wel ten zeerste bewonderen op bladzijde 29 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
En als klap op de vuurpijl kan de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, de hier afgebeelde luchtfoto van de boerdereeje van Willem Stienbaarg’n an de voat in Wittelte ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 44 van het Opraekelen, Nr. 00/3 (september 2000), het papieren blaadje van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren blaadje zijn of dat papieren blaadje bij iemand in kunnen zien.
Afbeelding 1
Het bedrijf N.V. Luchtfoto Nederland (L.F.N.) heeft deze luchtfoto van de boerderij van Willem Steenbergen in het begin van de vijftiger jaren van de vorige eeuw gemaakt, kort voordat de boerderij van Willem Steenbergen afbrandde.
De boerderij van Willem Steenbergen was bepaald geen kleine boerderij. Op de voorgrond staat ut pothokke. Direct naast ut pothokke stond het varkenshok. Daarnaast is het kippenhok te zien. In het land bij het kippenhok ligt een stapel rikken. Achter de boerderij is de grote kapschuur te zien waar op 8 september 1952 brand uitbrak in een ‘miete haever’. Aan de andere kant van de boerderij is nog net achter de bomen de schuur voor de machines te zien. Achter de boerderij langs de weg hen de Brook’n staat een pasvoorbulte. In het weiland bij ut pothokke is een overblijfsel uit de Tweede Wereldoorlog te zien. Het is de geprefabriceerde betonnen bak van een eenpersoons slaapbunker. Op deze bak hoorde een geprefabriceerde betonnen overkapping. Deze slaapbunker hoorde bij de verdedigingswerken die de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog in de Broeken in Wittelte hebben aangelegd. Willem Steenbergen gebruikte de bak als ‘drinkensbak’ voor zijn vee. Deze afbeelding is aanwezig in de verzameling van Jan Reinder Steenbergen.
Afbeelding 2
Harrie Boerhof kweekt nu bomen en planten op de grond waar vroeger de boerderij van Willem Steenbergen stond. Coen Broekeman heeft deze zwart-wit foto gemaakt op 17 augustus 2000.
Afbeelding 3
Harrie Boerhof kweekt nu bomen en planten op de grond waar vroeger de boerderij van Willem Steenbergen stond. Coen Broekeman heeft deze zwart-wit foto gemaakt op 17 augustus 2000.
Afbeelding 4
Situatieschets boerderij uit het brandweerrapport (archief voormalige gemeente Diever)
Afbeelding 5
De betonnen bak van de Duitse slaapbunker is verhuist naar de nieuwe boerderij van Willem Steenbergen met adres Rijksweg 50 in Uffelte, later de boerderij van Jan Reinder Steenbergen. Ook de latere bewoners van deze boerderij gebruikten de bak nog steeds als drinkensbak. Coen Broekema heeft deze foto gemaakt op 17 augustus 2000 bij de boerderij met adres Rijksweg 50 in Uffelte.
De Amsterdamse reizende fotograaf C. v. d. Zijl heeft in heel Nederland foto’s gemaakt, die als ansichtkaart zijn uitgegeven. Bij de redactie van ut Deevers Archief zijn van hem enkele ansichtkaarten met de titel ‘Groet uit Zorgvliet (Dr)’ bekend. Waaronder de hier afgebeelde zo genoemde vier-luiks ansichtkaart. De redactie weet niet welke neringdoende op Zorgvlied an de aandere kaante van de bos deze ansichtkaart verkocht, maar heeft het vermoeden dat het winkelier Bos was.
Op de bovenste foto aan de linkerkant van de ansichtkaart is de kruidenierswinkel van Bos tussen de bomen door te zien.
Op de bovenste foto aan de rechterkant van de ansichtkaart is de nog steeds bestaande gebouw van de skoele op Woater’n te zien.
Op de onderste foto aan de linkerkant van de ansichtkaart is de nog steeds bestaande Villa Nova te zien. Laat daarbij vooral op de originele dakkapel.
Op de onderste foto aan de rechterkant van de ansichtkaart is het niet meer bestaande landhuis Castra Vetera te zien. Het landhuis Castra Vetera is in 1939 afgebroken.
Van de vier afbeeldingen op de ansichtkaart zijn, voorzover de redactie weet, geen afzonderlijk ansichtkaarten uitgebracht. De redactie hoopt dat dit wel het geval is geweest en dat deze op een dag toch nog zullen opduiken.
De ansichtkaart zal in het begin van de twintiger jaren van de vorige eeuw zijn verstuurd. De ansichtkaart is verstuurd naar mister W. Hamburger, 815 Washington Street, Pasadena, California, U.S.A. 815 Washington Street in Pasadena heet tegenwoordig 815 Washington Boulevard. Waar een ansichtkaartje uit Zorgvlied zoal terecht kan komen ! De ontvanger zal waarde aan het kaartje hebben gehecht en zal daarom deze mee terug naar Nederland hebben genomen, zodat het kaartje twee keer over de Atlantische Oceaan is vervoerd !
In het personeelsblad ’De Binnenspiegel’ van maart 1965 van de N.V. Drentse Autobusonderneming (de D.A.B.O.) verscheen een artikel over de verbouwing van het boerencafé van Hendrik Boer an de Deeverbrogge tot een steunpunt van de D.A.B.O.. De D.A.B.O. werd in 1933 opgericht en fuseerde in 1963 met de N.V. Eerste Drentse Stoomtramweg Maatschappij (de E.D.S.) tot de N.V. Drentse Vervoer Maatschappij (D.V.M.). De bijgaande afbeelding van dit boerencafé an de Riekseweg an de Deeverbrogge is een afbeelding van een niet zo scherpe scan van deze afbeelding in het hiervoor vermelde artikel.
Het boerencafé van Hendrik Boer en Grietje Gort stond vlak bee de löswal en de Deeverse Sluus an de Deeverbrogge. Hendrik Boer is geboren op 4 juli 1863 in Bovensmilde, hij is overleden op 7 augustus 1928 an de Deeverbrogge. Grietje Gort is geboren op 1 september 1877 in Zevenhuisen in de gemeente Leek in de provincie Groningen, zij is overleden op 4 december 1935 an de Deeverbrogge.
Het boerencafé van Hendrik Boer en Grietje Gort was in die tijd één van de vele café’s an de Deeverbrogge. In de tijd ver vóór de Tweede Wereldoorlog, toen de Drentse Hoofdvaart nog een druk bevaren transportroute was, moet dit gunstig gelegen café veel door schippers bezocht zijn geweest.
Op de hier afgebeelde foto uit 1935 is te zien, dat ook chauffeurs van fraaie automobielen, veelal handelsreizigers, het café bezochten. Let ook op het naambord ‘Café Boer’ boven het raam in de zijgevel.
Uit het ‘Register der Localiteiten waar Vergunning voor den Verkoop van Sterken Drank in het Klein in de Gemeente Diever’ is het volgende gebleken. Burgemeester en Wethouders verleenden op 30 juli 1924 met ingang van 14 september 1924 een vergunning voor de 40 m² grote noordoostelijke voorkamer (de kamer rechts naast de voordeur) aan Hendrik Boer, adres Dieverbrug 181 (oud), later adres Dieverbrug 236 (nieuw). De vergunning verviel op 1 mei 1929 ten gevolge van het overlijden van vergunninghouder Hendrik Boer, op die datum ging tevens de drankvergunning van Grietje Gort, de weduwe van Hendrik Boer, in. Op 1 mei 1935 verviel de drankvergunning van Grietje Gort, vanwege het niet betalen van het vergunningsrecht.
Na het overlijden van Grietje Gort in december 1935 moet het pand zijn verkocht aan de N.V. Drentse Autobusonderneming (D.A.B.O.). De redactie heeft de precieze verkoopdatum van het pand nog niet in de openbare bronnen kunnen vinden.
Bij de redactie van ut Deevers Archief is de hier afgebeelde foto tot nu de enig bekende foto van café Boer. De grote vraag is: wie heeft andere foto’s van dit café in zijn bezit ? Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie aan andere afbeeldingen helpen ? Een andere grote vraag is: waar zijn de nazaten van Hendrik Boer en Grietje Gort gebleven ? Hadden Hendrik Boer en Grietje Gort wel kinderen ?
De redactie van ut Deevers Archief heeft de kleurenfoto van de situatie ter plekke van ut olde boer’ncafé van Hendrik Boer en Grietje Gort gemaakt op 2 januari 2017. Het had in de nacht van 1 op 2 januari 2017 een beetje gesneeuwd.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde foto van ut olde boer’ncafé van Hendrik Boer en Grietje Gort an de Deeverse sluus ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 21 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 2 januari 1957 schreef de plaatselijke Deeverse correspondent Anne Mulder een kort bericht over het eervolle ontslag van dorpsfiguur Geert Dekker als luider van de klokken in de gemeentelijk toren aan de brink van Deever.
Eervol ontslag als klokkenist.
Diever. – Aan de heer Geert Dekker, klokkenist van het torenuurwerk, is ingaande 1 januari 1957 eervol ontslag verleend uit deze gemeentelijke functie. Het uurwerk is namelijk enige tijd geleden uit de thans in restauratie zijnde toren verwijderd en zal daarin niet weer worden geplaatst. Het wordt vervangen door een moderne elektrische uurwerkinstallatie, die vanuit het nieuwe gemeentehuis automatisch zal worden bediend.
De heer Dekker heeft de functie van klokkenist onafgebroken vervuld sedert 16 maart 1925, dus gedurende bijna 32 jaar. Het is aan zijn toewijding te danken, dat het oeroude uurwerk zo lang en zo goed intact is gebleven.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Dorpsfiguur Geert Dekker stelde op 5 mei 1957, in het bijzijn van het ambtelijke topje van de gemiente Deever en een vertegenwoordiger van klokkegieterij en uurwerkfabriek N.V. Rombouts uit Asten in Noord-Brabant, de elektrische uurwerkinstallatie in werking.
Het precieze tijdstip was 8.00 uur in de morgen, bepaald geen handig tijdstip voor het aanwezige ambtenarencorps om de inwerkingstelling te vieren met een sigaar en een hapje en drankje.
Achter Geert Dekker staan van links naar rechts gezien: burgemeester Jan Cornelis Meiboom (die in de Deeverse volksmond altijd ome Kees werd genoemd), gemeentesecretaris Jan Boesjes, … Knol, een vertegenwoordiger van N.V. Rombouts, Anne Mulder en gemeentearchitect ….. Bakker. De redactie moet nog op zoek naar enige aanvullende gegevens van de vermelde personen. Wie kan de redactie aan aanvullende gegevens helpen ?
De redactie citeert het volgende uit het bericht Geert Dekker huust nog op un lie’m vloere: ‘Nu is de hele zaak electrisch in Diever, al zorgt Dekker er nog wel eens voor, dat de klok precies gelijk loopt. Hij is ook de man, die de electrische luiderij in bedrijf mocht stellen: een feit, dat vereeuwigd is op een marmeren plaat in de hal van het gemeentehuis.’
Die plaat was niet van marmer, maar was van roestvast staal. Zie de bijgevoegde afbeelding van deze gedenkplaat.
De grote vraag is natuurlijk waar deze gedenkplaat is gebleven ?
Wie is in het ‘bezit’ van deze gedenkplaat ?
De redactie van ut Deevers Archief is ten tijde van de coronapandemie al een tijdje druk bezig met het digitaliseren (scannen) van zijn veel ruimte in beslag nemende papieren archief (papperrassie scannen en vervolgens dat papperrassie in de container voor het oude papier gooien), bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort.
Tot dit grote karwei behoort ook het digitaliseren (scannen) van vele oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemeente Deever, Van Goor’s Blattie). De redactie vond bij het scannen van jaargang 1999 van ut Deevers Blattie op bladzijde 3 van ut blattie van 21 januari 1999 het hier afgebeelde geschiedkundig en bestuurskundig waardevolle kleine krabbel van klokkenluider Klaas Kleine. De redactie wil dit bericht uiteraard niet onthouden aan de zeer gewaardeeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief.
Kleine krabbel
“Wat heb je toch steeds te schrijven over die rotzooi op de zolder van het gemeentehuis ? En steggelen schrijf je niet met een g, maar met ch, stechelen dus.” Aldus een lezer over mijn laatste krabbel van vorig jaar. Eerst maar even in het woordenboek gekeken. Tot mijn ergernis staat daar stechelen. Maar na even doorlezen: ook wel steggelen. Gelukkig maar ! U was het misschien al vergeten, maar aan fouten maken heb ik een hekel.
Nou even over die ‘rotzooi’ op het gemeentehuis. Die ‘rotzooi’ bestond uit ongeveer zeventig stuks antieke gebruiksvoorwerpen, geschonken door inwoners van de vroegere gemeente Diever.
Om daar een oudheidkamer mee in te richten. Diever had het destijds hoog in z’n bol. De klokkeluiderswoning zou gerestaureerd worden en ingericht als oudheidkamer. In veel gemeenten in de buurt hadden ze ook zoiets en Diever wilde blijkbaar bijblijven. Sommige dingen gelukken in Diever wonderwel, maar met die oudheidkamer wil het niet vlotten. Prutswerk. Bij de gemeentelijke herindeling bleek dat er van al dat moois op de zolder van het gemeentehuis niets meer over was. De gemeente heeft het nooit weggegeven en over verkoop van de spullen is totnogtoe niets terug te vinden in het archief. Het moet dus mijns inziens gestolen zijn. Wie heeft er wel eens iemand met een dikke bobbel onder de jas het gemeentehuis zien verlaten ? Burgemeesters en wethouders in ieder geval niet. Althans, dat is de officiële lezing tot nu toe.
U kent allemaal wel de lotgevallen van Paul van Buitenen, die de knoeierijen in de Europese Commissie aan de kaak stelde. Een hoop geschut in het Europese Parlement, maar ach, de grap ging uit als een nachtkaars. En Paul van Buitenen ? Die werd daarvóór al naar huis gestuurd en zijn salaris werd gehalveerd. Over een paar weken weet niemand meer wie Paul van Buitenen is. Zulke kwesties lossen vanzelf op.
Erg vervelend voor het gemeentebestuur, maar in de kwestie van het verdwenen antiek is het niet mogelijk iemand op nonactief te stellen en zijn inkomen te halveren. Desalniettemin heeft het er veel van weg dat de vroede vaderen rekenen op het vanzelf oplossen van de affaire. Al een jaar ben ik bezig. Meters brieven, maanden op antwoorden wachten en uiteindelijk mondeling contact. Maar nee, even stevig zoeken naar mogelijke dieven zit er niet in. Zelfs een excuus van het gemeentebestuur aan de bevolking van Diever of aan de gevers van destijds kan er niet af. Het is maar dat u het weet. Geef nooit wat in bewaring bij de gemeente. Het kan ‘zomaar’ verdwijnen.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie vond het destijds en vindt het ook nu nog steeds uiterst, maar dan ook uiterst merkwaardig, dat de door klokkenluider Klaas Kleine zo genoemde vroede vaderen – lees de top van het gemeentebestuur van de gemiente Deever of de gemeente Westenveld – destijds geen aangifte van diefstal van die zeventig antieke gebruiksvoorwerpen van de zolder van het gemeentehuis hebben gedaan. Na aangifte hadden die dieven kunnen worden opgespoord. Als na opsporing zou hebben gebleken dat die dieven ambtenaren van de gemiente Deever waren, dan hadden deze op staande voet kunnen worden ontslagen, niks op nonactief en niks inkomen halveren.
Klokkenluider Klaas Kleine schreef in zijn kleine krabbel heel beleefd en heel eufemistisch dat het er veel van weg had dat de vroede vaderen rekenden op het vanzelf oplossen van die affaire. Anders en harder uitgedrukt: het stinkende brandende zaakje moest met turbospoed en in turbodraf de doofpot in.
Afbeelding 1 – De kleine krabbel van Klaas Kleine in ut Deeverse Blattie van 21 januari 1999.
Afbeelding 2 – Bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 5 februari 1999.
Op de plaats van het in de vijftiger jaren van de vorige eeuw afgebroken gemeentehuis van de gemiente Deever an de brink van Deever stond tot in 1839 een boerderij. In 1840 werd die boerderij na een verbouwing in gebruik genomen als de dorpsschool. In 1876 werd het schoolgebouw na een verbouwing in gebruik genomen als gemeentehuis van de gemiente Deever. Dat gemeentehuis is op de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart te zien. Deze ansichtkaart is omstreeks 1950 uitgegeven. Op de plaats van het in 1956 afgebroken oude gemeentehuis werd een nieuw gemeentehuis gebouwd.
De redactie van ut Deevers Archief heeft de kleurenfoto van het laatste gemeentehuis van de gemiente Deever gemaakt op woensdag 22 april 2020, in het begin van de coronapandemie en ten tijde van de twee jaar durende onderbestratingspandemie van het binnendorp van Deever in 2019/2020.
De verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier kan de hier afgebeelde foto van ut olde gemientehuus an de brink van Deever ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 6 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 21 een ansichtkaart uit 1911 opgenomen. In de tekst bij de afbeelding is enige aandacht besteed aan het verleden van het café-logement van Sjoert Benthem en Griet Merk an de Deeverbrogge. De betreffende bladzijde uit het fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is eveneens in dit bericht weergegeven.
21 – Dieverbrug – Café-Logement van Sjoert Benthem – 1911
In het archief van de gemeente Diever is het Register der localiteiten waar vergunning voor den verkoop van Sterken Drank in het klein in de Gemeente Diever is verleend bewaard gebleven. Uit dit document blijkt dat Burgemeester en Wethouders met ingang van 1 mei 1886 vergunning verleenden aan Hendrik Benthem Szn. voor de voorkamer, de achterkamer en de keuken van zijn café-logement, adres Dieverbrug 179. De vergunning verviel op 19 april 1906.
Zijn zoon Sjoert Benthem zette het café-logement voort. Burgemeester en Wethouders verleenden hem daartoe met ingang van 1 mei 1906 een vergunning voor de verkoop van sterke drank.
Sjoert Benthem had niet alleen als café- en logementhouder voordeel van de gunstige ligging van de Deeverbrogge. Ook op het gebied van vervoer kon geld worden verdiend, want op 14 november 1906 verscheen in de Drentsche en Asser Courant het volgende bericht:
Ondergetekenden Johannes Warries en Sjoert Benthem, schippers te Dieverbrug, zijn voornemens vanaf 18 november en voorts elke woensdag bij open water in werking te brengen een trekschuitdienst langs de Drentsche Hoofdvaart van Dieverbrug naar Assen vice versa, ingericht voor 30 personen. Vertrek van Dieverbrug ’s morgens 4½ uur; van Assen circa 1½ uur. Voor iedere persoon, enkele reis, zal verschuldigd zijn 20 cent. De kantoren zijn gevestigd te Dieverbrug bij J. Hogenkamp en H. Benthem en te Assen bij F. Westrup.
Caféhouder Sjoert Benthem overleed op 20 maart 1915. Zijn vergunning werd op 30 april 1915 door Burgemeester en Wethouders, krachtens toestemming verleend bij Koninklijk Besluit van 22 april 1915 en op grond van artikel 26 van de Drankwet overgeschreven op naam van Griet Merk, de weduwe van Sjoert Benthem. Op 1 mei 1921 werd de vergunning ingetrokken wegens niet betaling van het vergunningrecht.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In de hiervoor weergegeven tekst uit het fotoboekje Diever, ie bint ’t wel… is abusievelijk als datum van publicatie van de advertentie in de Provinciale Drentsche en Asser Courant 14 november 1906 vermeld. Dit moet zijn 16 november 1903.
Voor de volledigheid is in dit bericht ook de betreffende advertentie uit de Provinciale Drentsche en Asser Courant weergegeven.
Op de hier afgebeelde en door Sjoert Benthem in 1906 uitgegeven ansichtkaart staat nota bene hôtel S. Benthem. Dat klinkt toch wel wat voornamer dan café-logement S. Benthem.
Burgemeester en wethouders gaven in 1886 een vergunning voor de verkoop van sterke drank aan Hendrik Benthem Szn. Deze vergunning gold voor de voorkamer, de achterkamer en de keuken van zijn café-logement. Zijn zoon Sjoert nam het bedrijf in 1906 over. Hij overleed in 1915. Zijn vrouw Griet Merk heeft het café tot 1 mei 1921 voortgezet. Toen werd de vergunning ingetrokken wegens het niet betalen van het vergunningsrecht. De foto moet op een warme zonnige dag zijn genomen, want de luiken van het huis aan de rechterkant zijn gesloten.
Sjoert Benthem staat voor de deur van zijn café-logement. Zo’n beetje iedereen die an de Deeverbrogge woonde, moet wel op de foto staan. Rechts tussen de bomen door is nog net de voorgevel van het huis van veearts Nanne Brandenburg te zien. Veearts Nanne Brandenburg staat op de ansichtkaart in het midden tegen een boom geleund.
Het huis van veearts Nanne Brandenburg is evenals het café-logement van Sjoert Benthem afgebroken.
Of in het boek met de titel An de Brogge, dat de heemkundige vurening uut Deever in 2014 ter gelegenheid van haar 20-jarig bestaan heeft uitgegeven, aandacht besteed aan de trekschuitdienst van Johannes Warries en Sjoert Benthem, dat heeft de redactie nog niet na kunnen gaan.
Sjoert Benthem en Griet Merk zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnerweg bee Deever.
De redactie heeft de tweede zwart-wit foto van het Chineze restaurant op 15 mei 2002 gemaakt; zie afbeelding 5. Deze foto is ongeveer op dezelfde plaats genomen als waar de fotograaf in 1906 heeft gestaan. Het lijkt alsof de boom aan de rechterkant daar ook in 1906 stond.
De redactie was ten behoeve van de zeer gewaardeerde leden van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever de samensteller van de zo nodig zo genoemde ‘historische kalender’ voor het jaar 2003. Op de hier afgebeelde bladzijde voor de maand december is de hier afgebeelde zwart-wit ansichtkaart ook opgenomen.
In het op vrijdag 9 juli 2021 uitgegeven papieren Magnum Opus van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever is een afbeelding van de zwart-wit ansichtkaart zonder bronvermelding opgenomen op bladzijde 316.
Afbeelding 1
Afbeelding 2
Afbeelding 3
Afbeelding 4
Afbeelding 5
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze zwart-wit foto van het Chinese restaurant an de Brogge gemaakt op 15 mei 2002.
Burgemeester Hendrik Gerard Van Os fotografeerde de al sterk in verval geraakte, maar nog aardig op hoogte zijnde Baarg in Wittelte, in de twintiger jaren van de vorige eeuw. De redactie zwaait deze burgemeester daarvoor alsnog postuum driewerf hulde toe: hulde, hulde, hulde. Volgens olde Wittelers stonden op de Baarg hulsebossies.
De redactie van ut Deevers Archief ontkomt er niet aan deze alleroudste foto van de Baarg vanuit geschiedkundig oogpunt als een topstuk te beschouwen.
De uitgestorven familie Bij de Berg (Bee de Baarg) moet in Wittelte eeuwen lang bee de Baarg (in de buurt van de Baarg) hebben gewoond. Het zou aardig zijn te weten of deze familie, naast de boerderij aan de Wapserveenseweg, waar Roef en Jantie, de twee laatste leden van deze familie woonden, eerder ook een andere boerderij dichter in de buurt van de Baarg heeft bewoond. De redactie van ut Deevers Archief heeft sterk het vermoeden dat de familie Bij de Berg vroeger woonde in een boerderij op de plek waar de boerderij van wijlen Jacob (Japie) Snoeken – de uitvinder van heer Witto en de bedenker van de naam Witto’s heuvel – staat aan de Wittelterweg bij de nepbrink van Wittelte.
De redactie heeft de kleurenfoto van de Baarg gemaakt op woensdag 6 november 2019.
De verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier kan de hier afgebeelde foto van de Baarg ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 15 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet jij wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
Bijgaande afbeelding is de voorkant van een reclamefolder met modellen en prijzen van smeedwerk ingaande 1 mei 1992 van de firma De Twee Hendrikken van de gebroeders Klaas en Berend Kleine. Deze afbeelding is aanwezig in de webstee Smederijen in Drente (http://www.drentsesmeden.nl).
De redactie van ut Deevers Archief is een fervent verzamelaar van reclamefolders uut de gemiente Deever en wil zeer graag in het bezit komen van de hiervoor genoemde reclamefolder of wil zeer graag in het bezit komen van een goede scan van deze reclamefolder en mogelijk ook de reclamefolder van andere jaren. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan de redactie hiervoor op het goede spoor zetten ? De redactie zou ook graag in het bezit willen komen van een goede scan van de originele foto’s voor de afbeeldingen.
Klaas Kleine was de eigenaar van smederij De Kleine Hendrik an de Peperstroate in Deever. Berend Kleine was de eigenaar van de smederij De Grote Hendrik an de Heufdstroate in Deever.
Op de bovenste afbeelding op de voorkant van de reclamefolder staat Berend Kleine aan de rechterkant bij de hoefstal (die blijkbaar in 1992 nog aanwezig was) en is Klaas Kleine bezig met het beslaan van een hopelijk mak paard bij smederij De Grote Hendrik an de Heufdstroate in Deever. De redactie wil graag weten wie de twee andere personen op de afbeelding zijn.
Op de onderste afbeelding op de voorkant van de reclamefolder staat Klaas Kleine aan de linkerkant en staat Berend Kleine aan de rechterkant bij smederij De Kleine Hendrik an de Peperstroate in Deever.
De redactie van ut Deevers Archief ontdekte in maart 2021 in de belangwekkende webstee Urban Sketchers Nederland (https://urbansketchers.nl) een foto van kunstenares Jolanda Huiberts-Tigelaar. Op deze foto (zie afbeelding 2) is op een bladzijde van een schetsboek een aquarel van de voormalige smederij De Kleine Hendrik an de Peperstroate in Deever met op de achtergrond het geaquareleerde object. De redactie kwam via de beheerder van de webstee Urban Sketchers Nederland in contact met de kunstenares Jolanda Huiberts-Tigelaar. Zij gaf de redactie toestemming een afbeelding van haar aquarel in ut Deevers Archief te tonen. De redactie is haar bijzonder erkentelijk voor deze toestemming. Zij deed de redactie een aantal scans met verschillende resoluties van haar aqaurel toekomen. De redactie koos de scan met de hoogste resolutie voor het tonen van haar prachtige aquarel in afbeelding 1. De redactie verwijst ook graag naar de fraaie webstee van kunstenares Jolanda Huiberts-Tigelaar, te weten https://www.jolandahuiberts.art, een bezoek meer dan waard.
De kunstenares heeft het aquarel en de kleurenfoto gemaakt op zondag 21 februari 2021, dus ná de herbestratingspandemie in het binnendorp van Deever, waaronder de Peperstraat, in 2019/2020, zie afbeelding 3 en afbeelding 4.
De redacteur van de webstee Urban Sketchers Nederland (https://urbansketchers.nl) schreef op 23 februari 2021 bij afbeelding 2 de volgende tekst:
Jolanda Huiberts-Tigelaar ging op pad in het Drentse Diever en tekende daar een oude Smederij, ‘De Kleine Hendrik’. In de voorgevel van het pand zag zij een mysterieus luik, waarvan niemand haar kon vertellen waar het ooit voor gediend heeft. Nu heeft het theater in mijn woonplaats Culemborg ook een luik op een vreemde hoogte. Daarvan weet ik dat het als toegang diende tot een hoge schuilplaats bij dijkdoorbraak… maar hoog water in Diever, dat zal het niet zijn.
Het luik was heel vroeger een externe toegang tot de zolder. De redactie citeert een stukje uitleg van wijlen Klaas Kleine in zijn artikel ‘Ons huis aan de Peperstraat in Diever – Deel 1’ in Opraekelen Nr. 00/3 (september 2000), het papieren blad van de Historische Vereniging Gemeente Diever:
Met de voorgevel, die geen consequent metselpatroon kende, was iets merkwaardigs aan de hand. De tuitgevel heeft aan de top een schoorsteen. Het rookkanaal komt van de stookplaats recht daaronder, tussen de ramen, maar loopt achter het luik langs, dat weliswaar van de straatzijde aan de straatzijde geopend kan worden, maar dat functieloos is, doordat het vrijwel over de volle breedte afgesloten is door genoemd rookkanaal. Was de stookplaats vroeger op een andere plaats in de woning ? Toen later de voorgevel herbouwd is, heb ik het zo gelaten.
De kunstenares Jolanda Huiberts-Tigelaar heeft haar aquarel de naam ‘De Kleine Hendrik’ gegeven, met daarbij de uitleg ‘smederij van Hendrik Kleine, de zoon van Klaas Kleine’.
Het is juist andersom. Klaas Kleine is een zoon van smid Hendrik Kleine op Kolderveen. De broer van Klaas Kleine is Berend Kleine. Berend Kleine heeft een tijdje een smederij in de voormalige smederij van de Kloeze an de Heufdstroate in Deever gehad. Berend Kleine was groter en forser gebouwd dan Klaas Kleine. Daarom kreeg de smederij van Berend Kleine de naam ‘De Grote Hendrik’ en kreeg de smederij van Klaas Kleine de naam ‘De Kleine Hendrik’.
Afbeelding 1
Aquarel van kunstenares Jolanda Huiberts-Tigelaar 
Afbeelding 2
Foto van de aquarel van Jolanda Huiberts-Tigelaar met op de achtergrond de voormalige smederij De Kleine Hendrik van Klaas Kleine (© Jolanda Huiberts-Tigelaar)
Afbeelding 3
De redactie heeft deze foto gemaakt op woensdag 6 november 2019.
Afbeelding 4
De redactie heeft deze foto gemaakt op woensdag 6 november 2019.
Afbeelding 5
De redactie heeft deze foto gemaakt op donderdag 22 april 2021.
In februari 1973 was ut Ruterhuus van de familie Dijkstra nog gevestigd in het voormalige Aar’mhuus an de Grönnegersaandweg bee Deever. De familie Dijkstra had eerder un pièrdespul in Oll’ndeever, in de oudste boerderij in de gemiente Deever. De redactie verwijst ook naar het bericht Ie kunt ok buut’n op ut turras van ut Ruterhuus sitt’n.
Uit de tijd van ut Ruterhuus zijn in de beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed van het Ministerie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zwart-wit foto’s aanwezig, waaronder de drie hier afgebeelde foto’s. Deze drie foto’s zijn in februari 1973 gemaakt door de fotograaf A.J. (Ton) van der Wal.
Op afbeelding 1 is de voorgevel van het voormalige Aar’mhuus an de Grönnegersaandweg bee Deever te zien. De Grönnegersaandweg was gelukkig toen nog niet verhard. Maar de Hoge En Lage Heertjes Van Het Bestuur Van De Gemiente Deever toonden zich in al hun goedertierenheid genegen in de toekomst deze weg te verharden. Naast de saandweg ligt het fietspad dat gelukkig in 1973 nog verhard was met schelpen uit de Waddenzee.
Op de afbeeldingen 2 en 3 is het interieur van de eetzaal/restaurant van ut Ruterhuus te zien.
Afbeelding 1 – Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 150270.
Afbeelding 2 – Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 150279.
Afbeelding 3 – Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 150278.
In de Opregte Steenwijker Courant van vrijdag 22 mei 1953 verscheen het volgende bericht over de opening van kampeercentrum Ellert en Brammert gelegen aan de rijksweg langs de Drentse Hoofdvaart tussen de Deeverbrogge en de Gowe.
Kampeercentrum ‘Ellert en Brammert’ officieel geopend
Tussen Dieverbrug en Geeuwenbrug, vlakbij de drukke verkeersweg Meppel-Assen, is Zaterdagmiddag het nieuwe kampeercentrum ‘Ellert en Brammert’ door de voorzitter van de Provinciale V.V.V., mr. A. Jonker uit Emmen, officiëel geopend.
Namens de directie, de gebroeders Lammertsma uit Bolsward, kon burgemeester J.C. Meyboom uit Deiver, hierbij een groot aantal belangstellenden welkom heten. Naast verschillende vertegenwoordigers van V.V.V.’s, merkten wij onder meer op de wethouder van Diever, de heer J. Hessels; de gemeente-architect, de heer J.G. Bakker; de consul van de Nederlandse Kampeerraad, de heer H. Brand uit Amersfoort; de kampeerconsul der A.N.W.B., de heer A. Suringar te Diever en de heer J. Bakker, directeur der provinciale V.V.V..
In zijn openingsrede noemde mr. Jonker dit bungalow- en kampeercentrum een aanwinst voor de provincie. Drente heeft nog te weinig van deze centra, waaraan steeds grotere behoefte wordt gevoeld.
De sociale ontwikkeling van ons land is zodanig, dat thans iedere werknemer recht heeft op vacantie met behoud van loon en daarnaast meestal ook een vacantietoelage ontvangt.
Hierdoor ontstaat grote vraag naar mogelijkheden voor goedkoop sociaal- of volkstoerisme en deze vraag zal bij de toenemende bevolking steeds groter worden.
Momenteel gaat tweederde deel der bevolking in de vacantie op reis en hieronder bevinden zich twee miljoen mensen, die daarbij gebruik maken van tenten, huisjes of gehuurde woningen.
De chef der afdeling recreatie en natuurbescherming van het Nationaal Plan, ir. Fokker, heeft een antwoord gegeven op de vraag, waarheen deze stroom vacantiegangers moet worden geleid. Naast de grote recreatiegebieden, zoals de kust en de Veluwe moeten ook de natuurruimten van kleinere omvang hierbij worden ingeschakeld. Onder meer werd hierbij de aandacht gevestigd op Drente, dat dus in de toekomst een grote stroom vreemdelingen mag verwachten. De gemeente Diever komt hier speciaal voor in aanmerking, omdat het reeds buiten de provinciale grens grote bekendheid geniet door de jaarlijks terugkerende openluchtspelen en ook volledig aan de vraag naar natuurschoon beantwoordt.
Met de hoop uit te spreken, dat dit centrum in een grote behoefte zal blijken te voorzien en daardoor zal uitgroeien tot een gezond en prettig verblijf, verklaarde mr. Jonker ‘Ellert en Brammert’ voor geopend.
Nadat verschillende sprekers zowel de gemeente Diever als de exploitanten geluk hadden gewenst met het totstandkomen van dit centrum, werd het terrein door de bezoekers bezichtigd.
Het terrein bestaat uit 10 hectare heuvelachtig bos, waarin op verschillende plaatsen in totaal 11 huisjes zijn geplaatst. De architect, de heer Grunstra uit Bolsward, is hierbij van het principe uitgegaan, dat de tijdelijke bewonders, willen zij vam hun vacantie genieten, zo miun mogelijk werk moeten hebben. De huisjes zijn daarom slechts eenvoudige verblijven, waar alleen maar de noodzakelijke dingen hoeven gedaan te worden. Ze bestaan uit een klein kamertje, tevens keuken met Butagas-aansluiting, en twee slaapkamertjes met in totaal vijf slaapplaatsen.
Het kamp is niet dicht bij het dorp gelegen. In het kampgebouw is echter een winkel ondergebracht, welke aan alle velangens zal kunnen voldoen. Het kampgebouw bevat verder een open cantine, terwijl verder de bovenverdieping een tweetal slaaapzalen bevat, welke groepen of trekkers onderdak kunnen verschaffen. Indien gewenst zullen de bewoners der huisjes ook eten uit de centrale keuken kunnen ontvangen.
Het kampterrein heeft deel uitgemaakt van het landgoed Berkenheuvel. Het is zeer gunstig gelegen nabij een bushalte en onmiddelijk aansluitend op het 2500 hectare grote boscomplex met vrije wandeling, dat zich tot Appelscha uitstrekt. Het zwembad Dieverzand is nabijgelegen en ook kunnen vanuit het kamp gemakkelijk tochten naar de omgeving van Dwingelo worden gemaakt.
De belangstelling voor dit nieuwe kampeercentrum is reeds groot. Slecht Juni en begin juli zijn de huisjes nog vrij, doch verder is alles reeds volgeboekt.
Tot beheerder van het kamp is aangesteld de heer G. Krol uit Diever.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De schrijver van dit bericht was blijkbaar zo bijzonder diep onder de indruk van de officiële opening van het kampeercentrum dat hij van de weeromstuit het woord ‘officieel’ twee keer foutief schreef als ‘officiëel’.
De verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier kan de hier afgebeelde ansichtkaart met een somerhuussie (dit is niet ut somerhuussie met de naam de Dobbe, maar welk somerhussie is het dan wel ?) ook ten zeerste bewonderen in de publicatie Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980, die is samengesteld door vrijwilligers van de Historische Vereniging Gemeente Diever en in 2008 is verschenen.
Het is eigenlijk helemaal niet opvallend dat bij de opening van een particulier initiatief, zoals kampeercentrum Ellert en Brammert, de vele witte boorden dragende, in driedelig pak lopende, geen risicolopende bureaustoelenklevers, en heftig belangrijke en onmisbare vertegenwoordigers van de georganiseerde toeristenindustrie, acte de presence gaven in Ellert en Brammert. Even belangrijk doen, even een eind weg lullen, even netwerken onder het genot van een gratis hapje en een gratis drankje en dan gauw weer terug naar moeder de vrouw. Want het was wel zaterdag.
De tekst bij de ansichtkaart met het onbenoemde somerhuussie (zie bijgaande afbeelding) in de publicatie ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, wil zeer ten zeerste de suggestie wekken dat het gaat om het somerhuussie met de naam De Dobbe, maar dat is geenszins het geval.
De grote vraag aan de zeer gewaardeerde trouwe bezoekers van ut Deevers Archief is natuurlijk: wat is op de afbeelding de naam van het op de voorgrond zichtbare somerhuussie ?
De redactie van ut Deevers Archief toont bijzonder graag olde skoelfotoos van alle niet meer bestaande en bestaande scholen in de gemiente Deever. Op de hier getoonde schoolfoto uit 1946 zijn kinderen van de openbare lagere school an de Tusschendarp in Deever te zien.
De redactie is op zoek naar gegevens van de kinderen op de hier afgebeelde foto. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief wil de redactie daarbij behulpzaam zijn ?
De kinderen zijn geboren tussen 1932 en 1940.
Op de bovenste rij zijn van links naar rechts te zien:
1. Lambert Oosterveen
Hij is geboren op 18 mei 1933. Hij is overleden op 13 augustus 2001.
Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht
2. Roelof Nijboer
Hij is geboren op 15 oktober 1932 in Deever. Hij is overleden op 10 oktober 1923 in Deever.
Hij verhuisde twee á drie jaar voor zijn overlijden van de Hoofdstraat naar een bejaardenhuisje in De Wijert in Deever met zijn vrouw. Roelof Nijboer was rietdekker van beroep.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
3. Wolter Folkerts
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
4. Hans van Nijen
Hij is geboren op 23 september 1932. Hij is overleden op 22 oktober 1993.
Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
5. Jan Stroop
Hij is een zoon van meester W.H. Stroop.
Hij woonde ergens in Limburg en is in 2020 of 2021 overleden.
Hij heeft samen met Hendrikje (Hennie) Nijzingh en Teuna van Gijssel in 1997 de reünie van leerlingen van de lagere school georganiseerd.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
6. Anne Nijzingh
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
7. Hendrik Koning
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
8. Jan Mulder
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
9. Jan Postema
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
10. Meester W.H. Stroop
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
11. Reinder van der Weij
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
12. Geert Mos
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
13. Albert Vierhoven
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
14. Thomas Kannegieter
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
15. Willem Bakker
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
16. Jannes Smit
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
17. Dirk (Dikkie) Zwart
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
18. Hendrik (Henkie) Seinen
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
Op de tweede rij van boven zijn van links naar rechts te zien:
19. Juffrouw Rigtje Johanna van der Land
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
20. Martha Jonkers
Zij was getrouwd met Abram (Bram) Moesker.
Zij woont vanaf 2020 of 2021 in het verzorgingshuis Jan Thijs Seinen in Deever. Daarvoor in een bejaardenwoning aan De Kleine Es in Deever. En daarvoor an de Heufdstroate in Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
21. Hendrikje (Hennie) Westerhof
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
22. Lammie Kloosterman
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
23. Lutina Postema
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
24. Gerrie Ekkelboom
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
25. Annie de Ruiter
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
26. Sietske Hatzmann
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
27. Ietje Smit
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
28. Albertje Vierhoven
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
29. Mina Smit
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
30. Rensinus Gerrits
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
31. Geert Stroop
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
32. Albertus (Bertus, Bert) Fransen
Hij is geboren op 21 april 1936 an de Heufdstroate in Deever.
Hij is overleden op 9 november 2020 in Twello.
33. Berend van der Weij
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
34. Willem Grit
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
35. Geert Kruize
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
36. Jan Tiemes
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
37. Marinus Bel
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
38. Hans van der Weij
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
39. Meester Hendrik (Henk) Broer
Zijn gegevens moeten nog worden uitgezocht.
Op de tweede rij van onderen gezien zijn van links naar rechts te zien:
40. Aaltje Tiemes
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
41. Hilligje (Hillie) Jonkers
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
42. Trijntje Smit (?)
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
43. Teuna van Gijssel
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
44. Anne Vierhoven
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
45. Simmigje (Simmie, Sim) Kuiper
Zij is geboren op 10 augustus 1932 in Deever. Zij is overleden op 6 april 2021.
Zij trouwde met Jans Jansen. Het gezin Jansen heeft gewoond in Oll’ndeever en an de Kloosterstroate.
Zie in dit bericht het overlijdensbericht van haar uit de Olde Möppeler (Möppeler Kraante, Meppeler Krant) van 14 april 2021.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
46. Jo Verheul
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
47. Hendrikje (Hennie) Nijzingh
Zij is geboren op 3 oktober 1933 in Deever. Zij is overleden op 20 maart 2023 in Deever. Zie het aan dit bericht toegevoegde overlijdensbericht. Zij was getrouwd met Martinus Hummel. Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever. Zij heeft bijna haar hele leven an de Brinkstroate in Deever gewoond.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
48. Hendrikje (Hennie) Zoer
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
49. Willie Bakker
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
50. Janna Offerein
Haar gegevens moeten nog worden uitgezocht.
51. Jantina Daleman
Zij is geboren op 14 mei 1932. Zij is overleden op 26 juni 1988.
Zij trouwde met Klaas Zwiers. Zij woonde an de Heufdstroate in Deever.
Zij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
52. Ronkje Bijker
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van haar.
53. Annie Ekkelboom
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van haar.
54. Aaltje Boonstra
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van haar.
55. Trijntje Smit (?)
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van haar.
56. Joop (Jopie) Blok
Hij is geboren op 14 januari 1933 an de Deeverbrogge. Hij is overleden op 3 december 2022 in Haulerwijk.
Zie in dit bericht het overlijdensbericht van hem.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
57. Lambert Houwer
Hij is geboren op 24 januari 1934. Hij is overleden op 8 februari 1998 op 64-jarige leeftijd.
Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
58. Hilbert Noorman
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
Op de onderste rij zijn van links naar rechts te zien:
59. Karst Kannegieter
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
60. Jan Offerein
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
61. Albert Strik
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
62. Albert Koning
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
63. Berend Gruppen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
64. Jacob Brugging
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
65. Cornelis Offerein
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
66. Albert Davids
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
67. Arend Noorman
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
68. Corrie Folkerts
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van haar.
69. Does Bakker
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
70. Roelof Zoer
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
71. Roelof van Nijen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
72. Jan Kannegieter
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
73. Jan Kiers
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
74. Hennie Russchen
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van hem.
Achtenzestig leerlingen en twee onderwijzers (moest de skoele op Woater’n het doen met twee onderwijzers ?) van de openbare lagere school op Woater’n (an de aandere kaante van de bos) zijn in 1946 op het schoolplein bij de school op de foto gezet.
De foto is gemaakt in het warmere deel van het jaar; het was weer weer voor korte mouwen en weer weer voor korte broeken.
De redactie van ut Deevers Archief heeft alle maar dan ook echt alle hulp van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief nodig om achter de ontbrekende gegevens van de kinderen op deze foto te komen. Wie is bereid te reageren ?
De verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier kan de hier afgebeelde foto van de kiender van de skoele op Woater’n in 1946 ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 18 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980, dat is samengesteld door vrijwilligers van de Historische Vereniging Vroegere Gemeente Diever, zeg maar de heemkunduge vurening uut Deever. Maar tja, dan moet je wel in het bezit zijn van dat papieren boekwerkje of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
1. Anne Rooks
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
2. Harm Groen
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
3. Anne Dijkstra
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
4. Piet Goettsch Azn.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
5. Johan Goettsch Gzn.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
6. Hilbert Oord
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
7. Arie Stuiver
Zijn vader was werkman in de kaasmakerij van de zuivelfabriek ‘De drie gemeenten’ in Elsloo.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
8. Johan van der Woude
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
9. Evert-Jan Hummel
Hij is een zoon van het zeer kinderrijke echtpaar Molle Hummel en Geesje Kloesen.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
10. Jan Werner Pol
Hij is een zoon van Harm Pol en Klaasje Schreuder. Hij is een oudere broer van The Incredible Doctor Pol.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
11. Evert Arnoldus Goettsch Azn.
Hij is geboren op 20 januari 1934. Hij is overleden op 22 augustus 2014 op 80-jarige leeftijd in Elsloo.
Hij is begraven op de kaarhof an de Verwersweg op Zorgvlied.
Hij is een zoon van Arnoldus Goettsch en Margje de Vegt.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
12. Tjibbe Goettsch Gzn.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
13. Juffrouw Naleke Bos-Evers
Zij is geboren op 9 juli 1893 in Noordwolde en is overleden op 27 december 1978.
Zij was getrouwd met Jan Geert Bos, die is geboren 17 augustus 1889 en is overleden op 3 oktober 1958.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
14. Janna Hunneman
Zij was een zuster van Wijnand Hunneman en Hillie Hunneman.
Zij was getrouwd met Harm van Nijen.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
15. Lena Meijerink
Zij is geboren op 15 mei 1937.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
16. Sietske Visser
Zij is een dochter van winkelier Hidde Visser en Trijntje Dijkstra.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
17. Klazina Geertje Groen
Zij is geboren op 15 augustus 1938 op Zorgvliet. Zij is overleden op 7 januari 2023 in Emmen.
Zij was getrouwd met Beene Bolding. Zij woonde in Emmen.
Zij is een dochter van Hendrikus Groen en Aaltje Donker.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Zie het overlijdensbericht van haar.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
18. Aaltje de Vries
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
19. Baukje Donker
Zij is geboren op ..-..-1938. Zij is overleden op ..-..-2014.
Zij is een dochter van Jan Donker en Ida Schipper.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
20. Hinderkien (Hennie) van Loenen
Zij is geboren op 17 maart 1932. Zij is op 76-jarige leeftijd overleden op 27 juli 2008.
Zij was getrouwd met Reint Veenstra.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
21. Berendina van Loenen
Zij is geboren op 6 mei 1937.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
22. Annie Benthem
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
23. Roelie Mulder
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
24. Margje Goettsch Adr.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
25. Geesje Hummel
Zij is een dochter van het zeer kinderrijke echtpaar Molle Hummel en Geesje Kloesen.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
26. Hillie Mulder
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
27. Meester Hendrik Onstee
In de woning bij de school woonde meester Hendrik Onstee. Hij is geboren op 3 januari 1900 in de Wijk. Hij is overleden op 11 april 1977 op 77-jarige leeftijd in het Diaconessenhuis in Möppel. Hij was getrouwd met Jantje Otten. Zij is geboren op 22 augustus 1905 in Wapse. Zij is overleden op 17 december 1996 in Wapse.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
28. Leentje (Lena) Oostra
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
29. Annie Schipper
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
30. Eefje Jongsma
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
31. Aaldert Dijkstra
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
32. Geertje Dijkstra
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
33. Alberdina Wieldraaier
Haar vader was boer.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
34. Rennie Mailly
Haar vader werkte op de zuivelfabriek in Elsloo.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
35. Janna (Jannie) Wever
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
36. Janke Tjassing
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
37. Klaasje Hummel
Zij is een dochter van het zeer kinderrijke echtpaar Molle Hummel en Geesje Kloesen.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
38. Sietske Krans
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
39. Anneke Veldmeier
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
40. Marietje Mulder
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
41. Klaasje Hunneman
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
42. Rensje Goettsch Gdr.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
43. Margje Tjassing
Zij is een dochter van Franke Tjassing en Tinie Boerhof.
Zij is getrouwd met Egbert Marinus Urff, die ook op deze foto staat.
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
44. Hendrikje (Hennie) Hof
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
45. Sijke de Vries
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
46. Hillie Terpstra
Zij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
47. Albert (Appie) Groen
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
48. Marcus Hof
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
49. Hendrik (Henk) Goettsch Azn.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
50. Martinus Hummel
Hij is een zoon van het zeer kinderrijke echtpaar Molle Hummel en Geesje Kloesen.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
51. Albert Oostra
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
52. Tjibbe Visser
Hij is een zoon van winkelier Hidde Visser en Trijntje Dijkstra.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
53. Johannes de Vries
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
54. Sijbrand Groen
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
55. Jacob Donker
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
56. Albert (Appie) Ekkels
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
57. Rinke Betten
Hij is geboren in juni 1936 op Zorgvlied. Hij is een zoon van Andries Betten en Tjitske Pijpstra.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
58. Edy (Eddie) Jongstra
Hij is geboren in 1934. Hij was een goede amateur-wielrenner. Hij was ondermeer kampioen van de vier noordelijke provincies. Hij is een zoon van Eesge Jongstra en Trijntje Hoekstra.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
59. Henk Pluim
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
60. Jelke de Boer
Hij woonde in de boerderij waar eerder Fokke Dieuwko Lindeboom woonde.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
61. Piet Jongsma
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Hij is een broer van Eefje Jongsma.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
62. Jacob Oostra
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
63. Ko Stuiver
Zijn vader was werkman in de kaasmakerij van de zuivelfabriek ‘De drie gemeenten’ in Elsloo.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
64. Foeke Albert Dijkstra
Hij is geboren in de week van 7 maart tot en met 13 maart 1939 op Zorgvlied.
Hij is een zoon van Keimpe Dijkstra en Ardiana van Olphen.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
65. Sieger de Vries
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
66. Harm Hummel
Hij is een zoon van het zeer kinderrijke echtpaar Molle Hummel en Geesje Kloesen.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
67. Jurrie Meijerink
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
68. Piet Meijerink
Gegevens moeten nog worden uitgezocht.
69. Egbert (Eb) Marinus Urff
Hij is getrouwd met Margje Tjassing, die ook op deze foto staat.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
70. Cornelis (Cor) Goettsch Azn.
Hij is geboren in de week van 26 maart tot en met 1 april 1940 op Zorgvlied.
Hij is een zoon van Arnoldus Goettsch en Margje de Vegt.
Hij staat ook op de schoolfoto uit 1948.
Gegevens moeten nog verder worden uitgezocht.
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 22 mei 2000 verscheen het volgende bericht over de presentatie van het boek ‘Het Mirakel’ van Klaas Kleine in het kerkgebouw an de brink van Deever.
Presentatie van Het Mirakel door Klaas Kleine
Diever – Klaas Kleine uit Diever heeft zaterdagmorgen in het bijzijn van een aantal genodigden het eerste exemplaar van zijn boek ‘Het Mirakel’, een verkenning met betrekking tot de Pancratiuskerk van Diever, overhandigd aan mevrouw A. Luchies Mulder. Met het schrijven van de geschiedenis van de hervormde kerk van Diever heeft Klaas Kleine niet de intentie gehad wetenschappelijk werk te verrichten. Het zou vooral ook leesbaar moeten zijn voor een leek. De voorzitter van de kerkvoogdij en de voorzitter van de Stichting Vrienden van de oude kerk feliciteerden de schrijver met het boek.
Klaas Kleine zegt gekozen te hebben voor mevrouw Luchies om het eerste exemplaar uit te reiken, omdat de familie Mulder vele jaren met de kerk te maken heeft gehad. De familie woonde vroeger naast de pastorie, waar nu het voormalige gemeentehuis van Diever staat. Verder was de vader van Anna Luchies president kerkvoogd. Mevrouw Luchies zei in haar dankwoord het een eer te vinden dat haar het eerste exemplaar werd aangeboden.
De boeken zijn binnenkort te verkrijgen bij de Stichting Vrienden van de oude kerk en de Historische Vereniging Gemeente Diever. Beiden hebben respectievelijk 200 en 300 exemplaren van het boek aangekocht.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief|
Wijlen Klaas Kleine is geboren op 20 maart 1940 op Koldervene, hij is veel te jong gestorven op 24 oktober 2000 in Deever. Zijn boek Het Mirakel verscheen in de winter van zijn leven, ongeveer een half jaar voor zijn overlijden.
Alleskunner wijlen Klaas Kleine (dertien ambachten en geen ongelukken, van nature kritisch en een beetje cynisch) was onder meer hoefsmid, siersmid, edelsmid, romanticus, historicus, bouwkundige, huizenbouwer, restaurateur, timmerman, metselaar, landgeitenfokker, landgeitenhouder, landgeitenkaasmaker, vioolbouwer, toneelspeler, schrijver, dichter, vertaler, docent cursus Drents, onderzoeksjournalist, klokkenluider, koster, ouderling, kerkvoogd. Als nog een kunde of beroep aan deze lijst moet worden toegevoegd, aarzel dan niet die kunde of dat beroep aan de redactie door te geven.
Meer gegevens over Klaas Kleine zijn te vinden op een bladzijde van Wikipedia.en in de webstee van ut Huus veur de Toal.
Het boek ‘Het Mirakel’ is te koop in de tweedehands-boekhandel.
De in het bericht genoemde Anna Luchies is Anna Catrina Mulder. Zij is geboren op 9 mei 1908 in Deever en is overleden op 14 januari 2004 in Dwingel. Zij is een dochter van Jan Berends Mulder en Roelofje Jans Tissingh. Anna Catrina Mulder was getrouwd met dominee Johannes Luchies. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
Afbeelding 1 – Bericht in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 22 mei 2000.
Afbeelding 2 – Voorkant van het boek Het Mirakel van Klaas Kleine.
De redactie van ut Deevers Archief heeft het volgende bericht in 2001 opgesteld en voor de zeer gewaardeerde lezers van het papieren blad Opraekelen van de Historische Vereniging Gemeente Diever gepubliceerd in Opraekelen Nr. 01/2 (jaargang 8, nummer 2, juni 2001). Het bericht komt enigszins gedateerd over.
Openbare Lagere School van Wittelte – Schiphol – Juli 1953
Veel mensen hebben gelukkig als gevolg van een oproep in de regionale bladen en een oproep in Opraekelen 01/1 gereageerd met het beschikbaar stellen van schoolfoto’ s aan onze historische vereniging voor publicatie. De bedoeling is dat uiteindelijk een en ander per school in boekvorm verschijnt. Toch willen wij de lezers van Opraekelen in komende nummers alvast wat mee laten genieten van zoveel moois.
Via telefonisch en schriftelijk contact met nagenoeg alle personen op deze foto, die is gemaakt tijdens een schoolreisje, zijn de navolgende gegevens achterhaald. De redactie is hen bijzonder dankbaar voor hun medewerking. Die contacten hebben ook geleid tot een flink aantal nieuwe leden (zie de nieuwsbrief in dit nummer, redactie). Een aantal leerlingen was in het bezit van deze foto. Veel leerlingen wisten niet dat deze foto bestond. Een aantal leerlingen kon zich zelfs niets meer van het schoolreisje herinneren. Onduidelijkheid was er ook over de plek waar de foto is genomen. Enkelen noemden vliegveld Eelde, maar het merendeel vond dat de foto op Schiphol was genomen. Jan Barelds herinnert zich van dat schoolreisje dat een grote stad, zoals Amsterdam, en dat grote vliegtuig op Schiphol veel indruk op hem hebben gemaakt. Dankzij Roelie Klok kwamen we achter de verblijfplaats van juffrouw Thalé Botje. Zij kwam in augustus 1951 naar de school van Wittelte. Dat was haar eerste standplaats. Zij gaf les aan de kinderen in de eerste, de tweede en de derde klas. Zij herinnerde zich direct de schoolreis naar Amsterdam, de boottocht door de grachten en het bezoek aan Schiphol.
Vier leerlingen wonen nog steeds in Wittelte. Opvallend is dat veel leerlingen niet echt ver van Wittelte wonen in plaatsen, zoals Assen, Arrierveld, Beilen, Deever, Eext, Giethoorn, Leggel, Möppel, Bovensmilde, Staphorst, Stienwiek, Tuk, Vledder en Westerbork. Slechts vijf leerlingen wonen in plaatsen, zoals Baarn, Emmeloord, Den Haag, Esbeek, Maassluis en Voorthuizen.
Bij de leerling met nummer 10 bestaat nog enige onzekerheid. Liesje Bron wordt vaker genoemd dan Annie Hooier. Volgens Reinder van Leeuwen was Jan, de broer van Annie Hooier, net zo oud als hij en zou Jan, als Annie op de foto zou staan, ook op deze foto moeten staan en dat is niet het geval. Maar de redactie blijft nog verder speuren.
Een punt van discussie was ook het jaar waarin deze foto is genomen. Velen noemden 1952, toch is gekozen voor 1953. Daarbij was van doorslaggevende betekenis de reactie van Aaltje Slagter (geboren op 26 januari 1947). Zij heeft samen met Jennie Soer (geboren op 21 november 1946) en Jan Gritter (geboren op 20 januari 1947) van mei 1953 tot mei 1954 in de eerste klas van de school in Wittelte gezeten. Bovendien staat achter op de foto van Jan Barelds de tekst juli 1953 !
Een flink aantal kinderen op deze foto is dertien of veertien jaar. Waren er dan zoveel ‘zittenblijvers’ op deze school ? Nee, Trijntje Oostra schreef daarover het volgende: ‘Met dit schoolreisje mochten naast de leerlingen ook de kinderen mee die al één jaar van school af waren, om toch een goed gevulde bus te hebben.’
Al met al was het niet eenvoudig om het materiaal voor deze ene foto bij elkaar te krijgen.Wij zijn benieuwd naar aanvullende reacties. Op de foto zijn de volgende kinderen te zien, waarbij de geboordedatum, de datum van overlijden, de persoon met wie de leerling is getrouwd en de huidige woonplaats zijn vermeld.
Voor de nummers wordt verwezen naar de bijgaand afgebeelde figuur.
1. Jacob (Japie) Oostra
Hij is geboren op 22 oktober 1939. Hij trouwde met Geesje Boerma. Hij woonde in Esbeek.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
2. Juffrouw Thalé Botje
Zij is geboren op 18 januari 1931 in Groningen. Woonplaats: Eelde.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
3. Gerda Klok
Zij is geboren op 20 juni 1941. Zij trouwde met Dirk Buiter. Woonplaats: Tuk, laatstelijk Steenwijk.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
4. Roelof Jonker
Hij is geboren op 11 april 1939. Hij trouwde met Dinie Nijstad. Woonplaats: Eext.
5. Roelie Rozeboom
Zij is geboren op 5 februari 1942. Woonplaats: Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
6. Tiede Oosterhof
Hij is geboren op 17 april 1939. Hij is overleden op 1 juni 1955. Hij woonde in Wittelte. Hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
7. Geert Soer
Hij is geboren op 30 april 1939. Hij trouwde met Geesje Vrieling. Woonplaats: Steenwijk.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
8. Jan Klok
Hij is geboren op 3 september 1942 in Wittelte. Hij is overleden op 12 november 1992. Hij trouwde met Hennie Meulebelt. Hij woonde in Wittelte bij de Wittelterbrug.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
9. Alie Pril
Zij is geboren op 12 juni 1943. Zij trouwde met Rob Pino. Woonplaats: Baarn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
10. Liesje Bron
Zij is geboren op 17 januari 1942. Zij trouwde met Marius Wijer. Woonplaats: Ochten in de Betuwe.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
11. Arend (Arie) Oosterhof
Hij is geboren op 4 september 1941. Hij trouwde met Dinie de Vrieze. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
12. Arend van Zomeren
Hij is geboren op 1 mei 1945. Hij trouwde met Hannie Annevelink. Woonplaats: Westerbork.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
13. Immigje (Immie) Siemens
Zij is geboren op 15 juli 1944. Zij trouwde met Lammert Klok. Woonplaats: Bovensmilde, laatstelijk Assen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
14. Lammichje (Lammie) Echten
Zij is geboren op 10 juni 1945. Zij trouwde met Jan Maat. Woonplaats: Giethoorn.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
15. Klazina (Klazien) Houwer
Zij is geboren op 5 maart 1945. Zij trouwde met Henk Echten. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
16. Aaltje Slagter
Zij is geboren op 26 januari 1947. Zij trouwde met Jan Wiechers. Woonplaats: Leggeloo.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
17. Jan Barelds
Hij is geboren op 17 februari 1942. Hij trouwde met Jantje Prins. Woonplaats: Emmeloord.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
18. Willemina (Mina) Oost
Zij is geboren op 14 februari 1941. Woonplaats: Den Haag.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
19. Aaldert Soer
Hij is geboren op 16 juni 1941. Hij is overleden op ….. Hij trouwde met Roelie Stoker. Woonplaats: Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
20. Jan Soer
Hij is geboren op 10 december 1943 in Wittelte. Hij is overleden op 19 juni 2021 in Hardenberg. Hij trouwde met Gertie Inia. Hij was onderwijzer. Hij woonde lang in Arriërveld aan het Ommerkanaal, de laatste jaren in Ommen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
21. Reinder van Leeuwen
Hij is geboren op 13 juni 1941. Hij trouwde met Dinie Jansen. Woonplaats: Vledder.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
22. Albertus (Bertus) Noorman
Hij is geboren op 3 april 1943 in Wittelte. Hij is overleden op 26 november 1996. Hij was getrouwd met Lammie Posthumus.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
23. Jennie Soer
Zij is geboren op 21 november 1946. Zij trouwde met Hendrik (Henk) Daleman. Woonplaats: Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
24. Willem Nijboer
Hij is geboren op 2 augustus 1945 in Oll’ndeever. Hij is overleden op 18 december 1967. Zijn vriendin was Janke ….. Beiden zijn overleden tijdens een auto-ongeluk bij Tuk. Beiden zijn begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hen.
25. Grietje Wesseling
Zij is geboren op 12 april 1945. Zij trouwde met Jacob Doze. Woonplaats: Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
26. Jantje ten Buur
Zij is geboren op 20 april 1943. Zij trouwde met Willem Elting. Woonplaats: Wittelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
27. Trijntje Oostra
Zij is geboren op 30 juni 1944. Zij trouwde met Willem Jansen. Woonplaats: Westerbork.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
28. Magaretha (Magreet) Oost
Zij is geboren op 16 mei 1943. Zij trouwde met Jantinus Winkel. Woonplaats: Maassluis.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
29. Wolter Jonkers
Hij is geboren op 17 februari 1943. Hij trouwde met Ivonne Meijer. Woonplaats: Voorthuizen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
30. Christina (Stiena) Wilhelmina Klok
Zij is geboren op 16 februari 1940. Zij trouwde met Johannes van der Weij. Zij woonde in Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
31. Geertinus (Tinus) van Zomeren
Hij is geboren op 25 september 1943. Hij trouwde met Cobie Weurding. Woonplaats: Westerbork.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
32. Tina Westerveen
Zij is geboren op 22 februari 1946 in Wittelte. Zij trouwde met Pieter Gunst. Woonplaats: Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
33. Lutina Oost
Zij is geboren op 26 april 1945. Zij trouwde met Albert Zantingh. Woonplaats: Staphorst.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van haar.
34. Jacob (Japie) Snoeken
Hij is overleden op …. Hij woonde in Wittelte, laatstelijk an de Kloosterstroate in Deever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
35 . Jan Gritter (Oostra)
Hij is geboren op 20 januari 1947. Hij trouwde met Wytske Landstra. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
36. Meester Hendrik (Henk) Broer
Hij is geboren op 26 augustus 1914. Hij is overleden op .. februari 1996. Hij is begraven op de kaarkhof van Geeter’n. Hij was getrouwd met Geertje Wuite.
Geertje Wuite is geboren op 28 januari 1922 in Geeter’n. Zij is overleden op 25 maart 2020 in de stad Groningen. Ze was toen 98 jaar oud. Zij is begraven op de kaarkhof van Geeter’n.
Hendrik (Henk) Broer was de laatste hoofdmeester van de Witteler skoele. In Wittelte is de weg langs de plaats waar de school stond naar hem vernoemd: Meester Broerweg.
Hij woonde in de schoolmeesterswoning aan de nep-brink van Wittelte en hij woonde na zijn pensionering in Deever.
De redactie is in de openbare bronnen nog zoekende naar meer gegevens van hem.
37. Egbert (Eppie) Oostra
Hij is geboren op 30 augustus 1943. Woonplaats: Meppel.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
38. Jannes Siemens
Hij is geboren op 27 augustus 1939. Hij trouwde met Jantje Wolters. Hij woonde in Bovensmilde, laatstelijk in Assen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
39. Jan Willem Echten
Hij is geboren op 24 augustus 1940 in Dwingel. Hij is overleden op 22 januari 2004 in Zwolle. Hij was getrouwd met Roelie Noorman. Hij woonde in Havelte.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van hem.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie beseft terdege dat de in 2001 verzamelde gegevens van de negenendertig personen op de foto gedateerd, dus niet meer actueel zijn. De redactie wil graag uitzoeken welke gegevens zijn veranderd en heeft daarbij de zeer gewaardeerde hulp nodig van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief.
Zo weet de redactie bijvoorbeeld dat Jacob (Japie) Snoeken, de bedenker en maker van het betonnen Witto-beeld op de Wittelter Baarg, niet meer leeft, de vraag is wanneer hij is overleden. De redactie weet wel dat hij is begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever.
De redactie zou ook graag meer gegevens van het vliegtuig op de foto willen melden. Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan deze gegevens aanleveren ?
Afbeelding 1
De leerlingen van de Witteler skoele maakten in juli 1953 een schoolreisje naar Amsterdam en Schiphol. De hier afgebeelde foto is aanwezig in de verzameling van de Wittelter dorpsvereniging. De redactie betreurt het dat de kwaliteit van de foto niet al te best is.
Afbeelding 2
De nummers in de afbeelding komen overeen met de nummers van de lijst met namen in het bericht.
In de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van vrijdag 2 mei 1986 verscheen een bericht over de start van de firma ‘De Twee Hendrikken’ van de gebroeders Klaas Kleine en Berend Kleine en de presentatie van het boekje ‘Iezerstark’.
Kleines presenteren boekje bij opening van smederijen
Diever – Op vrijdag16 mei zullen de twee smederijen in Diever, die zich verenigd hebben onder de firmanaam ‘De Twee Hendrikken’, officieel worden geopend door mr. J. Siderius, voorzitter van de Provinciale Monumentencommissie.
Tegelijkertijd zal het boekje ‘Iezerstark’ worden gepresenteerd. ‘Iezerstark’ is een bundel sterke verhalen uit de smederij, opgetekend uit de mond van, of geschreven door verschillende smeden en wordt uitgegeven in samenwerking met Stichting Het Drentse Boek.
Zoals bekend werkt Klaas Kleine sinds 1 januari van dit jaar met zijn broer Berend samen onder de genoemde firmanaam.
De ene smederij, die nu omgedoopt is tot De Kleine Hendrik, is al bijna twintig jaar gevestigd aan de Peperstraat in Diever.
De andere, De Grote Hendrik, is in zekere zin nieuw en gevestigd aan de Hoofdstraat in Diever. In dat pand werd gedurende tien jaar een bloemenwinkel gedreven, maar waarin tot voor twintig jaar de smederij van de gebroeders Kloeze was gevestigd.
De Twee Hendrikken verricht al het voorkomende smeedwerk, maar zal zich in het bijzonder toeleggen op hang- en sluitwerk voor restauraties. Zowel De Grote Hendrik als De Kleine Hendrik zijn ingericht met gereedschappen en machines van omstreeks 1900. Door deze inrichting en de soort van de werkzaamheden zal de bezoeker de indruk krijgen in een museum te vertoeven. ‘Niettemin worden in beide bedrijven op een hedendaagse wijze zaken gedaan’, schrijft Klaas Kleine in de uitnodiging voor de opening. ‘Zodoende zijn meerdere hoedanigheden op een aangename wijze verenigd.’
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft voor de volledigheid en de goede orde ook een afbeelding van de voorkant van het boekje ‘Iezerstark’ aan het bericht toegevoegd. De redactie is op zoek naar een scan van de in het bericht genoemde uitnodiging voor de opening van De Twee Hendrikken.
De redactie van ut Deevers Archief heeft deze kleurenfoto van de verweerde voorgevel van de vakantieboerderij Onder De Eiken, adres Heufdstroate 76 in Deever gemaakt op vrijdag 28 november 2020. Deze foto is gemaakt op een druilerige herfstdag.
In de gemiente Deever worden steeds meer voormalige boerderijen als bedrijfspand ingezet in de steeds winstgevender toeristenindustrie. De redactie verwijst voor de volledigheid en de goede orde naar het bericht De Heufdstroate op un ansichtkoate uut 1904.
Aan de rechterkant van het gebouw is het begin van ut Swatte Pattie te zien. Ut Swatte Pattie eindigt op ut Bultie.
De redactie van ut Deevers Archief is druk bezig met het digitaliseren (scannen) van zijn veel ruimte in beslag nemende papieren archief (papperrassie scannen en vervolgens dat papperrassie in de container voor het oude papier gooien), bestaande uit vooral veel dozen en veel mappen en veel ordners met veel foto’s, kranten- en tijdschriftenknipsels, reclamemateriaal, folders uut de gemiente Deever, en zo voort, en zo voort, en zo voort.
Tot dit grote karwei behoort ook het digitaliseren (scannen) van vele oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemeente Deever, Van Goor’s Blattie).
De redactie vond bij het scannen van jaargang 1997 van ut Deevers Blattie op bladzijde 9 van ut blattie van 11 december 1997 de hier afgebeelde geschiedkundig waardevolle advertentie. De redactie wil deze advertentie niet onthouden aan zijn zeer gewaardeeerde trouwe bezoekers. De redactie heeft deze advertentie wel voorzien van een rouwrand.
Het betrof de uitnodiging (let niet op het foutje in de tekst van de uitnodiging) aan alle inwoners van de gemiente Deever op 18 december 1997 om 20.00 uur aanwezig te zijn bij de vergadering van de raad van de gemiente Deever, waarin de gemiente Deever zich zelf ten grave moest dragen bij agendapunt 3, vanwege de gedwongen fusie met de gemiente Vledder, de gemiente Dwingel en de gemiente Oavelte. De gemiente Deever is er ingeluist.
Maar gelukkig was daar ook het verborgen agendapunt 7. Hapje en drankje. Vanwege dat gratis hapje en drankje, op kosten van de vet en veel belasting betalende inwoners van de gemiente Deever, zal het wel gezellig druk zijn geweest in ut Dingspilhuus, bee Jan Vos, in ut ienige echte waarme hart van Deever. Het is betekenisvol en bedenkelijk en misschien ook wel respectloos dat de liquidatievergadering niet werd gehouden in ut gemientehuus an de brink van Deever (ut gemientehuus van de gemiente Westenveld haar in de olde gemientehuusboerdereeje in Oavelte evestugd möt’n weed’n.).
Dat moet toch wel een dingetje zijn geweest voor bijvoorbeeld het bestuur van de vereniging met de naam Historische Vereniging Gemeente Diever. Dit bestuur nam de zeer gewaardeerde dappere beslissing deze naam na 1 januari 1998, dus na de liquidatie van de gemiente Deever, te handhaven en deze bijvoorbeeld niet te veranderen in Historische Vereniging Voormalige Gemeente Diever of Historische Vereniging Ex Gemeente Diever of Historische Vereniging Geliquideerde Gemeente Diever of Historische Vereniging Opgedoekte Gemeente Diever of Historische Vereniging Deelgemeente Diever of Historische Vereniging Diever/Dieverbrug/Geeuwenbrug/Olde Willem/Wateren/Wapse/Wittelte/Zorgvlied.
Het volgende bericht beschrijft hoe belanghebbende boeren in Wittelte op eigen initiatief en met eigen geld en eigen eigendom de aanleg van lagere orde klinkerwegen in Wittelte probeerden te versnellen. Dit opmerkelijke initiatief toont aan hoe groot de eensgezindheid in de kleine boerengemeenschap van Wittelte in die tijd was. De gemeente Diever was met het beschikbaar stellen van een subsidie van 1375 gulden aan de gemeente en het in eigendom overdragen van de zandweg aan de gemeente bereid de 400 m lange zandweg langs de Wittelter school tot aan het erf van boer Gerrit Pot te verharden.
De gemeenteraad van Deever kwam op 19 maart 1926 in vergadering bijeen. Aanwezig waren burgemeester Hendrik Gerard van Os en de raadsleden Harm Hessels Hessels (tevens wethouder, zonder partij, later namens de Anti Revolutionaire Partij, redactie), Roelof van Kampen (zonder partij, redactie), Jan Muggen (zonder partij, redactie), Harm Smit Wolterzoon (tevens wethouder, zonder partij, redactie) en Roelof van Wester (zonder partij, later namens de Liberale Partij, redactie). Het uit Wittelte afkomstige raadslid Pieter Barelds (namens de MP, redactie) was niet aanwezig. Vanwege het overlijden op 20 februari 1926 van het raadslid Klaas Hessels Jzn. (zonder partij, redactie) was er een vacature in de raad. In het zesde agendapunt van deze vergadering kwamen twee adressen (verzoekschriften, redactie) uit Wittelte aan de orde.
Het eerste adres was van Harm Hessels Hermannuszoon, Aaldert Slot (de plaatselijke bakker en kruidenier, redactie), Hendrik Boerhof, Hildegonda Seinen (de weduwe van Wolter Bennen, redactie), Dina Veere (de weduwe van Hendrik Lefferts Barelds, redactie), Gerrit Pot, Grietje ten Brink (later getrouwd met Jan Thijs Klaassen, redactie), Lammigje Offerein (de weduwe van Jan bij de Berg, redactie), Hendrik Wesseling Teuniszoon, Klaas Klaassen, Albert Pot, Jans Bult, Jan Berends van de Berg en de boterfabriek van Deever (de Wittelter boeren waren immers aangesloten bij de Coöperatieve Zuivelfabriek Diever, redactie).
Dit adres was op 12 maart 1926 binnengekomen. In het adres deden genoemde belanghebbenden een verzoek tot bestrating van de zandweg vanaf de kom van Wittelte tot aan de hoek bij het erf van boer Gerrit Pot. Het ging om de verharding van de zandweg langs de toenmalige openbare lagere school. Voor de verharding van deze 400 meter lange zandweg (thans de Meester Broerweg, redactie) boden zij een subsidie van 1375 gulden aan de gemeente aan. Dit kwam neer op een subsidie van f 3,44 per strekkende meter weg.
Het tweede adres was van Dine Veere (de weduwe van Hendrik Lefferts Barelds, redactie), Jan Pot, Grietje ten Brink (later getrouwd met Jan Thijs Klaassen, redactie), Hendrik Wesseling Teuniszoon, Hessel Hessels Harmzoon, Berend Klaster, Hendrik Boerhof, Klaas Klaassen, Harm Hessels Hermannuszoon, Albert Elting, Lammigje Offerein (de weduwe van Jan bij de Berg, redactie), Jacob Tabak, Cornelis Feijen, Roelof Fledderus, Jacob Eising, Gerrit Pot, Berend Jongbloed, Thijs Fledderus, Hildegonda Seinen (de weduwe van Wolter Bennen, redactie) en Albert Pot, allen wonende in Wittelte, Albertje Santing (de weduwe van Koop Steenbergen, redactie), wonende in Pesse en Jan Timmerman, wonende in Assen.
Het ging om een op 17 maart 1926 ingekomen verzoek tot bestrating van de zandweg van het oude tolhuis te Wittelte langs de woningen van Cornelis Feijen, Jacob Tabak, Thijs Fledderus, Jacob Eising en Arend Tijmes (die de boerderij huurde van Albertje Santing, de weduwe van Willem Steenbergen, redactie).
Voor de verharding van deze 2500 meter lange zandweg (thans de Broeken, redactie) boden de belanghebbenden een subsidie van 4900 gulden aan de gemeente aan. Dit kwam neer op een subsidie van f 1,92 per strekkende meter weg.
Voorzitter Hendrik Gerard van Os was van mening, dat, alvorens de raad over de twee Wittelter verzoeken zou kunnen beslissen, eerst de aanlegkosten moesten worden nagegaan. Daarom vond hij het wenselijk dat de verharding van buurtwegen in Wapse wat moest zijn opgeschoten, alvorens de gemeente nieuwe uitgaven op haar schouders zou nemen. Hij stelde daarom de raad voor de beslissing over de twee verzoeken aan te houden. Deze kon zich zonder hoofdelijke stemming verenigen met het voorstel.
De gemeenteraad van Deever behandelde de twee verzoekschriften pas in haar vergadering van 6 december 1927. De raad was inmiddels door verkiezingen in 1927 anders van samenstelling geworden. Nu waren aanwezig burgemeester Hendrik Gerard van Os, Frederik Wilhelm Ackermann (zonder partij, bewoner van de verdwenen villa Castra Vetera op Zorgvlied, redactie), Harm Hessels Hessels (tevens wethouder, zonder partij, later namens de Anti Revolutionaire Partij, redactie), Jan Klaassen (namens de Anti Revolutionaire Partij, redactie), Jan Muggen (zonder partij, redactie), Jan Seinen (zonder partij, later namens de Liberale Partij, redactie) en Roelof van Wester (tevens wethouder, zonder partij, later namens de Liberale Partij, redactie).
Ter tafel werden gebracht het in de raadsvergadering van 19 maart 1926 aangehouden adres van Harm Hessels Hermannuszoon cum suis (met de zijnen, redactie) met het verzoek de zandweg langs de Wittelter school te verharden en het aangehouden adres van de weduwe van Hendrik Lefferts Barelds cum suis met het verzoek de zandweg door de Broeken te verharden.
De voorzitter deelde mee, dat de kosten van dergelijke wegen, met een verhardingsbreedte van 2,50 m in paardenklinkers, blijkens de in Wapse opgedane ervaring, ongeveer zes gulden per strekkende meter bedroegen. Aldus bedroeg de raming van de kosten van de aanleg van de 400 meter lange weg langs de Wittelter school 2.400 gulden en die van de aanleg van de 2.500 meter lange weg door de Broeken 15.000 gulden.
De door burgemeester Hendrik Gerard van Os genoemde paardenklinkers waren sterk gebakken soms plaatselijk verglaasde klinkers, die vanwege hun grote hardheid veel in straatwegen werden toegepast. Straatklinkers moesten van zeer goede kwaliteit zijn, want de wegen hadden in die tijd veel te verduren van hoefijzers van paarden en stalen hoepels van wagenwielen.
Het college van burgemeester en wethouders stelde de raad voor het besluit te nemen tot aanleg van de verharding van de 400 m lange weg langs de Wittelter school, op dezelfde wijze en op dezelfde voorwaarden als was geschied met de verharding van buurtwegen in Wapse, nadat het eigendom daarvan aan de gemeente zou zijn overgedragen. De boermarke van Wittelte was de eigenaar van deze zandweg. De gemeente werd op die manier de eigenaar van de klinkerweg en werd daardoor ook verantwoordelijk voor het onderhoud.
Tevens stelden burgemeester en wethouders de raad voor te besluiten het verzoek om de weg door de Broeken te verharden van de hand te wijzen. Volgens het college stonden daaraan weinig woningen en diende deze zandweg in hoofdzaak ten behoeve van de aanliggende landerijen. Ook werd de toegezegde subsidie gering gevonden. Het argument dat er te weinig woningen aan de zandweg door de Broeken stonden was een zwak argument, want aan de weg langs de Wittelter school stonden minder woningen.
Het argument dat voornamelijk landerijen langs de lange zandweg lagen, zou vanwege de economische ontwikkeling juist pleiten voor verharding van de zandweg. Vooral het financiële aspect zal zwaar hebben meegewogen in de beslissing over het afwijzen van het verzoek tot verharding van de weg door de Broeken.
Na discussie werden de voorstellen van het college zonder hoofdelijke stemming door de raad aangenomen. Wel werd door de raad het denkbeeld van het raadslid Jan Muggen overgenomen om te proberen voor de verharding van de zandweg langs de Wittelter school een hogere subsidie dan de aangeboden f 0,15 per strekkende meter van de boterfabriek te Diever te verkrijgen. De gemeente wilde het gegeven paard toch nog maar eens in de bek kijken.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie heeft dit bericht in 2001 opgesteld en voor de zeer gewaardeerde lezers van het papieren blad Opraekelen gepubliceerd in Opraekelen Nr. 01/2 (jaargang 8, nummer 2, juni 2001).
Het openbare zandweggetje van de boermarke van Wittelte langs de bakkerij van Aaldert Slot werd in de volksmond Potsweggie en later Slotsweggie genoemd. Ut weggie liep langs de boerderij van Gerrit (Garriet) Pot en eindigde in 1921 nog ergens op de Oosteresch van Wittelte. In verharde toestand was ook sprake van Schoolstraat. Ut weggie heet tegenwoordig meester Hendrik Broerweg. Meester Hendrik Broer was de laatste hoofdmeester van de opgeheven en afgebroken Wittelter Skoele an ut Potsweggie of ut Slotsweggie.
Afbeelding 1
Een deel van het verzoekschrift dat belanghebbenden bij de verharding van de zandweg vanaf de kom van het dorp Wittelte tot aan het erf van boer Gerrit Pot op 12 maart 1926 richtten aan de raad van de gemiente Deever. Het verzoekschrift werd mede ondertekend door Lammigje Offerein, de weduwe van Jan bij de Berg. In die tijd woonde de familie bij de Berg nog echt ‘bee de Baarg’; de Wittelter baarg, die tegenwoordig op pseudo-historische gronden Witto’s Heuvel wordt genoemd. De familienaam bij de Berg komt in Wittelte niet meer voor, maar het zou interessant zijn enig genealogisch onderzoek naar deze familie te doen. (afbeelding van een document uit het archief van de gemiente Deever)
Afbeelding 2
De zandweg langs de Witteler skoele werd ‘Pot’s weggie’, ook wel ‘Slot’s weggie’ genoemd. In verharde toestand was er ook sprake van Schoolstraat. Na de opheffing van de Wittelter school per 1 augustus 1967 kreeg de weg van gemeentewege de naam Meester Broerweg, het laatste hoofd van de Witteler skoele. Hij staat op schoolfoto’s, die in ut Deevers Archief zijn opgenomen, bijvoorbeeld op de schoolfoto uit 1965. (© 20 mei 2001, ut Deevers Archief)
Afbeelding 3
De Meester Broerweg met op de achtergrond de kom van het dorp Wittelte. Na zandweg, 2,50 meter brede en 3,50 meter brede klinkerweg te zijn geweest, is de weg tegenwoordig een asfaltweg. (© 20 mei 2001, ut Deevers Archief)
Afbeelding 4
De in 1927 aangelegde klinkerweg eindigde bij de dam van de boerderij van Gerrit Pot. Tegenwoordig loopt de geasfalteerde Meester Broerweg bij deze boerderij met een bocht naar links verder. (© 20 mei 2001, ut Deevers Archief)
De kunstschilder Adrianus (Arie) Johannes Zwart is geboren op 30 augustus 1903 in Rijswijk en is overleden op 27 augustus 1981 in het Rosa Spierhuis in Laren in Noord-Holland.
Na zijn huwelijk in 1926 was hij voor het levensonderhoud van zichzelf en zijn gezin afhankelijk van de inkomsten uit de verkoop van zijn schilderijen. Hij reisde veel door Nederland, eerst alleen, later met zijn gezin in een omgebouwde verhuiswagen. In 1936 werd deze vervangen door een speciaal voor het gezin gebouwde woonboot, die de naam De Trekschuit kreeg. Hiermee gingen hij en zijn gezin verder op reis door Nederland. Hij was vaak te vinden op de Beulakker Wiede en in Möppel. In de winter lag De Trekschuit in Möppel. Zwart is door zijn contacten met Möppeler schilders na 1940 overgestapt op het gebruik van lichtere kleuren met een lossere penseelvoering, zoals op het afgebeelde schilderij is te zien. Zijn schilderijen werden in de kunsthandel voor goede prijzen verkocht en waren vaak te zien op tentoonstellingen.
Arie Zwart gaf zijn hier afgebeelde schilderij de naam Hutje, achter Diever, Drente. Hij tekende de titel van het schilderij op het doek aan de achterkant van het schilderij. Het werk is met olieverf geschilderd op een linnen doek. Het schilderij heeft een breedte van 49 centimeter en een hoogte van 39 centimeter. Het schilderij is aan de voorkant voorzien van de handtekening van de schilder. De redactie van ut Deevers Archief schat in dat Arie Zwart dit schilderij tussen 1945 en 1950 heeft gemaakt.
De grote vraag is natuurlijk waar in de gemiente Deever hij dit schilderij heeft gemaakt. Het kan natuurlijk zo zijn dat hij met zijn schip De Trekschuit een reis door de Drentse Hoofdvaart heeft gemaakt en enige tijd an de löswal an de Deeverbrogge heeft gelegen en zo in de gemiente Deever plekken waar nog een hut stond, heeft leren kennen.
De redactie van ut Deevers Archief weet uit zijn jeugd in de vijftiger jaren van de vorige eeuw dat an de Wittelerweg in Oll’ndeever nog een familie in een hut woonde, maar die hut stond niet bij een veentje. Wellicht heeft hij met de titel Hutje, achter Diever, Drente een hut in Wapse, in Wittelte, op Kalteren of an de Gowe bedoeld.
De redactie van ut Deevers Archief ontving op 7 maart 1921 van mevrouw Hanneke Wiegant-Klijnstra bijgaande reactie op het bericht Somerhuussie ‘de Wiemel’ in Ellert en Brammert. De redactie is mevrouw Hanneke Wiegant-Klijnstra bijzonder erkentelijk voor deze reactie.
Ook ik heb vele malen bij Ellert en Brammert gekampeerd met mijn familie. De eerste jaren sliepen we in legertenten van de Hervormde kerk in Den Haag. Die stonden aan de linkerkant van de toerit naar Ellert en Brammert. Later logeerden we in huisjes. Die stonden rechts van het toegangspad.
Ik heb nog een aanvulling op de namen van de zomerhuisjes. Een gezin van onze familie verbleef in het zomerhuisje met de naam ‘het Plaggenbultien’. Dat was volgens mij een stenen bungalow, net zoals ‘het Knienegat’, waar een ander gezin van onze familie was.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
In vacantiecentrum Ellert en Brammert had elk stenen zomerhuisje of kampeerhuisje of bungalowtje een eigen naam.
De naam ‘Plaggenbultien’ kwam nog niet op de lijst voor. De naam ‘Plaggenbultien’ is in het Deevers ‘Plagg’nbultie’. Een plagg’nbultie is een hoop heideplaggen, die plaggen werden, in de tijd dat in Deever elke boer nog schapen had, in de winter gebruikt als strooisel in de potstal van de schapen.
De redactie kan helaas nog geen foto van het stenen zomerhuisje met de naam ‘Plaggenbultien’ tonen.
De lijst met namen is nu als volgt: Baander, Blekbèr, Brummel, Dankbèr, Deele, Dobbe, Eveltas, Hemertien, Hilde, Karnmeule, Knienegat, Nes, Plagg’nbultie, Scheuper, Schoapvoalt, Sikke, Spinwiefien, Streuper, Wiemel, Zödde.
De redactie van ut Deevers Archief heeft het vermoeden dat in de lijst van namen van de zomerhuisjes nog steeds minstens acht namen ontbreken ! Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan deze lijst aanvullen ?
De redactie toont hier ter illustratie een afbeelding van een zwart-wit ansichtkaart van het stenen zomerhuisjes met de naam ‘de Bander’, in ut Deevers is dat ‘de Baander’. De ansichtkaart is in de zomer van 1955 verstuurd, is uitgegeven door JosPé in Arnhem en werd verkocht door Vacantiecentrum Ellert en Brammert, Dieverbrug, telefoon 05219-1207.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan zich herinneren vacantie gevierd te hebben in het zomerhuisje met de naam ‘de Baander’ ?
In de Provinciale Drentsche en Asser Courant verscheen op 30 december 1886 het volgende bericht over het ruimen van een dikke laag sneeuw op de belangrijkste zandwegen en voetpaden in de gemiente Deever.
Uit Diever wordt van 27 december gemeld aan de Nieuwe Rotterdamsche Courant:
Zooals met weet, bestaan in Drente nog altijd de persoonlijke diensten.
Toen heden morgen de aarde bedekt was met eene dikke laag sneeuw, die de wegen versperde, werd door bemoeiing van de straatweg-commissie al spoedig de sneeuwslede langs die wegen gesleept,
Op zandwegen gaat dat uit den aard der zaak niet, en spoedig werden daarom de ingezetenen door klokgeklep om den dorpstoren verzameld, en werd dáár door den burgemeester bevolen, dat uit ieder gezin, waarin mannelijke personen van 18-60 jaar aanwezig zijn, binnen een uur een persoon present moest zijn, gewapend met een ballastschop, tot wegruiming van sneeuw van de zandwegen en voetpaden.
Het is een zeer opwekkend gezicht dat werken in massa, waarbij de sneeuwballen natuurlijk niet worden vergeten, en moge het voor de verwende stadskinderen ongerijmd schijnen, dat een burgemeester u maar voor zulk werk kan requireeren, ze doen het in het Drente met lust, het werk is zeer spoedig verricht, en …. het kost geen geld.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Als de inwoners sneeuw moesten geruimen, dan werd vroeger enige tijd geklept met de grote klok.
Het luiden van de klokken in de gemeentelijke toren an de brink van Deever bij verschillende gebeurtenissen is een traditie, die niet verloren mag gaan.
Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst was van 1 maart 1930 tot 1 maart 1937 werkzaam in de Witteler Skoele. Christina Augusta Johanna ter Horst is op 24 december 1909 in Zwolle geboren. Ze is op 7 april 1930 in het bevolkingsregister van de gemiente Deever ingeschreven op het adres Diever 4. Dat was het adres van Roelof Klasen en Aatlje Mulder in de Heufdstroate, bij dat echtpaar was ze in de kost. Haar vorige standplaats was Amersfoort. Met ingang van 1 maart 1937 was Harderwijk haar nieuwe standplaats. Wie weet de datum en plaats van overlijden van juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst ? De redactie van ut Deevers Archief is nog steeds op zoek naar gegevens van haar.
Juffrouw Christina Augusta Johanna ter Horst heeft bijgaand afgebeelde foto van negen van haar leerlingen in 1936 bij de Witteler Skoele gemaakt met haar eigen fototoestel. Zij maakte daarmee een van de weinige opnamen bij de vooroorlogse Witteler skoele. Achter de kinderen is nog net zichtbaar het huisje waarin de familie Jochem van Leeuwen woonde.
Bij deze foto stonden gelukkig de naam van deze leerlingen van de eerste klas achter op de foto geschreven, zodat de redactie van ut Deevers Archief geen tijd hoefde te besteden aan het uitzoeken van de naam van deze leerlingen.
De redactie heeft zich bij deze foto ook een turboslag in de rondte gezocht, maar moet vaststellen dat deze niet is opgenomen in het moedige en onvolprezen boekje en in 2004 uitgegeven boekje ’Wittelte na Witto’ van de Werkgroep Historisch Wittelte.
De vijf staande kinderen op de foto zijn van links naar rechts:
Lenze (Leinse) Cornelis Boer
Hij is geboren op 24 februari 1927 in Oll’ndeever.
Hij is een zoon van Hendrik Jacob Boer en Lammigje Nieuwenhuis.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van Leinse Boer.
Roelof Lensen
Hij is geboren op 4 januari 1930 op ’t Moer.
Hij is overleden op zondag 11 april 1943 in Meppel.
Hij is een zoon van Roelof Lensen en Grietje Jonkers.
Frederika (Rika, Rikie) Jantina Odie
Zij is geboren op 17 februari 1930 op ’t Moer.
Zij is een dochter van Lambert Odie en Trijntje Kamer.
Zij is op 7 november 1952 in Deever getrouwd met Albert Veen.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar meer gegevens van Rikie Odie.
Pieter (Piet) Barelds
Hij is geboren op 30 augustus 1929 an de Wittelerweg in Wittelte.
Hij is een zoon van Hendrik Lefferts Barelds en Aaltje Pieper.
Hij trouwde in 1957 met Trientje Hingstman.
Hij was boer in de boerderij met adres Wittelterweg 18.
Hij is overleden op 16 april 2008 op 78-jarige leeftijd in Dwingel.
De redactie verwijst de geïnteresseerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.
Arend Noorman
Hij is in 1930 geboren.
Hij woonde in Oll’ndeever.
De redactie moet in de openbare bronnen nog op zoek naar gegevens van Arend Noorman.
De vier zittende kinderen op de foto zijn van links naar rechts:
Jan Kok
Hij is geboren in 1930 aachter op ut Noord.
Hij is een zoon van Lambert Kok en Aaltje Harms.
Hij is in 1996 overleden.
Hij was een beetje boer. Hij was ongetrouwd en woonde met zijn twee zusters Jantje en Jantina in de boerderij aachter op ut Noord, die nu als adres Noordswegje 10 heeft.
De redactie verwijst de geïnteresseerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het boek ‘Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden’, geschreven door de Witteler Klaas de Boer.
Hendrik Jonker
Hij is geboren op 23 juni 1929 an de Wittelerbrogge.
Hij is een zoon van Roelof Jonker en Albertje Pouwels.
Hij trouwde met Nella Godwaldt uut Wapse.
Hij is overleden.
Hij woonde laatstelijk in Vledder.
Albert Jan Winters
Hij is geboren op 24 juli 1929 an de Wittelerbrogge.
Hij is getrouwd met Margje Smit van de Deeverbrogge.
Hij was machinist bij de Nederlandse Spoorwegen en woonde laatstelijk in Hengelo.
Willem Gelmers
Hij is geboren op 14 februari 1930. Hij is een zoon van Jan Gelmers. Hij is geboren op ’t Moer in de eerste boerderij aan de Wapserveense kant. Hij is in 1978 overleden. Hij was getrouwd met Minke Dijkstra. Hij woonde in Meppel. Willem was invalide. Hij had manke benen. Hij had een apart ding om te kunnen lopen. De familie Jan Gelmers heeft ook nog een paar jaar gewoond in de eerste boerderij voorbij de Steenbaarger bochte in de gemiente Oavelte. De familie Jan Gelmers is in november 1939 verhuist naar Meppel.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan aanvullende gegevens aanreiken ?
Op 22 februari 1919 verscheen in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) een advertentie over het bij inzate veilen van ut huus an de Kruusstroate in Deever en drie bouwakkertjes op de nes van Deever van Hendrik Pook, zie bijlage 1.
Op 8 maart 1919 verscheen in het Nieuwsblad van het Noorden een advertentie over het bij palmslag verkoopen van ut huus van Henduk Pook an de Kruusstroate in Deever, zie bijlage 2.
Tot het bij palmslag verkopen van het huis van Hendrik Pook is het niet gekomen, want op 4 oktober 1924 verscheen in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van Hendrik Pook een reclamebericht over zijn klompenmakerij en klompenhandel.
Dus de grote vraag is waarom die palmslag niet is doorgegaan ?
Van de klompenmakende Hendrik Pook is wel een foto bewaard gebleven; zie afbeelding 1. Op de foto zijn Hendrik Pook (de man rechts) en zijn (latere) schoonzoon klompenmaker Berend Logtenberg te zien. Berend Logtenberg zal het vak van klompenmaker hebben geleerd bij klompenmakerrij Logtenberg in Oene ? De redactie meent zich te herinneren dat van deze foto ooit een tekening is gemaakt. Wie van de nazaten van Hendrik Pook is in het bezit van deze tekening ?
Berend Logtenberg trouwde op 3 mei 1919 in Deever met Jantje Pook, de oudste dochter van Hendrik Pook en Lammigje Wever. Berend Logtenberg is geboren op 19 maart 1884 in Oene (gemeente Epe). Jantje Pook is geboren op 1 oktober 1891 in Oll’ndeever. Johannes Logtenberg – een broer van Berend Logtenberg – trouwde op 13 mei 1922 in Deever met Margje Pook, de tweede dochter van Hendrik Pook en Lammigje Wever. Johannes Logtenberg is geboren op 30 oktober 1892 in Oene (gemeente Epe). Margje Pook is geboren op 3 december 1893 in Oll’ndeever.
De grote vraag is of de foto is gemaakt in de klompenmakerij van Hendrik Pook an de Kruusstroate in Deever of dat de foto is gemaakt in de klompenmakerij van Berend Logtenberg in de Nieuwstraat in Möppel of dat de foto is gemaakt in de klompenmakerij van de familie Logtenberg in Oene ?
De redactie van ut Deevers Archief hoopt en vermoedt dat, gelet op het kleine schuurachtige interieur met het ronde stalraam en de duidelijke aanwezigheid van Hendrik Pook, de foto is gemaakt in Deever. De grote vraag is of deze foto voor of na 3 mei 1919 gemaakt ? De grote vraag is of bij nazaten van Hendrik Pook enig klompenmakersgerak bewaaard is gebleven ?
De redactie weet niet of de drie in de advertentie in bijlage 1 genoemde bouwakkertjes met de naam Stiekelkamp, Aarlange en Kleine Polle wel zijn verkocht of niet.
De redactie van ut Deevers Archief heeft zich de publicatie ‘Veldnamen Gemeente Diever Omstreeks 1832’ van de heemkundige vereniging uut Deever een turboslag in de rondte gezocht naar het perceel bouwland met de veldnaam Stiekelkamp, maar heeft deze niet kunnen vinden. Het is toch wel een zorgelijk dingetje dat in de publicatie ‘Veldnamen Gemeente Diever Omstreeks 1832’ van de heemkundige vereniging uut Deever, helaas geen aandacht is besteed aan veldnamen die na 1832 zijn ontstaan. Hendrik Pook kocht het akkertje op 16 november 1910 voor f. 192,50 van de weduwe Bel.
De advertentie vermeldt het perceeltje bouwland met de naam Aarlange. De publicatie ‘Veldnamen Gemeente Diever Omstreeks 1832’ vermeldt Aarlangen, Aerlangen, Haarlangen (sectie B4 – nr. 21). De Aarlange moet een bouwakkertje in de groep bouwakkers met de veldnaam Aarlangen, Aerlangen, Haarlangen zijn. Deze groep akkers ligt op de Molenesch.
De advertentie vermeldt het perceeltje bouwland met de naam de Polle. De publicatie ‘Veldnamen Gemeente Diever Omstreeks 1832’ vermeldt de Pol (sectie B4 – nr. 25). De Polle moet een bouwakkertje in de groep bouwakkers met de veldnaam de Pol zijn. Deze groep akkers ligt op de Molenesch.
Bijlage 1
Advertentie in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 22 februari 1919
Inzate Diever.
Notaris Bon te Dwingeloo, zal op dinsdag 25 februari 1919, voormiddags 10 uur, ten huize van verkooper, ten verzoeke van Hendrik Pook te Diever, bij inzate veilen:
1. Een huis, waarin verlof en sedert jaren wordt gedreven een welbeklante winkel van kruidenierswaren en aanverwante artikelen, alsmede een klompenmakerij, zeer gunstig gelegen in de kom van het dorp Diever, groot 3.53 are. Het perceel bestaat uit: verlofzaal, bijkamer, winkel, woonvertrek en keuken, 2 slaapkamers en werkplaats. Aanvaarding 1 mei 1919.
2. Bouwland ‘Stiekelkamp’, groot 39.10 are.
3. Bouwland ‘Aarlange’, groot 19.50 are.
4. Bouwland ‘Kleine Polle’, groot 16.80 are.
Bijlage 2
Advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden van 8 maart 1919
Palmslag Diever.
Notaris Bon te Dwingeloo, zal op dinsdag 11 maart aanstaande, des voormiddags 9.30 uur, ten huize van verkooper en ten verzoeke van Hendrik Pook te Diever, bij palmslag verkoopen:
Een huis, waarin verlof en sedert jaren wordt gedreven een welbeklante winkel van kruidenierswaren en aanverwante artikelen, alsmede een klompenmakerij, zeer gunstig gelegen in de kom van het dorp Diever, groot 3.53 are. Het perceel bestaat uit: verlofzaal, bijkamer, winkel, woonvertrek en keuken, 2 slaapkamers en werkplaats. Aanvaarding 1 mei 1919.
Bijlage 3
Advertentie in de Olde Möppeler (Meppeler Courant) van 4 oktober 1924
Extra mooi geschilderde gele en zwarte klompen in alle maten voorradig bij H. Pook, Klompenmakerij en -handel, Diever.
Afbeelding 1
Foto van Hendrik Pook en schoonzoon Berend Logtenberg (foto uit de verzameling van Arjan Meijer)
In de Provinciale en Asser Courant van 15 augustus 1945 verscheen het volgende bericht.
Ondergetekende Lambertus Schoemaker, Hoofdstraat 21, Diever, maakt bekend, dat hij door den Militairen Commissaris van het District Meppel is benoemd tot beheerder over het cafébedrijf van K.M. Balsma te Diever en diens verdere privé-vermogen, met ingang van 21 juli 1945.
Hij roept allen op, die zaken of bescheiden van K.M. Balsma onder zich hebben vóór 26 augustus 1945 hiervan aangifte bij ondergetekende te doen. Nalatigheid wordt gestraft overeenkomstig het bepaalde in artikel 153 van het Besluit Herstel Rechtsverkeer.
De beheerder L. Schoemaker.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Met K.M. Balsma wordt de beruchte N.S.B.’er Klaas Marcus Balsma bedoeld.
Met het cafébedrijf wordt bedoeld café Brinkzicht an de brink van Deever.
L. Schoemaker is postkantoorhouder Lambertus Schoemaker van het postkantoor an de Heufdstroate in Deever.
In het in 1999 verschenen fotoboekje ‘Diever, ie bint ’t wel …’ is als afbeelding 23 een foto uit 1913 van de familie Hendrik Pook. De familie Hendrik Pook staat voor haar huis in de Kruisstraat in het binnendorp van Diever. Bij afbeelding 23 is de volgende tekst over de familie Hendrik Pook opgenomen.
23 – Diever – Familie Hendrik Pook in de Kruisstraat – 1913
Hendrik Pook, Lammigje (Lammegien) Wever en vijf van hun kinderen staan voor hun huis aan de Kruisstraat. De op 6 november 1867 in Westerbork geboren Hendrik Pook vestigde zich in 1890 in Diever. Lammigje Wever werd op 7 maart 1869 geboren op ’t Kastiel. Zij trouwden op 7 april 1891. Het echtpaar vestigde zich na de bouw van hun huis in 1899 in de Kruisstraat. Daar werden Jantje (1891), Margje (1893), Jantina (1897), Harm (1902), Anna (1906), Jan (1909) en Roelofje (1913) geboren. Hendrik Pook overleed op 17 april 1925. Lammigje Wever stierf op 3 november 1946 in dit huis.
Jan staat bij zijn vader. Roelofje zit op de arm van haar moeder. Van links naar rechts staan Jantje, Margje en Jantina. Harm en Anna staan niet op deze foto.
Het rechter deel was in gebruik als kruidenierswinkel. Let daarbij boven de winkeldeur op de reclame van de twee zelfs nu nog bekend klinkende merken Zebra Kachelglans en Reckitts Blauw.
Voor het linker gedeelte had Hendrik Pook een verlof. Daar was zijn koffiehuis gevestigd. Op zondag werd de ruimte gebruikt door bezoekers van de Gereformeerde Kerk die tussen de twee diensten in Diever bleven, omdat ze te ver weg woonden. Zij konden daar na de morgendienst koffie drinken en hun meegebrachte brood opeten. Per keer werd voor verblijf en koffie een paar centen per persoon betaald, natuurlijk niet op zondag, maar door de week.
Mensen die met koets, brikke of boerenkar ter kerke gingen, konden in de schuur achter het huis hun paard stallen. In die schuur bevond zich ook de toen enige klompenmakerij van het dorp.
Jan Pook behoorde later tot de eerste motorvoertuigbezitters van Diever. Op 14 juni 1933 werd aan hem nummerbewijs D-8842 afgegeven. Voor een tweedehands T-Ford werd hem op 4 maart 1937 nummerbewijs D-10920 verstrekt, het honderdste nummerbewijs in de gemeente Diever.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
Let vooral op de tekst ‘Verlof Koffiehuis H. Pook’ op het glas van het bovenlicht van de linker voordeur.
De redactie verwijst ook naar een andere foto waarop aan de rechterkant het huis van de familie Pook is te zien.
De redactie heeft de eerste navolgende kleurenfoto van het pand van Hendrik Pook gemaakt op woensdag 3 september 2018, let op het groen van de bomen en struiken.
De redactie heeft de tweede navolgende kleurenfoto van het dan 120 jaar oude pand van Hendrik Pook gemaakt op woensdag 6 november 2019, ten tijde van de uitvoering in 2019/2020 van het hyperdure over de top onderbestratingswerkje van het binnendorp van Deever met de naam Diever op Dreef (in ut Deevers: Deever op Drift).
De redactie zal de in openbare bronnen aanwezige gegevens van de familie Hendrik Pook nog toevoegen aan dit bericht.
In de Meppeler Courant (de Olde Möppeler) van 30 november 1970 verscheen het volgende bericht over de plannen voor een nieuw te stichten gemeenschapshuis, dat na de bouw de naam het Dingspilhuus kreeg.
Voor gemeenschapshuis
Jeugd van Diever dient verlanglijst in
De jeugd van Diever kon vrijdagavond op de cultuurzolder van het gemeentehuis te Diever haar mening geven over de plannen van een nieuw te stichten gemeenschapshuis. In totaal waren 70 van de 350 genodigden aanwezig. De bijeenkomst stond onder leiding van de heer K. de Vries, van de raad voor jeugdaangelegenheden in Drenthe.
‘Als de jeugd zegt dat er een gemeenschapshuis moet komen, dan moeten ze ook maar zeggen hoe het er uit moet zien’, aldus de heer de Vries.
Volgens de aanwezige jongelui moeten de volgende ruimten in het gemeenschapshuis worden geprojecteerd:
1. een dancing;
2. een koffiebar;
3. een ruimte waar men kan sporten zonder lid te zijn van een vereniging;
4. een zaaltje voor films;
5. een ruimte om creatief bezig te zijn;
6. een zaal voor biljarten, tafeltennis, enzovoort;
7. een ruimte voor een goede beatband;
8. een ruimte voor cursussen;
9. een ruimte waar overnacht kan worden, bijvoorbeeld in vakantietijd.
Deze ruimte zal speciaal zijn voor jongeren, die op doortocht zijn, die niet in een jeugdherberg of camping willen overnachten.
Volgens de heer de Vries zijn al deze ruimten met een beetje goede wil in één gebouw onder te brengen.
Er waren verschillende jongeren, die graag een gesprek met de architect, de heer Kalfsbeek uit Borger wilden hebben. Er werden 10 jongeren in de zaal aangewezen, die 15 december met de werkcommissie en de architect rond de tafel gaan zitten.
De heer de Vries merkte op dat er in Drenthe verscheidene dorpshuizen staan, maar dat het nog nooit is gebeurd, dat een gemeente zijn jeugdige inwoners heeft gehoord, hoe een gemeenschapshuis er nu eigenlijk moet uit zien.
Aantekeningen van de redactie van ut Deevers Archief
De redactie kwam bij het digitaliseren (scannen) van dozen met papieren knipsels uit de Olde Möppeler (Meppeler Courant) bijgaand verbazingwekkende berichtje tegen.
Watte ?? Ehhh ?? Mocht de Deeverse jeugd bij het ontwerp van het Dingspilhuus zijn verlanglijstje indienen als ware het een lijstje voor Sinterklaas en mochten zij zomaar ook een paar uurtjes meemompelen en meebrabbelen met de werkcommissie van Lage En Hoge Dametjes En Heertjes Van Het Sociaal-Culturele Gelijk Van De Gemiente Deever en de architect ?
Inspraak ? Het effect van het democratiseringsgolfje in de zestiger jaren van de vorige eeuw ? Waar een benepen gemientebestuur zich zoal groot in wilde achten. Inspraak ? Nee dus. Vergeet het maar.
Kreeg de bepaald niet verwende Deeverse jeugd alle cadeautjes die op het verlanglijstje stonden.?
Dat valt ten zeerste te betwijfelen, maar is niet meer ter plekke te toetsen, want ut Dingspilhuus, ut ienugge waarme hart van Deever is helaas afgebroken. Maar het ongewilde koude Hart van Deever op de Westeresch kan wel getoetst worden aan het zeer realistische verlanglijstje van de Deeverse jeugd,
De hooggeleerde en hooggeachte oudheidkundige professor doctor Albert Egges van Giffen (geboren op 14 maart 1884 te Noordhorn, overleden op 31 mei 1973 te Zwolle, begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever) en zijn vrouw Guda Erica Gerharda Duijvis (ja, die van de pinda’s, ook begraven op de kaarkhof an de Grönnegerweg bee Deever) hadden een vakantiehuisje op de Heezebaarg aan de rand van de Heezeresch. Het huisje heette eerst ‘de Keet’, later ‘de Heezeberg’.
De Keet is inderdaad de directiekeet die bij de grote oudheidkundige afgraving van de wierde van Ezinge stond, Deze keet werd na 1934 afgebroken en weer opgebouwd op de Heezebaarg (de baarg an de raand van de Heezeresch).
In 1997 was met name de houten onderkant van ‘de Keet’ in een dusdanig slechte toestand (houtrot) dat de eigenaren, een kleindochter van de hooggeleerde en hooggeachte professor doctor Albert Egges van Giffen en haar echtgenoot, het houten huisje hebben laten afbreken, waarna direct daarna op dezelfde plaats een groter vakantiehuis is gebouwd. De afbraak van de oude en de bouw van de nieuwe vakantiewoning is uitgevoerd door bouwbedrijf Schipper uut Dwingel (eerder gevestigd in Leggel).
De avond voor de afbraak in de tweede helft van oktober 1997 hebben de redactie van ut Deevers Archief en de eigenaren van het huisje bij wijze van afscheid nog lekker gezellig een poosje in het woonkamertje van ‘de Keet’ op de Heezebaarg gezeten en daar een kopje thee gedronken en een koekje gegeten.
De kleindochter van de hooggeleerde en hooggeachte professor doctor Albert Egges van Giffen heeft de kleurenfoto’s van het interieur van ‘de Keet’ een paar dagen vóór de afbraak van ‘de Keet’ gemaakt, Zij heeft ook de kleurenfoto van de afbraak gemaakt.
Let bij de foto’s van het interieur vooral op de originele elementen, zoals de gaslampen en de koperen pomp.
De redactie van ut Deevers Archief vond bij het digitaliseren van oude jaargangen van ut Deeverse Blattie (Weekblad voor de gemeente Diever of Van Goor’s Blattie) op bladzijde 7 van het nummer van 2 oktober 1997 bijgaand bericht van Burgemeester en Wethouders van de gemiente Deever over de verleende bouwvergunning voor het geheel vernieuwen van recreatiewoning ‘de Keet’ op het perceel Steenakkerweg 2 te Diever. Zie de bijgegevoegde afbeelding van dit bericht.
De zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, kan de hier afgebeelde zwart-wit foto van ut somerhuussie van pufesser Albert Egges van Giffen op de Heezebaarg ook ten zeerste bewonderen in bijgesneden vorm op bladzijde 31 van het in 2008 verschenen papieren boekwerkje ‘Diever, zoals het was in de voormalige gemeente, 1930-1980’, dat is samengesteld door vrijwilligers van de heemkundige vurening uut Deever. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boekwerkje zijn of dat papieren boekwerkje bij iemand in kunnen zien.
En als klap op de vuurpijl kan de zeer gewaardeerde bezoeker van ut Deevers Archief, die ook een verstokte liefhebber van afbeeldingen op papier is, de hier afgebeelde zwart-wit foto van ut somerhuussie van pufesser Albert Egges van Giffen op de Heezebaarg ook ten zeerste bewonderen op bladzijde 7 van het in 1992 verschenen papieren boek ‘Geschiedenis van Diever’, dat is uitgegeven bij de Stichting Het Drentse Boek. Maar ja, dan moet je wel in het bezit van dat papieren boek zijn of dat papieren boek bij iemand in kunnen zien.
De redactie van ut Deevers Archief kwam in het argeloze voorbijgaan tot zijn grote verrassing bijgaande fraaie zwart-wit foto van het woonhuis met de naam Iemenhof tegen. Het woonhuis met de naam Iemenhof staat op grond dat vóór de bouw van het woonhuis deel uitmaakte van een bouwakker met de veldnaam Iemenhof. Ut vurropte kaarkepad hen Wapse leup langs de akker mit de naeme Iemenhof.
Het woonhuis met de naam Iemenhof staat ook op het lijstje van gemeentelijke monumenten in de gemeente Westenveld dat ijverig en nauwgezet wordt gekoesterd door de culturele spindoctor en monumentenballoteur werkzaam in de Public Policy Industry van het Publieke Bedrijf Gemeente Westenveld, dat helaas is gevestigd in het raadhuis aan de Gemeentehuislaan in Deever (het raadhuis had gevestigd moeten zijn gebleven in de gemeentehuisboerderij in Oavelte).
Het woonhuis met de naam Iemenhof is omstreeks 1935 gebouwd. De woning is in een zo genoemde zakelijk expressionistische stijl (interbellum architectuur) gebouwd. Gooi al die lulkoektermen maar gauw in de pet van de beleidsregisseur, werkzaam in de Public Policy Industry van het Publieke Bedrijf Gemeente Westenveld.
Wellicht is de culturele spindoctor en monumentenballoteur werkzaam in de Public Policy Industry van het Publieke Bedrijf Gemeente Westeveld nog eens zo goed gelinkt in het netwerk dat hij het hier getoonde gemeentelijke monumentje kan laten promoveren tot rijksmonument. Dat is de monumentenballoteur van de gemeente Heerenveen wel gelukt met het in zakelijk expressionistische stijl gebouwde woonhuis aan de Schoterlandseweg in Mildam. Aarfgood is mièr dan un bulte stien’n en wat gebrabbel in un tiedskrift.
Het huis met de naam Iemenhof werd in de vijftiger jaren van de vorige eeuw in elk geval bewoond door Harmanna Cornelia Coster. Was zij toen al weduwe ? Zij trouwde op 7 mei 1942 met Hendrik G. Koster. Wie was de opdrachtgever voor de bouw van dit huis ? Wie waren de eerste bewoners van dit huis. Wie was de architect van het huis ? Welke aannemer heeft het huis gebouwd ? De redactie zal toch te zijner tijd en zeker niet met turbospoed en ook niet in turbodraf eens wat gegevens opzoeken in het oude archief van de gemiente Deever. Of kan één van de trouwe bezoekers van ut Deevers Archief de redactie aan gegevens helpen ?
Is de hier afgebeelde zwart-wit foto afkomstig uit de verzameling van Harmanna Cornelia Coster ? En in welk jaar is deze zwart-wit foto gemaakt ? De redactie schat in dat deze foto vóór de Tweede Wereldoorlog is gemaakt.
Het huis met de naam Iemenhof staat nog steeds an de Brinkstroate en ok un beetie an de brink van Deever.
Het huis stond in 2019 nog als een karakteristieke dorpsvilla te koop. Zie de bijgaande kleurenafbeelding van een advertentie in Fehse Woonmagazine, nummer 2, maart/april 2019, gepubliceerd op 12 maart 2019.
Jan Kok is geboren op 20 september 1917 aachter op ut Noord in Wittelte
Hij is een zoon van Lambert (Laamut) Kok en Aaltje (Oaltie) Harms.
Hij is overleden op 30 juni 1993.
Hij was ongetrouwd en woonde in een boerderij aachter op ut Noord. Deze boerderij heeft nu als adres Noordswegje 10.
Daar woonde hij met zijn twee ongetrouwde zusters Jantje en Jantina. Jantje Kok is geboren op 31 mei 1915 en is overleden op 3 augustus 1966. Jantina Kok is geboren op 9 september 1918 en is overleden op 30 januari 1996.
Jan Kok was een beetje boer. Daarbij werd hij vooral geholpen door zijn zuster Jantina. Op de hier afgebeelde foto is hij in hun land bij de boerderij bezig drogend hooi te schudden. Hij vond het blijkbaar handiger niet op de hooischudder te zitten, maar naast het paard te lopen. Jan deu al ut boer’waark mit sien pièd. Hee haar gien trekker. Sien pièd was sien trekker.
Op de foto is achter Jan Kok de bebouwing van en de bomen langs de Wapserveenseweg te onderscheiden.
Wie van de zeer gewaardeerde bezoekers van ut Deevers Archief kan bij benadering aangeven in welk jaar deze foto is gemaakt.
De redactie van ut Deevers Archief verwijst de zeer gewaardeerde geïnteresseerde bezoekers van ut Deevers Archief voor meer gegevens graag naar het zeer informatieve boek Wittelte. Geschiedenis van de boerderijen vanaf 1770 tot heden, geschreven door de Witteler wijlen Klaas de Boer.
